Nowy Jork. Ellen Stewart nie żyje
W czwartek w Nowy Jorku w wieku 91 lat zmarła Ellen Stewart, założycielka sławnego teatru La Mama, światowego centrum teatru eksperymentalnego. Tu grały teatry Jerzego Grotowskiego i Tadeusza Kantora.
Była i będzie legendą teatru. Czarnoskóra amerykanka urodzona w 1919 roku w Luizjanie zaczynała jako projektantka mody. Jej butik otworzony w październiku 1961 roku w piwnicy przy nowojorskiej East 9th nieoczekiwanie zmienił się w Cafe La MaMa, gdzie wystawiano spektakle. Zachował się rachunek na 55 dolarów za wynajęcie tej pierwszej siedziby La MaMa Experimental Theatre Club.
Ellen Stewart była reżyserką i producentką, jej teatr La MaMa może pochwalić się dorobkiem ponad 1900 spektakli, ale zasłynęła przede wszystkim z niezwykłej umiejętności wyszukiwania twórców, którzy potrafili wnieść do teatru nowe spojrzenie. Dzięki temu La MaMa stała się najważniejszym inkubatorem poszukiwań teatralnych w Nowym Jorku, pionierem sceny off-Broadway'owej, szybko zdobywając renomę światową. To z La Mamą związany był Tom O'Horgan, reżyser "Hair" (1968), rock opery, która stał się ikoną kontrkultury.
W 1967 roku dzięki Ellen Stewart przyjechał pierwszy raz do USA Jerzy Grotowski, w 1969 jego Laboratorium wystawiło w Nowym Jorku "Księcia Niezłomnego" - i wydarzenie to wstrząsnęło nowojorskim teatrem wywołując fale rezonansową na cały świat. W 1979 roku na zaproszenie Steward przyjechał pierwszy raz Tadeusz Kantor, którego teatr był jej bardzo bliski. Cricot 2 wystawił wtedy "Umarłą klasę".
W ostatnich latach w La MaMa występowały takie grupy jak teatr Pieśń Kozła, Dada von Bzdulov, Wierszalin z Supraśla i teatr z fundacji Pogranicze w Sejnach, a także teatry z Lublina - Provisorium z Kompanią Teatr, teatr Gardzienice Włodzimierza Staniewskiego i Scena Plastyczna KUL Leszka Mądzika.
Była wielokrotnie w Polsce, ostatnio m.in. w 2004 roku gościła w Gardzienicach z zespołem swojego teatru, który wystawił "Trojan Women".
