"Wesele"
Wnikliwą i trafną analizą dramatu Wyspiańskiego "Wesele", który wystawiły Miejskie Teatry Dramatyczne na Scenie Muzyczno - Operowej, dał we wczorajszym "Życiu Warszawy" p. Bolesław Wójcicki. Ograniczę się więc głównie do samej inscenizacji, którą recenzja "Życia Warszawy" pominęła milczeniem.
Nie miałem wprawdzie na "Weselu" przed sobą egzemplarza tej sztuki, jak pewien wysoki dygnitarz od kultury, jednak luki w tekście były dość rażące, co ludziom, oglądającym pierwszy raz tę sztukę utrudniło zrozumienie wielu istotnych scen.
"Wesele" napisane i wystawione było po raz pierwszy w okresie, kiedy przedstawienie musiało trwać przynajmniej cztery godziny. Jeśli sztuka nie mogła wypełnić spektaklu, dawano dwie i trzy nawet. Dziś przedstawienie winno trwać od dwóch do trzech godzin. Dlatego też zarówno przed wojną, jak i w teatrach powojennych dłuższe sztuki są skreślane, by spektakl zamknąć w dwóch godzinach.
Nie wiem, czy i inne powody nie decydowały o dość poważnych skreśleniach tekstu "Wesela" w oglądanej ostatnio inscenizacji. Być może - brak obsady, być może i inne względy.
Wyspiański położył duży nacisk w "Weselu" na "osoby dramatu", które chociaż bawią na scenie bardzo krótko, jednak grają do końca główne role - za kulisami. Reżyserem i inspiratorem tego "dramatu kukiełek" jest wprawdzie Wernyhora, niemniej jednak i pozostałe "osoby dramatu" są tak nieodzowne zarówno dla przejrzystości i zwartości budowy sztuki, jak i dla jej dramatyczności, że skreślenie zupełne Hetmana i Szeli (Upiór), obojętne z jakich powodów, stwarza w "Weselu" luki bardzo poważne. Skreślono również zupełnie Nosa, oraz niemal zupełnie Dziada. Ponadto uległo skreśleniu kilkanaście scen z osobami, działającymi na cenie. Skreślono nie zawsze szczęśliwe. Najwięcej wypadło scen z Dziadem i Żydem. Przy tych skreśleniach stają się oni w sztuce w ogóle zbędni (Żyd chyba po to tylko, by wprowadzić Rachelę). Osłabiło to w dużym stopniu dramatyczność sztuki na rzecz obcej "Weselu" sielankowości. Trzeba przy tym zaznaczyć, że jeżeli Szelę potraktował Wyspiański zbyt może subiektywnie, to przeciwwagą tego jest właśnie Hetman, który znakomicie tłumaczy Szelę. Dlatego jeśli postacie te skreślono "ze względów zasadniczych", a nie z braku odpowiedniej obsady, to jest to chyba nieporozumienie.
Były jednak i inne skreślenia zupełnie niezrozumiałe i niczym nie uzasadnione. Więc wyrzucenie początku aktu III (scena 1, 2, 3 i 4) czyni niezrozumiałą obecność śpiącego gospodarza. Wskutek skreślenia sceny 10 nie wiemy niemal do końca, co robił przez cały czas Jasiek, o czym powinniśmy się dowiedzieć właśnie ze skreślonego dialogu między Dziadem i Czepcem. Szkoda również, że skreślono scenę 15 w III akcie (rozmowa Marysi z Ojcem), która tłumaczy, rozwija i uzasadnia scenę 4 (Marysia-Wojtek) i scenę 5 (Marysia-Widmo) drugiego aktu. Niepotrzebnie również ocenzurowano doskonałą scenę z II aktu (Kasia, Jasiek i Kasper), bardzo dobrze poza tym zagraną, starając się znowu, zupełnie niepotrzebnie, wyprać ją, jak i całą sztukę, z mocniejszych, być może niekiedy drastycznych, akcentów.
Wyspiański stworzył w "Weselu" postacie tętniące życiem, z zaletami i wadami, po prostu - żywych ludzi, mimo ich marionetkowości w samym dramacie. Tymczasem pokazano nam tylko zewnętrzne kontury tych postaci. Tak było np. z Księdzem, którego - przy skreśleniu częściowym lub całkowitym scen 13, 28 i 29 w I akcie - można było z powodzeniem w ogóle usunąć. Tak też było z Żydem (skreślenia scen 27, 28 i 29) i Dziadem (sc. 27 z I aktu, sc. 14 i 15 z II aktu i sc. 10 z III aktu).
Wszystkie te skreślenia zaciążyły ujemnie na całości, która poza tym wystawiona była dość starannie.
W przyszłości prosilibyśmy o bardziej przemyślane i uzasadnione operacje, szczególnie jeśli chodzi o takie dzieła, jak "Wesele".
