Zakneblować teatr
Sprawa Nowaka to również kolejny sygnał, że w wojnie o kształt polskiego teatru został otwarty nowy front. To już nie jakieś tam potyczki krytyków, kłótnie, który reżyser lepszy, to próba założenia teatrom kagańca przez polityków prawicy. Dopiero co z podobnej opresji uszedł cało Bartosz Zaczykiewicz, dyrektor teatru w Opolu, Jackowi Głombowi z Legnicy lokalne władze zrzucały, że teatr za mało gra w siedzibie - pisze Łukasz Drewniak.
22 czerwca Jan Kozłowski marszałek sejmiku województwa pomorskiego, członek Platformy Obywatelskiej nieoczekiwanie odwołał Macieja Nowaka z funkcji dyrektora Teatru Wybrzeże. Powody dymisji? Oficjalnie chodzi o spore zadłużenie teatru, którego dyrektor Nowak mimo zaleceń marszałka nie spłacił. Nieoficjalnie sprawa ma podtekst artystyczny, obyczajowy i polityczny.
Maciej Nowak, szef Instytutu Teatralnego, pomysłodawca cenionego pisma branżowego "Ruch Teatralny", prowadził Teatr Wybrzeże od grudnia 2000 roku. W krótkim czasie skupił wokół siebie młody zespół aktorski, dysponujący jednym z największych twórczych potencjałów w Polsce. Otworzył scenę na reżyserów nowej generacji: Jana Klatę, Grzegorza Wiśniewskiego, Agnieszkę Olsten, Michała Zadarę. Z ich pomocą efektownie wypromował teatr w mediach, włączył do dyskusji na temat naszej współczesności, jaka toczy się teraz na najważniejszych krajowych scenach. Liberalno-polityczny profil teatru spodobał się widzom i recenzentom, zdenerwował jednak lokalne władze, które dotują teatr. "Oczekują oni - tłumaczy Nowak - że w Gdańsku będzie działał teatr w typie warszawskiego Teatru Kwadrat czy Ateneum pomagający widzom z klasy średniej odbębnić kulturalny rytuał." Teatr ma siedzieć cicho, nie jątrzyć, nie podejmować tematów trudnych. Najlepiej, żeby wystawiał szkolne lektury. Jak zdefiniował to publicznie szef wydziału kultury Arkadiusz Rybicki: "Żyjemy wśród Kaszubów-katolików, sztuka nie może ich obrażać."
Kontrowersje wzbudziła także prywatność Nowaka, zdeklarowanego geja, trójmiejsko-stołecznego bon vivanta. W sejmiku dyskutowano na temat jego "niemoralnego prowadzenia", bulwersowano się sesją zdjęciową dyrektora dla magazynu Life Style, w której wystapił półnago, obłożony parówkami. W końcu uznano, że Nowak "kompromituje" miasto. Podjęta w złym momencie decyzja o dymisji Nowaka może być jednak (i będzie!) odbierana w kontekście nietolernacji rozpętanej w Polsce podczas Parad Równości i Normalności.
Sprawa Nowaka to również kolejny sygnał, że w wojnie o kształt polskiego teatru został otwarty nowy front. To już nie jakieś tam potyczki krytyków, kłótnie, który reżyser lepszy, to próba założenia teatrom kagańca przez polityków prawicy. Dopiero co z podobnej opresji uszedł cało Bartosz Zaczykiewicz dyrektor teatru w Opolu, atakowany za drastyczności Makbeta, Jackowi Głombowi z Legnicy lokalne władze zrzucały, że teatr za mało gra w siedzibie, tylko włóczy się po postindustrialnych salach. Z konserwatywnych pozycji zaatakowano również repertuar Starego Teatru w Krakowie.
Nie mam wątpliwości, że oto zaczyna się atakować i karać dyrektorów teatru nie za brak skuteczności, ale za bark certyfikatu politycznej i obyczajowej poprawności. Urzędnicy wiedzą lepiej, czym powinna się zajmować sztuka, kto i z jaką intencją powinien ją uprawiać. Na dodatek wierzą w model zarządzania sztuką za pomocą cyferek i ekonomicznej opłacalności. Zastanawiam się, czy marszałek Kozłowski ma świadomość, że tak przeprowadzona zmiana dyrekcji to minimum dwa sezony chaosu repertuarowego, rozpad zespołu, utrata prestiżu teatru w kraju, czyli zaprzepaszczenie wszystkiego co Nowak wypracował przez ostatnie 4 lata. "Wygląda na to, że jest to decyzja nieodwołalna - mówi Maciej Nowak - zarząd wojewodztwa przyjął uchwalę. Pozostanę na stanowisku do premiery sztuki o Wałęsie, która odbędzie się 15 listopada." W międzyczasie zostanie rozpisany konkurs na nowego dyrektora (kandydatów oceniać będą przedstawiciele władz, zespołu, Ministerstwa Kultury). Nowak nie wyklucza startu w konkursie, bo chce walczyć o dotychczasowy profil teatru.
