Artykuły

Wyrósł w ubogiej chacie, wiódł artystyczne życie, ale nigdy nie zapomniał o rodzinnej wsi. Dziś Biały Dunajec uwiecznia BRONISŁAWA CUDZICHA, aktora, poetę i malarza, który został patronem szkolnego przeglądu teatralnego "Maska".

Bronisław Cudzich urodził się 15 czerwca 1925 roku w ubogiej góralskiej rodzinie. Był synem Józefa Cudzicha i Anny z domu Dzierżęga. Uczył się w szkole powszechnej w Białym Dunajcu, potem w Zakopanem, gdzie zaczął także uczęszczać do gimnazjum. W czasie II wojny światowej pracował w gospodarstwie rodziców. Po wojnie ukończył liceum w Poroninie.

W 1946 roku rozpoczął studia aktorskie w Państwowej Szkole Dramatycznej w Krakowie. Musiał je przerwać, bo po pierwszym roku studiów został powołany do wojska. Odbył roczną służbę, powrócił do szkoły, która w tym czasie zmieniła nazwę na Państwową Wyższą Szkołę Aktorską (dziś Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna im. Ludwika Solskiego). Studia ukończył w 1950 roku.

W sezonie 1950/51 został zaangażowany do Teatrów Dramatycznych w Krakowie. Debiutował na scenie Teatru im. Słowackiego w epizodycznej rólce Robotnika II osiedla A (spektakl "Tysiąc walecznych"). Za rolę Rysia w sztuce ,W Błędomierzu" zagraną w tym sezonie otrzymał w 1951 nagrodę artystyczną na Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych. W krakowskich Teatrach Dramatycznych występował do końca sezonu 1953/54. Kolejne lata, do końca 1964 roku, grał nadal w Krakowie, w Teatrze Starym. Przez 2 sezony - od roku 1955 do 1957 występował też na scenie Teatru Poezji. W latach 50. nawiązał współpracę z teatrem w Tarnowie, która zaowocowała pełnym sezonem pracy w Teatrze Ziemi Krakowskiej w Tarnowie. Począwszy od 1965 roku, do końca życia występował na deskach scenicznych Teatru Ludowego w Nowej Hucie.

Zwykle grał nieduże role. Jednak kreowane przez niego postacie - ze względu na wyrazistość i ciekawe ujęcie - zapadały w pamięć widowni.

Oto niektóre z postaci, w jakie wcielał się Bronisław Cudzich: Ernesti ("Fizycy"), Gille de Rais ("Święta Joanna"), Rozenkranz ("Hamlet"), Bertold ("Henryk IV"), Lekarz ("Jakiej mnie pragniesz"), Tatar ("Na dnie"), Matkobójca ("Kolega"). Ostatnią rolą, jaką grał w sezonie 1973/74, był Archimandryta Czudowski w sztuce "Car Fiodor Iwanowicz".

Już na studiach, a później równolegle z pracą aktorską, uprawiał malarstwo. W Zespole Szkoły Podstawowej i Gimnazjum nr 2 w Białym Dunajcu obejrzeć można obrazy olejne, akwarele, pastele i grafiki, jakie wyszły spod pędzla Bronisława Cudzicha. Był autorem licznych portretów i karykatur pisarzy, muzyków, plastyków, a zwłaszcza ludzi teatru. Jego prace z cyklu "Z pochodu za Melpomeną", obejmują okres 1944-74.

"Tatry w białym śniegu a jesień w dolinie. Biały potok górski w wodospadach płynie pieni się, aż nagle na zakręcie staje rozgląda się, patrzy wieś BIAŁY DUNAJEC. Baca białą owcę strzyże dziś wesoły będą białe kapce dla dzieci, do szkoły. Tkaczka w białe sukno zmienia wełny worki, będzie biała cucha. na cusze - szarotki. Krawiec w parzenice stroi białe spodnie... Dzieciom - Janosikom w stroju tym pogodnie gdy biało ubrane siądą w białej klasie, pani mówi, że jest jakoś cieplej, jaśniej. A nadbrzeżne olchy pytają jesieni czy im szare suknie na białe zamieni? Zamieni wam zima Leć potoku dalej proś zimę jak zwykle najpierw na Podhale. Niech białego śniegu zwali furę całą, niech w Białym Dunajcu będzie biało, biało." Wiersz Bronisława Cudzicha z 1950 r. w całości był publikowany w "Teatrze" i "Dzienniku Polskim".

Zawsze chętnie wracał pamięcią w rodzinne strony. Świadczy o tym choćby opublikowany w 1950 roku w Świerszczyku wiersz "Przed zimą", w którym w prosty, ujmujący sposób opowiada o Białym Dunajcu.

Bronisław Cudzich zagrał też w kilku filmach, m.in. "Koniec naszego świata" (1964), "Wielka miłość Balzaka" (1974) i "Trzecia granica" (1975). Aktor zmarł w Krakowie 24.07.1974 roku.