TVP Kultura. "Opis obyczajów" otworzy miniprzegląd przedstawień Mikołaja Grabowskiego
W grudniu TVP Kultura pokaże trzy spektakle Mikołaja Grabowskiego. Zaczyna od "Opisu obyczajów".
Aktor, reżyser, pedagog, dyrektor Starego Teatru w Krakowie (w styczniu stery przejmie po nim Jan Klata). Mało kto wie, że Mikołaj Grabowski, okrzyknięty przez krytyków "prześmiewcą narodowych wad", na Wydział Aktorski krakowskiej PWST dostał się w 1965 roku za drugim podejściem, po skorygowaniu "wrodzonej wady wymowy". Pierwszą ważną rolę zagrał w Gombrowiczowskim "Ślubie" Krystyny Skuszanki w 1976 roku. Pracę reżyserską zaczynał zaś wspólnie z Krystianem Lupą w jeleniogórskim Teatrze Norwida, gdzie zrealizował znakomity kabaret złożony z wierszy Jana Brzechwy "Szelmostwa lisa Witalisa" (1978), który zwrócił uwagę krytyki, zresztą jak każde jego kolejne przedstawienie. Reżyser wielokrotnie sięgał do utworów Henryka Rzewuskiego ("Pamiątki Soplicy", łódzki Jaracza - 1980, "Listopad" poznański Polski - 1982) i Witolda Gombrowicza ("Trans-Atlantyk"), do polskiej klasyki romantycznej ("Damy i huzary" Fredry, Teatr Słowackiego w Krakowie) i literatury współczesnej. Zwykle pokazywał Polskę jako zdeformowaną krainę, której mieszkańcy nie mają tego świadomości. Głośno było także o przedstawieniach, jakie Grabowski zrealizował w krakowskim Teatrze STU - na poły improwizowanym "Kto się boi Wirginii Woolf?" Albee'go (1988), gdzie zagrał z bratem Andrzejem i żoną Iwoną Bielską, oraz "Opisie obyczajów za czasów panowania Augusta III" (prapremiera w marcu 1990 roku) według książki księdza Jędrzeja Kitowicza, kontynuowanym w 1995 i 2010 roku. W "Opisie..." Grabowski tworzy niezmienny zbiorowy portret Polaków, sugestywnie pokazując zajazdy, święta, biesiady, sądy i sejmiki, gdzie królują pijaństwo, pieniactwo, skłonność do zbiorowych egzaltacji i obżarstwo. - W 1990 roku rodzinno-przyjacielska sitwa spotkała się w Stu i zaczęła pracę nad Kitowiczem, żeby przypomnieć sobie, kim jesteśmy, żeby poznać nasze korzenie, zapytać się, czym dla prowincjonalnej zbiorowości jest wiara rzymskokatolicka, z którą na ustach otwieraliśmy nowy rozdział Polski po 1989 roku - mówił "Dziennikowi" Grabowski. I właśnie "Opis..." otworzy w TVP Kultura miniprzegląd przedstawień, jakie Grabowski zrealizował dla Teatru Telewizji. Kolejnym spektaklem będzie słynny "Scenariusz dla trzech aktorów" Bogusława Schaeffera przeniesiony z krakowskiego Teatru Stu (1987). Autor napisał sztukę z myślą o konkretnych wykonawcach, czyli braciach Grabowskich i Janie Peszku, których przez lata wspólnej pracy obserwował. Dyskusje artystyczne, pr)rwatne konflikty, teatralne pozy posłużyły zatem Schaefferowi do stworzenia nieco groteskowego portretu współczesnego artysty. W części improwizowane przedstawienie z powodzeniem grane było przez kilka sezonów.
Zabawna i przewrotna "Opera mleczana" powstała z kolei w Narodowym Starym Teatrze. Za tworzywo libretta, które napisał Stanisław Radwan, posłużyły teksty zamieszczone w dymkach wypowiadanych przez bohaterów rysunków Andrzeja Mleczki. Radwan skomponował również muzykę do prezentowanych rysunków.
OPIS OBYCZAJÓW |TVP Kultura | wtorek, godz. 20.25
