Sukces w punkowym rytmie
Niewygoda, której doznaje publiczność, zawieszenie pomiędzy sytuacją teatralną i koncertową, zmusza do zdystansowania się wobec tego, co dzieje się na scenie - o spektaklu "Siekiera. Tańce polskie w tonacji punk" w reż. Łukasza Czuja z Teatru Łaźnia Nowa z Krakowa prezentowanym jako wydarzenie towarzyszące na Festiwalu Sztuki Reżyserskiej "Interpretacje" w Katowicach pisze Edyta Walicka z Nowej Siły Krytycznej.
W drugi dzień "Interpretacji" weszliśmy punkowo, ale trochę z przymrużeniem oka - i całe szczęście. Spektakl-koncert Teatru Łaźnia Nowa w reżyserii Łukasza Czuja został zaprezentowany na deskach Teatru Śląskiego jako impreza towarzysząca. To nie pierwsze muzyczne propozycje organizatorów festiwalu. W ubiegłorocznej edycji oglądaliśmy "Samotność pół bawełnianych" Radosława Rychcika, hipnotyzujący spektakl z muzyką na żywo. Czyżby był to początek nowej festiwalowej tradycji?
"Koncert performatywny", jak nazywają swoje dzieło twórcy, to zdarzenie teatralne, rozgrywające się tak na scenie, jak i na widowni. Bo oto publiczność zostaje postawiona w dość dziwnej i nietypowej sytuacji. Przyszliśmy do teatru na koncert punkowy Pachnie sprzecznością? Nie wiadomo, jak się zachować. Czy wypada spontanicznie reagować na żywiołowe zachęty ze strony muzyków? Czy wypada wstać? Oczywiście można siedzieć, ale siedzenie na punkowym koncercie wręcz przeczy logice, a podskakiwanie w teatrze wydaje się nie na miejscu. W takim impasie znajduje się widz "Siekiery" - czuje, że coś jest nie tak Dlatego też spektakl-performance toczy się dwutorowo. Z jednej strony obserwujemy to, co dzieje się na scenie, z drugiej chętnie podglądamy reakcje widzów.
Wokalista Tomasz Mars z zespołem na scenie prezentuje m.in. kawałki Siekiery, Dezertera, WC, Honoru. W tle projekcje multimedialne, ostre światła, dobre nagłośnienie. Całość zdecydowanie pretenduje bardziej do miana koncertu niż spektaklu, choć wyraźnie widać rękę reżysera. Wystudiowany teatr cieni z początku występu zamienia się w pozornie bezładną bieganinę po scenie. Jesteśmy na styku teatru i muzyki - teatr wypada słabiej. Wykonawcy prezentują "mini etiudy" podczas grania kolejnych kawałów - jedne bardziej, inne mniej udane. Za performance z pewnością można uznać całe zdarzenie teatralne - punk w teatrze dramatycznym przed bardzo zróżnicowaną publicznością festiwalową. Należałoby zrobić kilka kroków wstecz i przyjrzeć się interakcji scena - widownia. Publiczność nie poddaje się reżyserskim zabiegom - i to właśnie jest element preformence'u. Artyści inicjują akcję, a widz musi tę piłeczkę odbić.
Łukasz Czuj igra w widzami swoją teatralno-koncertową "Siekierą". Niewygoda, której doznaje publiczność, zawieszenie pomiędzy sytuacją teatralną i koncertową, zmusza do zdystansowania się wobec tego, co dzieje się na scenie. A co dzieje się na scenie? Bunt! Bunt! I jeszcze raz bunt! Wobec wszystkiego i wszystkich. Najpierw zły ustrój, potem zły rząd, Żydzi, masoni, komuniści System! System! System! Syf! Syf! Syf! I tak machamy sobie szabelką od stuleci. Bez celu i bez sensu - bo zawsze jest czas, by się buntować.
Czy to diagnoza naszych narodowych wad? Możliwe. Ale choć "tańce polskie", to rzecz tkwi głębiej, podskórnie w każdym człowieku. Chodzi o wykrzyczenie swojego sprzeciwu. Jeśli jest coś, wobec czego można się buntować, to wspaniale. Jeśli nie ma - to trzeba znaleźć jakiś cel. Grunt to ukierunkować nienawiść, to nadaje jej sens. Bunt wyrasta z potrzeby wolności. Nie chodzi tylko o wolność polityczną, ale o prawo bycia sobą, którego cywilizacja od zawsze nam odmawia. Dlatego też punk sprzed dwudziestu lat z powodzeniem można adaptować i dziś. Systemy się zmieniają, ale ludzie pozostają ludźmi.
"Siekiera" zjednoczyła widownię katowickiego teatru. Obok punkowców zasiedli starsi panowie i panie. Widok przedziwny. Poważny mężczyzna w garniturze klaszcze i bawi się jak nastolatek, na balkonie punkowiec krzyczy razem z wokalistą. Zespół bisował dwa razy. W Teatrze Śląskim tego jeszcze nie było!
