Kariera Nataszy
"Marzenie Nataszy" w reż. Wojciecha Urbańskiego w Teatrze Powszechnym w Warszawie. Pisze Joanna Derkaczew w Gazecie Wyborczej.
- Dlaczego 25-Jetnia Jarosława Pulinowicz stała się najczęściej obok Czechowa, Gogola i Kolady wystawianą autorką rosyjską?
Niechlujny dres, dłonie zaciśnięte w pięści i jedno marzenie: "Żeby on mnie kochał. Żeby podszedł do mnie i powiedział: Natasza - jesteś najfajniejszą dziewczyną na świecie, wyjdź za mnie". Tym prostym obrazkiem Jarosława Pulinowicz (urodzona w 1987 r. w Omsku) opisała swój kraj i swoje czasy.
Krótki monodram młodej pisarki miał już w Rosji około stu inscenizacji, wystawiano go w Stanach, przetłumaczono na niemiecki. Skargę 16-latki, która w chwili zagrożenia życia uświadamia sobie, czego naprawdę pragnie, można zagrać wszędzie. Da się to zrobić wszędzie, gdzie jest świetlica z kilkoma krzesłami, a im mniejsze miasteczko, im bardziej zapadła prowincja - tym bardziej aktualnie i przekonująco brzmi historia wychowanki domu dziecka próbującej zawalczyć o coś własnego. W Jekate-rynburgu czy w Moskwie (Centrum Meyerholda oraz Centrum Dramaturgii i Reżyserii), Charlestown czy w Baltimore, w Białgorodzie, Nowosybirsku, Czelabińsku, Permie czy Saratowie (gdzie w 2009 r. miała miejsce prapremiera), wszędzie publiczność słucha opowieści Nataszy, która za namową koleżanek skoczyła z okna i zrozumiała, że chce być kochana.
Pulinowicz, która ukończyła znaną Akademię Teatralną w Jekateryn-burgu prowadzoną przez Nikołaja Koladę, napisała tekst jeszcze jako nastolatka. Stąd w monologu prostota, naiwność i pasja. Gdy Natasza opowiada, że dziennikarz Włada, który opisywał dla prowincjonalnej gazetki jej wypadek, musi być tym jedynym - nie sposób wątpić, że ma rację. W świecie Nataszy, zmaltretowanej emocjonalnie sieroty, wszystko ma status najwyższej konieczności.
"Marzenie Nataszy" wystawia się często w zestawie jako dyptyk czy tryptyk. Najczęściej przeplata się go z wyznaniem innej postaci Pulinowicz, także noszącej imię Natasza - 16-letniej idealnej córeczki idealnych rodziców. Sterroryzowanej miłością perfekcjonistki, która ma w grafiku miejsce na wszystko (śpiew, balet, pływalnia, prowadzenie programu telewizyjnego dla młodzieży) poza własnym życiem. Angielskojęzyczni reżyserzy dodają do zestawu jeszcze jedną Nataszę z kolekcji rosyjskiej dramatopisarki: nastolatkę piszącą list miłosny do piosenkarza Dimy Biłana.
Polską prapremierę sztuki w przekładzie Agnieszki Lubomiry Piotrowskiej wyreżyserował debiutujący absolwent Akademii Teatralnej i Państwowej Akademii Sztuki Teatralnej w Sankt Petersburgu Wojciech Urbański. W Teatrze Powszechnym otworzył tym spektaklem "scenę debiutów".
Podobieństwo trudnej nastolatki Nataszy Baniny (Joanna Osyda) i prymuski Nataszy Wiernikowej (Anna Próchniak) nie jest budowane na siłę. Nie powstała banalna opowiastka w rodzaju "córka prostytutki czy córka psycholożki - wszystkie dziewczyny zasługują na miłość, szczęście i chwilę beztroski". Choć aktorki są tak samo drobne, delikatne i wielkookie, a wyznanie zaczynają, siedząc na identycznych taboretach - nie zlewają się wjeden, dwustronny obrazek. W Nataszy z dobrego domu samoświadomość budzi się przez zazdrość. Dostrzega, że jej niesubordynowana, biedna rówieśnica z bloku ma większy talent, fantazję i odwagę. Wszystkie myśli kieruje na dziewczynę, której nienawidzi. Niczego we własnych wyborach nie chce zakwestionować, a na koniec obwieszcza swoje zwycięstwo. Z kolei Natasza z bidula przygląda się swojemu życiu poważnie i krytycznie, próbuje zrozumieć swoją sytuację i uwierzyć w możliwość zmiany na lepsze. Kończy fatalnie.
Gorzkie monologi Pulinowicz nie mająjednak ironii charakterystycznej dlajej rówieśniczki Doroty Masłowskiej. Cykl o Nataszach w porównaniu z "Wojną polsko-ruską" to rzecz konwencjonalna i sentymentalna. Na tylejednak trafiła w temperament i emocjonalny głód Rosjan, że kupili ją bezkrytycznie. A Pulinowicz stała się najczęściej wystawianą autorką rosyjską obok Czechowa, Gogola i Kolady. Miarąjej sukcesu niech będzie to, że w niektórych rosyjskich miastach jej teksty zaczynają być już cenzurowane czy zakazywane. Komu są potrzebne nastolatki, które rozumieją, że mogą czegoś chcieć?
