Koniec oświecenia
"Rękopis znaleziony w Saragossie" to wspaniała powieść Jana Potockiego. Na motywach jego życia i twórczości Tadeusz Bradecki ułożył romans sceniczny pt. "Saragossa". Premiera odbyła się w Teatrze Narodowym.
Sztuka rozgrywa się w ostatnim dniu życia Potockiego, kiedy to strzałem w głowę popełnił samobójstwo. Kula, której w tym celu użył, pochodziła ze srebrnej cukiernicy. Szlifował ją starannie długi czas. Bradecki pokazuje autora "Rękopisu..." jako człowieka oświecenia, który z przerażeniem stwierdza, że oto nadchodzi nowa epoka, niszcząca ideały racjonalisty. Z Wiednia dochodzą wiadomości o kongresie, na którym politycy zwycięskiej koalicji antynapoleońskiej tworzą nowy porządek polityczny. A Potockiego (w tej roli Jerzy Łapiński) nachodzi tajemnicza postać, szatańskiego pokroju (świetnie zagrana przez Teresę Budzisz-Krzyżanowską), która wykreowuje przed pisarzem świat zjaw i duchów. Wywodzą się one z kart jego własnego dzieła - "Rękopisu znalezionego w Saragossie".
Reżyser powtórzył tu sceny z adaptacji powieści, którą przygotował kilka lat temu w Starym Teatrze w Krakowie. Są to najbardziej efektowne momenty w spektaklu. Na przykład historia szturmów miłosnych Penny Veleza (zabawny Mariusz Benoit) czy szkolnych przygód Avadoro (Łukasz Lewandowski). Reżyser wyraźnie bawiąc się widowiskową stroną spektaklu umieścił też fragment opery "Don Giovanni" Mozarta ze śpiewaczką latająca w powietrzu na flugu. Podobnie jak w pierwszej premierze Teatru Narodowego, "Nocy listopadowej", znów oglądamy na scenie kilkudziesięciu aktorów i rozmaitość scenicznej maszynerii.
Mimo to przedstawienie nie w każdym momencie skupia uwagę. Wyraźnie górę bierze Bradecki jako reżyser "Saragossy" nad Bradeckim - autorem sztuki. W spektaklu Jan Potocki bardziej intryguje jako twórca fantastycznych opowieści z "Rękopisu..." niż człowiek doświadczający przełomu epok.
