Artykuły

VIII Spotkania Teatralne "Zwierciadła", które odbyły się w terminie 9-11 marca 2011 w Lublinie podsumowuje Katarzyna Krzywicka z Nowej Siły Krytycznej.

Spotkania Teatralne "Zwierciadła" to jedyny w województwie lubelskim przegląd młodzieżowych grup teatralnych, który jest organizowany przez Fundację Teatrikon i II Liceum Ogólnokształcące im. Hetmana Jana Zamoyskiego w Lublinie. Festiwal przygotowywany jest w całości przez uczniów szkół średnich, którzy pod nadzorem nauczycieli oraz członków Fundacji Teatrikon od początku do końca organizują to wydarzenie. W "Zwierciadłach" mogą wziąć udział grupy teatralne działające samodzielnie lub w szkołach, ośrodkach i domach kultury. Jedynym warunkiem jest to, aby uczestnicy przeglądu mieli nie więcej niż 20 lat. Misją "Zwierciadeł" jest zainteresowanie młodych nie tylko teatrem, ale też szeroko rozumianą sztuką, pokazanie im, w jaki sposób można twórczo wyrazić nagromadzone pokłady energii.

Pomysłodawcą festiwalu jest Darek Figura, który osiem lat temu, będąc uczniem "Zamoya" - jak lublinianie nazywają potocznie II Liceum - wpadł na pomysł skupienia wokół idei teatru ludzi w swoim wieku. "Zamoy" już wtedy miał scenę teatralną na sali gimnastycznej, jednak potrzebowała ona remontu. Grupie przyjaciół, których swoją pomocą wsparła polonistka, Katarzyna Jóźwik, udało się zdobyć pieniądze na te prace i scena teatralna została odrestaurowana.

W pierwszej edycji wzięły udział 3 grupy teatralne. Z biegiem lat liczba twórców, organizatorów i przyjaciół "Zwierciadeł" tak się rozrosła, że sala zawsze pęka w szwach, a opiekunowie zastanawiają się, czy nie zrobić wstępnej selekcji przedstawień, które mają wziąć udział w przeglądzie. Jednak tak się nie dzieje, ponieważ "Zwierciadła" to nie tylko konkurs, w którym chodzi o zdobycie statuetki. Organizatorzy, pozwalając zaprezentować się wszystkim chętnym, starają się, aby zamiast rywalizacji stworzyć atmosferę zdrowej konkurencji, która pobudza do rozwoju.

Festiwal to przede wszystkim wspaniałe wydarzenie, dające młodzieży pole do popisu i sprawdzenia swoich sił - zarówno organizacyjnych, jak i artystycznych oraz możliwość konfrontacji swoich dopiero kiełkujących dokonań, pomysłów i sposobów myślenia o teatrze z ludźmi zawodowo z nim związanym. Oprócz spotkania z profesjonalnym jury, możliwości odbycia warsztatów teatralnych i uczestnictwa w szeregu imprez towarzyszących, wydarzeniem jest rozmowa z gościem specjalnym, w tym roku był nim Leszek Mądzik - reżyser, założyciel i dyrektor Sceny Plastycznej KUL.

***

Podczas tegorocznej edycji zaprezentowało się 28 grup teatralnych (w tym roku znalazła się wśród nich młodzież spoza województwa lubelskiego, z Wrocławia), oglądanych przez widzów, których liczbę spokojnie można liczyć w tysiącach.

Mówiąc o "Zwierciadłach", właśnie o publiczności należy wspomnieć na początku. To specyficzni odbiorcy - nie płacą za bilety, oglądają swoich znajomych i z sympatii głównie im kibicują, potrafią głośno komentować, a także wielokrotnie wychodzić i wracać w trakcie spektakli. Jedzenie oraz głośne aplauzy to norma. A co najważniejsze - w "Zamoyu" taka publiczność nie przeszkadza. Tworzy niesamowity klimat, dzięki któremu mury szkoły zamieniają się w miejsce, gdzie autentycznie można poczuć twórczą atmosferę. Tacy widzowie są zwierciadłem, w którym odbijają się twórcy. Bardziej wymagającego i tak prawdomównego lustra młodzi adepci sztuki teatralnej jeszcze nie mieli i możliwe, że więcej już mieć nie będą.

Publika przyznała swoją nagrodę spektaklowi pod tytułem "Dialog" Teatru MY z Chełma. Było to niewątpliwie ciekawe przedstawienie dzięki wyróżniającemu się konceptowi - połączeniu pantomimy, tańca i prezentacji sentencji. Szkoda tylko, że twórcy wybrali slogany już mocno wyświechtane, w stylu: "życie jest teatrem, a ludzie aktorami" i "każdy jest inny, każdy jest piękny". Przedstawienie mające duży potencjał, dzięki przemyślanej, plastycznej formie, w całości stało się zbyt banalne.

