Artykuły

Przedstawiamy wybór najważniejszych i najciekawszych wydarzeń kulturalnych rozpoczynającego się roku.

Bracia i siostry

Maja Kleczewska przygotowuje w Teatrze im. Jana Kochanowskiego w Opolu spektakl, w którym spotkają się tytułowi bohaterowie "Braci Karamazow" Fiodora Dostojewskiego i "Trzech sióstr" Antoniego Czechowa. Ma to być opowieść o ludziach, którzy próbują odnaleźć się w sytuacji po katastrofie. Podstawowe pytanie, jakie zadają sobie twórcy przedstawienia Kleczewska i dramaturg Łukasz Chotkowski, brzmi: Co musi się stać, żeby mógł się narodzić nowy człowiek?

Premiera 12 stycznia

*

Zemsty dwie

Początek roku w stolicy będzie należał do Aleksandra Fredry. Premiery jego sztandarowej komedii przygotowują teatry rzadzone przez rodzinę Sewerynów. W Teatrze Polskim, któremu dyrektoruje Andrzej Seweryn, "Zemstę" wyreżyseruje Krzysztof Jasiński, szef krakowskiego Teatru STU, w obsadzie m.in.: Andrzej Seweryn (Rejent), Daniel Olbrychski (Cześnik), Jarosław Gajewski(Papkin), Joanna Trzepieclńska (Podstolina); młodych zagrają Lidia Sadowa i Paweł Krucz. Z kolei w Och-Teatrze, któremu szefuje córka Seweryna, Maria, lżejszą, sądząc po obsadzie, inscenizację dzieła hrabiego wystawi Waldemar Śmigasiewicz. Tu Cześnika zagra Cezary Żak, Rejenta - Wiktor Zborowski, jako Papkin pokaże się Artur Barciś, Podstolina będzie Viola Arlak, zaś młodych kochanków zagrają córka Zborowskiego Zosia i Michał Pielą.

Premiera w Och-Teatrze 4 lutego, w Teatrze Polskim 9 marca

*

"Qudsja Zaher" i inne opery

Już 12 lat czekamy na prapremierę dzieła operowego zamówionego przez Operę Narodową u Pawła Szymańskiego, jednego z najwybitniejszych kompozytorów polskich. Miejmy nadzieję, że tym razem się uda. Reżyserem będzie znany litewski artysta Eimuntas Nekrosius, w głównej roli wystąpi Olga Pasiecznik, dla której ta partia została napisana. W tym sezonie czekamy też m.in. na "Don Carlosa" Giuseppe Verdiego w reżyserii Willego Deckera (w koprodukcji z Operą Niderlandzką w Amsterdamie) oraz "Sprawę Makropoulos" Leośa Janacka w reżyserii Christopha Marthalera (pierwsza w historii koprodukcja naszego teatru z Festiwalem Salzburskim).

Premiera "Qudsja Zaher" 17 lutego

*

Kataloński gambista o Koperniku

Jordi Savall, znany gambista i dyrygent kataloński, pojawia się w Polsce co roku, a nawet i parę razy w roku. Od pewnego czasu tworzy projekty poświęcone postaciom (Kolumb, Caravaggio, św. Franciszek Ksawery) czy krainom lub ludom (Jerozolima, "Tragedia katarów"), których nagrania wydaje w formie książek z dołączonymi płytami. Część z tych programów zaprezentował na krakowskim festiwalu Misteria Paschalia. Nic więc dziwnego, że tu odbędzie się premiera nowego projektu, ponieważ po raz pierwszy znajdą się w nim polskie elementy, jako że będzie poświęcony Mikołajowi Kopernikowi.

Festiwal 25 marca-1 kwietnia

*

Portret trumienny duszy polskiej

Reżyser Jan Klata podziwia radykalizm Andrzeja Żuławskiego, a jego "Diabła" z 1972 r. uważa za ponadczasowe arcydzieło. Teatralny "Diabeł" Jana Klaty będzie wspólnym przedsięwzięciem Teatru Polskiego we Wrocławiu i Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Nowe Horyzonty.

