Artykuły

Reżyserka Marta Górnicka i ponad 20 uczestniczek widowiska swoim scenicznym wybuchem usiłują skręcić kark tej zdradliwej pieśni dziękczynnej. Krzykiem, szeptem, śpiewem i tupotem czynią z pokornego "Bóg zapłać" oskarżenie, sąd i wyrok w jednym. Bo za co tu dziękować? Za służebną rolę w kościele, w pracy i we własnej sypialni? - po premierze spektaklu "Chór Kobiet - Projekt II: Magnificat" w Instytucie Teatralnym w Warszawie pisze Joanna Derkaczew w Gazecie Wyborczej.

Przychodzi kobieta do kobiety i wychwala mężczyznę. Taka sytuacja jest ukrytą treścią pieśni "Magnificat", często mylonej z hymnem na cześć Maryi. Tymczasem o wielbieniu Bogurodzicy nie ma w niej ani słowa - to sama Maryja wysławia Pana przed kuzynką Elżbietą (matką Jana Chrzciciela). Jedna ciężarna przyucza drugą ciężarną, by okazywała wdzięczność temu, co "dał jej dziecko" (gdyż sama przyszła matka dziecka nie "ma", tylko je komuś "nosi"). Dla autorek projektu "Chór Kobiet - Projekt II: Magnificat" ten ukryty sens pieśni to nie tylko poetycka scena-metafora. Według nich tak właśnie wyglądają w Polsce relacje między kobietami. Zero solidarności, zero wsparcia, wzajemne trenowanie się do spełniania męskich oczekiwań. A z tego modelu wypływa większość problemów społecznych - od fenomenu galerianek przez postawę posłanek, które poparły w ostatnim głosowaniu całkowity zakaz aborcji.

Reżyserka Marta Górnicka i ponad 20 uczestniczek widowiska swoim scenicznym wybuchem usiłują skręcić kark tej zdradliwej pieśni dziękczynnej. Krzykiem, szeptem, śpiewem i tupotem czynią z pokornego "Bóg zapłać" oskarżenie, sąd i wyrok w jednym. Bo za co tu dziękować? Za służebną rolę w kościele, w pracy i we własnej sypialni? Za niedzielne kazania pełne porad, "jak nieść swój krzyż?". Z Nigellę Lawson, która, jak wiadomo, "gryzie, liże i ssie", czyniąc z gotowania na ekranie jeszcze jedną usługę seksualną dla męskiej widowni?

Artystki przyjmują co i raz grymasy potulnych laleczek, przymilają się i szczerzą rozkosznie. Widok "słodkich idiotek" maszerujących w szyku bojowym albo zbliżających się w stronę publiczności ławą raczej mrozi, niż roztkliwia. Zwłaszcza że uśmiechy błyskawicznie mogą zmienić się w "war face" - psychotyczny grymas, jaki żołnierze przyjmują w bitwie przed atakiem, by podwyższyć sobie poziom adrenaliny. Kobiety mogą sobie tak wykrzywiać twarz podczas porodu. Przy ludziach - lepiej nie. A już na pewno nie przy innych kobietach - po co widzieć w ich oczach triumfalne "teraz się jej wreszcie zmarszczki porobią".

Chór korzysta swobodnie ze wszystkich muzycznych form. W libretcie reportaż o znanej z YouTube obrończyni krzyża miesza się z osobistymi wyznaniami, żartami i praktycznymi poradami. Dansingowe zawodzenie przechodzi w pisk, wycie, śpiew kościelny czy konspiracyjny szmer. Rozmawiają ze sobą, mówią razem, budują chociaż na moment chwilowo wspólny front. Co więcej, nie są tylko bezkształtną masą, mają partie solowe, czasem się odłączają, wtrącają zdanie odrębne.

Pierwszy krzyk Chóru Kobiet miał miejsce w czerwcu zeszłego roku i był jak rozpoznanie walką - chaotyczny, desperacki, ale zaskakująco mocny. Próba wypowiedzenia na raz całego żalu, prywatnych historii uczestniczek i krytycznej podstawy teorii gender nieraz wypadał naiwnie.

Druga część jest już bardziej zniuansowana i tematycznie spójna. Co najważniejsze jednak - niszczy kliszę "babskiego gadania", które przecież nie zmienia się automatycznie w bełkot w momencie, gdy przestaje dotyczyć męskich sukcesów.

Kobiety mogą ze sobą rozmawiać. I mogą być także sobie nawzajem wdzięczne.

"Magnificat" to jeden z najmocniejszych punktów programu kulturalnego podczas polskiej prezydencji w UE.

"Chór Kobiet - Projekt II: Magnificat", Instytut Teatralny im. Z. Raszewskiego w Warszawie, reż. Marta Górnicka, partytura IEN, choreografia Marta Godowska, kostiumy Anna Maria Karczmarska, premiera 27 czerwca