Jury (Alicja Jachiewicz-Schmidt, Grażyna Lutosławska, Jarosław Cymerman, Daniel Arbaczewski) zaś podobały się inne spektakle. Statuetką "Zwierciadła" nagrodzili grupę teatralną PUK PUK ze Świdnika, która wystąpiła ze spektaklem "Basia", opowiadającym o 16-latce, która po śmierci ukochanej matki trafia do sierocińca. Dalszych jej losów można się domyśleć - tęskni za matką, a krnąbrne koleżanki nie dają jej spokoju i ciągłym zaczepkom oraz szykanom nie ma końca. Historia fabularnie prosta, jednak pokazana w przejmujący sposób (na uwagę zasługuje szczególnie scena pokazująca próbę utopienia Basi). O wyniku jury niewątpliwie zadecydowała wyróżniająca się na tle innych grup młodzieżowych odwaga i dojrzałość sceniczna młodych aktorek grających w przedstawieniu.

Dotykającym podobnego problemu - braku akceptacji, niemożności odnalezienia się w środowisku i wewnętrznej pustki prowadzącej do samobójstwa - był spektakl "Strona 44" Teatru Projektowego - Grupy Nieformalnej z Kraśnika. Publiczność trwała w wyczuwalnym napięciu spowodowanym tempem i niespodziewanymi zwrotami akcji w spektaklu, a użycie klawiatur komputerowych jako jedynych rekwizytów pozwoliło pokazać w bardzo prosty sposób, jak młodzi ludzie zagubieniu w realnym życiu znajdują ukojenie w wirtualnym świecie.

Podczas tegorocznej edycji młodzi twórcy (idąc za wskazówkami wieloletniego przewodniczącego jury - Mieczysława Wojtasa, instruktora teatralnego, reżysera, prowadzącego Teatr Panopticum) skupili się na problemach, które bezpośrednio ich dotykają i są właściwe dla nastoletniego wieku. Przez wiele lat zdarzało się, że siedemnasto-, osiemnastolatkowie starali się w przekonujący sposób pokazać na scenie "dorosłe", bardzo ciężkie tematy. W tym roku mocno skupiając się na tym, co ich dotyczy zaserwowali widowni szereg przygnębiających, mrocznych i zmuszających do refleksji nad kondycją współczesnej młodzieży przedstawień. Dominowały spektakle o nieakceptacji, osamotnieniu, uzależnieniu od używek, chorobach, ciążach i samobójstwach. Podczas gali finałowej Daniel Arbaczewski nawoływał do pokazywania na scenie radości życia, humoru, światła. Miejmy nadzieję, że analogicznie do opacznie zrozumianych rad Wojtasa, w następnym roku słowa Arbaczewskiego nie zaskutkują mało zabawnymi skeczami, pretendującymi do miana dzieła scenicznego (a tak niestety w tym roku było w podkategorii "Zwierciadeł" - "Krzywych Zwierciadłach").

Wspomnę jeszcze dwa lubelskie spektakle, które najbardziej przykuły moją uwagę. "Stój! Nie ruszaj się!" Grupy Linoleum oraz "Una palabra no dice nada" Grupy Grafik. Pierwszy z nich opowiada historię niekochanego dziecka, które towarzysza do rozmów znajduje w cierpliwie wysłuchującym go krześle. Ten spektakl bazując na umowności teatralnej mocno wyróżniał się na tle pozostałych. To banał, ale w przypadku spektakli szkolnych zdarza się, że brakuje umowności, zastępuje ją zazwyczaj nadmierna ekspresja wyrażana przez wrzask czy przegadanie scen. Ta grupa zdecydowanie zasłużyła na przyznaną jej przez jury nagrodę, według mnie przez spokój, prawdziwą grę na scenie i momenty ciszy.

Drugi zaś spektakl (również nagrodzony) to taneczna interpretacja życia. Bez słów, przy akompaniamencie wspaniałej, dobrze dobranej muzyki, profesjonalnie odtańczona historia człowieka od narodzin, do śmierci. Wywołująca mocne wrażenie, dopracowana w każdym calu, mogłaby z czystym sumieniem stawać w szranki z zawodowym teatrem tańca.

VIII Spotkania Teatralne "Zwierciadła" dały możliwość obejrzenia całej palety spektakli zaskakujących poziomem i różnorodnością - słabych i równających się z profesjonalnymi, przerażająco smutnych, zmuszających do refleksji i kabaretowych, przekrzyczanych i zupełnie bez słów, chodzonych, tańczonych, plastycznych i minimalistycznych.

Opiekująca się festiwalem Fundacja Teatrikon zapowiada organizację "Zwierciadeł" w innych miastach w Polsce. Projekt nazywa się "Zwierciadła PL" i zakłada stworzenie bliźniaczych festiwali w kilku polskich miastach, a co roku jego podsumowaniem miałoby być wielkie, kilkudniowe święto teatru w Lublinie, organizowane przez "Zwierciadła" - matkę.