Czy kobieta sama może decydować o swoim ciele
Prapremierę sztuki "Yerma" Federica Garcii Lorki otaczała aura skandalu. W 1934 r. spektakl wywołał w Hiszpanii gorące dyskusje. Reżyser Wojciech Klemm liczy, że sobotnią warszawską premierę spotka podobna reakcja.
To historia Yermy, kobiety, która mocno pragnie dziecka. Robi wszystko, aby zajść w ciążę - odwiedza znachorkę, modli się oraz znosi pogardliwe traktowanie męża, dla którego najważniejsze są pieniądze i żona, która będzie siedziała w domu, aby przypadkiem nie splamić jego honoru. Ale Yerma z czasem przekracza granice dobrego smaku, elegancji i społecznych zakazów i oczekiwań. Jej historia jest opowieścią o pokonywaniu stereotypów, o próbie wyrwania się z kręgu społecznej pogardy oraz braku empatii.
Być może w postaci głównej bohaterki Lorca widział samego siebie. Jako zdeklarowany homoseksualista nie umiał odnaleźć się w hiszpańskiej rzeczywistości czasów generała Franco. Za swoją orientację poniósł zresztą tragiczną śmierć - został zamordowany przez prawicowe bojówki.
Choć sztuka napisana została w Hiszpanii w latach 30. XX w., zdaniem Klemma mówi wiele o Polsce tu i teraz. - Gdy patrzę na mój kraj, gdy na ulicy widzę, w jaki sposób rozgrywane są damsko-męskie relacje, gdy czytam w gazetach o stosunku Kościoła katolickiego do zapłodnienia in vitro, to mam wrażenie, że średniowieczna inkwizycja w wielu głowach tkwi do dzisiaj - mówi.
Reżyser nie stara się na siłę uwspółcześnić tekstu Lorki, ale także nie osadza jego akcji w czasach autorowi współczesnych. Tekst ma bronić się sam. Idąc za sugestiami autora, na scenie odbywać się będzie "walka ciał bez słów", choć to poetyckie słowa są główną siłą tekstów hiszpańskiego poety. Ma w tym pomóc przechylona przestrzeń sceny, wybudowana przez scenografkę Maschę Mazur. - Aby słowo w takiej przestrzeni mogło wybrzmieć, ciało musi się odpowiednio układać - tłumaczy reżyser.
Klemm swoją wersją "Yermy" chce wywołać dyskusję na temat samodefinicji kobiet w dzisiejszym świecie i prawa do decydowania o swoim ciele. Pomagają mu w tym aktorzy: Iwona Głowińska, Marta Malikowska-Szymkiewicz, Monika Obara, Elżbieta Piwek, Andrzej Konopka oraz Krzysztof Wieszczek.
