Artykuły

Jest taki dowcip. Anglik, Francuz i Polak podziwiają Wielki Kanion. Anglik mówi: "O my God, that's marvellous!" Francuz: "C'est incroyable!" Polak zaś: "Ja pierdolę!". Dowcip stary i prawdziwy, bogactwo przekleństw w naszym języku onieśmiela obcokrajowców. Jeśli obcokrajowiec zna parę polskich słów, są to głównie słowa brzydkie - pisze Malina Prześluga dla e-teatru.

W piątek był mecz, wszyscy wiedzą jaki i że ważny. Lewandowski strzelił bramkę? "Ja pierdolę, taaaak!" Szczęsny dostał czerwoną kartkę? "Ja pierdolę, nieeee!" Gol dla Greków? "Kurwaaaaa!" Wynik? "No kurwa remis był." Głupio przyznać, ale sama też krzyczałam i nie było to: "Pal licho". Co zrobić, emocje czasem biorą górę, a pięknie te nasze przekleństwa brzmią. Wymawiasz przeciągle "rrrr" w środku słowa i czujesz satysfakcję. Anglicy tego nie mają, choćby gardło na "fuck" zdarli, jakoś tak niemrawo, pieśniarsko brzmi. Francuzi mają jeszcze gorzej, bo choć "r" u nich co niemiara, zawsze to brzmi jak kaszel motyla. Spróbujcie Państwo wyżyć się na "merde" czy literackim "sacrebleu". Może dlatego tak tych naszych mięsistych przekleństw nadużywamy? I oburzamy się na nie jednocześnie, nie chcemy ich słyszeć na ulicy - to zrozumiałe, uszy więdną od wiązanek, gdzie w zdaniach przekleństwa pojawiają się mimochodem jak przecinki, wypełniając dziury w elokwencji, podbudowując pozycję alfa w stadzie, koloryzując każdą opowieść, choćby dotyczyła zwykłego zmęczenia po robocie. W literaturze i teatrze rażą nas wulgaryzmy, gdy są wyłącznie efekciarskie, próbują na skróty zbudować postać czy nastrój, za łatwo przestawiają na odbiór sztuki odważnej, agresywnej i wulgarnej. Poza tym przeklinać jest łatwiej. Mówimy "ale zajebisty ten koncert" ale też "ale zajebista ta katedra". Zajebista może być impreza, pogoda, babcia, poezja, wystawa i wszyscy wiedzą o co chodzi. Przekleństwa rozleniwiają, sama się na tym łapię. A najbliższe trzy tygodnie będą obfitować w wyrazy brzydkie i brzydsze, strefę kibica sponsorują literki "r" i "ch". Tymczasem wiadome słowa pochodzą od Bogu ducha winnych zwierząt. "Kurwa" to dawniej kura, "chuj" znaczy chojec, czyli wieprz. Co do tego drugiego, wyszperałam też pokrewieństwo z choinką ("choj" znaczyło "stojący prosto"). Równie zabawne jest pochodzenie słowa "pierdolić", od "pierdoła" czyli "ten, który pierdzi". Jeśli więc zdarzy się nam usłyszeć niosące się stadionowe: "Kurwa! Ja pierdolę!" przetłumaczmy to sobie na "kuro, puszczam bąki". W kontekście nalanego testosteronem, biało-czerwonego kibica wychodzi całkiem zabawnie.

I jeszcze jedno odkrycie szperacza: dawniej "kobieta" było słowem wulgarnym i obraźliwym. Pochodzi bowiem od "kob" czyli chlew. Kobieta zatem to ta, co obcuje ze świniami. Jeśli potraktujemy świnię jako eufemizm określający klnących kibiców, znaczenie słowa pozostanie aktualne.

Na koniec, mocno dotknięta własnym prostactwem językowym z piątkowego meczu, kiedy to przyłączyłam się do chóru, zamieszczam autorski spis synonimów. Postaram się wcielić je w życie podczas następnego meczu My - Oni.

Kurwa mać - Rukwa ćma. Rukwa to piękne jezioro w Tanzanii. Ćma to ćma.

Ja pierdolę - Ja pierwotna. Wyrażę tym samym moją potrzebę słownego upodlenia.

Ojajebię - Ojojobię. Kontaminacja "Ojojoj" i "robić". Znacznie bliższa prawdzie niż znaczenie oryginalne.

Do chuja pana - Jucha Pana. Krew boża. Donioślejsze, bolesne, takie polskie.

A, i jeszcze jedno, z własnego podwórka. Podczas pracy nad "Arabelą" w Wybrzeżu, mieliśmy z reżyserem chwilę wahania. Rumburak, sfrustrowany nieużytecznością wszelkich zaklęć miał przekląć pod nosem, a to przekleństwo miało się okazać jedynym skutecznym zaklęciem (taki żarcik). Stanęło na "kurza dupa". Baliśmy się reakcji pań mam i pań wychowawczyń, ale, jak się okazało, przekleństwo było zasadne i niewymuszone. Nikt się nie przyczepił, a dzieci były w siódmym niebie. Być może dla niektórych była to inicjacja (sama pamiętam namaszczenie, w którym po raz pierwszy w życiu szepnęłam: "dupa"), ale lepsza taka inicjacja niż podwórkowo-uliczna. Tym samym misję edukacyjną "Arabeli" uważam za zakończoną.