Pieśń wybrzmiewa w szarości
Jan Bernad z Fundacji Muzyka Kresów w Lublinie jest współautorem sukcesu przedstawienia w krakowskim Teatrze Starym.
GRZEGORZ JÓZEFCZUK: Jesteś współtwórcą najbardziej ostatnio oczekiwanego w Krakowie spektaklu, pierwszej premiery przygotowanej w krakowskim Teatrze Starym przez nowego naczelnego Mikołaja Grabowskiego. Premiera miała miejsce 28 grudnia. Jak wypadła?
JAN BERNARD: - Fajnie! Nastąpiła pewna, lekka konsternacja: w Krakowie króluje Krystian Lupa, a ten spektakl opierał się na innej estetyce. Po premierze znajomy powiedział mi: w Teatrze Starym nie było czegoś takiego...
GJ: "Car Mikołaj" to sztuka Tadeusza Słobodzianka w pewnym sensie podobna do "Proroka Ilji". Pierwsza dekada XX wieku, Białostocczyzna, bieda aż piszczy, objawiają się samozwańczy prorocy, a także cudem uratowany ostatni car Rosji. Jaką rolę w tej sztuce spełnia muzyka?
JB: Oprócz tekstu i ruchu muzyka jest trzecią siłą pociągową, energetyczną spektaklu. Ona osadza akcję w określonych realiach. Zarazem w spektaklu nie ma scenografii etnicznej, dominują odcienie szarości nadające sztuce wymiar współczesny, uniwersalny.
Propozycja od Grabowskiego zbiegła się z naszymi, prowadzonymi pod koniec lat 90. badaniami na Białostocczyźnie. Jeżeli przekroi się tamtejszy tort muzyczny, zbada kulturę muzyczną, w muzyce ukazują się różne warstwy, od dawnych związanych z Ugrofinami aż po pieśni przyniesione tam przez Armię Radziecką. W pieśniach zapisała się historia tych ziem, dzieje tamtejszej kultury. Pracowaliśmy z aktorami nad różnymi gatunkami pieśni - cerkiewnymi, ludowymi, romansami itd. Trwało to trzy miesiące, pracowaliśmy najpierw nad poszczególnymi utworami, bardzo dokładnie je szlifując, potem już na próbach na scenie. Sprawa była ryzykowna, bo jak aktorzy się posypią... Ale nie, nic takiego się nie stało, to bardzo zdolni aktorzy.
GJ: Jedziesz dziś znowu do Krakowa...
JB: ... Na próby wznowieniowe "Cara Mikołaja". Chciałbym, aby jak na premierze, podczas spektaklu ktoś szepnął rozemocjonowany: "czekam, aż zaczną znowu śpiewać".
