Artykuły

PONAD dwudziesto­letnia działalność Artura Millera wy­dała nowy owoc. Jego najnowsza sztuka - "Cena", przeniesiona z Ame­ryki na sceny polskie z równą skwapliwością jak poprzednie - mimo sporego przegadania w stylu mieszanym ibsenowsko - czechowowskim, jak stół, o którym mo­wa w sztuce że jest w stylu hiszpańsko - an­gielskim, posiada jedną wartość bezsporną. Mia­nowicie powiodło się au­torowi stworzenie boha­tera na wielką skalę - człowieka, który umy­słem zwykłego taksatora mebli potrafił ogar­nąć egzystencję. Że jest przy tym komiczny, tym lepiej, bo tym większą budzi sympatię.

Ten bohater - 90-letni Gregory Solomon, ma w sobie coś z mityczne­go, nieulękłego pioniera, a przy tym nie jest już chojrakiem. Wie, że każ­dy dzień daje przewagę śmierci nad jego życiem i że ze starej płyty gramofonowej zabrzmi na zakończenie sztuki śmiech przemijania.

Pozostałe osoby sztuki: dwaj bracia których drogi się rozeszły - je­den osiągnął sukcesy życiowe, drugi nie - oraz żona tego "nieu­danego" brata, co do której można być pew­nym, że w dzieciństwie zasmakowała nędzy, bo jej aż za bardzo nie lu­bi, choć narysowane z dbałością o psycholo­giczne prawdopodobień­stwo, nie mogą wzbu­dzić w nas podobnego zainteresowania. Trzeba podziwiać Hannę Skar­żankę, Stanisława Zaczy­ka i Krzysztofa Cham­ca, że przekazując nam ich psychologiczne praw­dopodobieństwo, najofiarniej stworzyli tło do wspaniałego popisu Jana Świderskiego w roli owe­go przemądrego, przekomicznego i nieuśmierzonego starca, którego zagrał z pasją popartą znakomitym studium.

Sytuacja, którą widzi­my w sztuce: sprzedaż mebli rodzinnych z nie­spodziewanym spotka­niem braci, którzy 16 lat nie widzieli się, mo­gła być także całkowi­cie zmyślona przez Mil­lera. Nie zostały jednak przezeń zmyślone pra­widła psychologiczne.