Premiera 20 lipca

*

Wesele Strzępki i Demirskiego

Najbardziej rozpoznawalny duet polskiego teatru Paweł Demirski i Monika Strzępka przygotują w Teatrze Polskim we Wrocławiu własną wersję arcydramatu Wyspiańskiego. W niedawnym "Jakubie S." brali kredyt na mieszkanie, zaś wcześniejsze, dziejące się na porodówce, "Położnice szpitala św. Zofii" odnosiły się do narodzin syna pary, Jeremiego. Teraz przyszła kolej na "Wesele". Tytułowa impreza będzie się odbywała współcześnie, po ślubie samych twórców spektaklu: pochodzącej ze wsi pod Tarnowem Moniki Strzępki i inteligenta z Gdańska Pawła Demirskiego.

Premiera 11 listopada

*

Sto razy Lutosławski

Stulecie urodzin Witolda Lutosławskiego obchodzone jest pod patronatem UNESCO. Hasło: 100/100, czyli sto imprez na stulecie, ale w rzeczywistości będzie ich jeszcze więcej, w kraju i za granicą. Uczestniczyć w nich będą najwybitniejsi artyści świata, niegdyś zaprzyjaźnieni z kompozytorem, w tym Krystian Zimerman, Esa-Pekka Salonen czy Anne-Sophie Mutter, która wystąpi na polskiej inauguracji Roku Lutosławskiego w Filharmonii Narodowej. Poza serią koncertów w Filharmonii Narodowej szczególnie ważne będą: jubileuszowy festiwal Łańcuch 10 oraz blok muzyki Lutosławskiego na festiwalu Chopin i Jego Europa. Festiwal Łańcuch 24 stycznia-9 lutego, Chopin i Jego Europa (15-31 sierpnia)

*

Smarzowski o korupcji w policji

"Drogówka" Wojciecha Smarzowskiego powalczy o tytuł najbardziej nihilistycznego filmu sezonu. Pozornie chaotyczna, paradokumentalna narracja kryminału brutalnie obnaża patologie na najwyższych szczeblach władzy (w stylu "Zabić, jak to łatwo powiedzieć"). Korupcja w policji, morderstwa na zlecenie, przekręty przy przetargach, szantaże polityczne to tylko wierzchołek góry patologii odsłoniętej przez polskiego reżysera, który już pracuje nad ekranizacją "Pod mocnym Aniołem" Jerzego Pilcha.

Premiera 1 lutego

*

Lincoln i Hitchcock na ekranie

Modzie na ekranizacje słynnych biografii uległ Steven Spielberg. Jego "Lincoln" skupi się na walce politycznej XIX-wiecznego prezydenta USA z jednym z członków gabinetu w sprawie zniesienia niewolnictwa, a także na końcowym okresie wojny secesyjnej. W roli głównej dawno niewidziany i z szansami na Oscara Daniel Day Lewis.

Mocno zapowiada się też "Hitchcock" w reżyserii Sachy Gervasiego opisujący mękę twórczą artysty z producentami i żoną na planie "Psychozy". W postać mistrza suspen-su wcielił się Anthony Hopkins.

Premiera "Lincolna" 1 lutego; "Hitchcocka" 8 lutego

*

Stańko z Szymborską

Ukaże się długo oczekiwana płyta Tomasza Stańki poświęcona Wisławie Szymborskiej. Kilka lat temu Stańko miał szansę znaleźć się z noblistką na jednej scenie, co przeżył jak wspólny występ z Milesem Davisem. Album będzie nagraniową premierą nowego (nowojorskiego) kwartetu polskiego trębacza, z Davidem Virellesem (fortepian), Thomasem Morganem (kontrabas) i Geraldem Cleaverem (perkusja). Wyda go jak zwykle niemiecki ECM.

Premiera płyty "Wisława" 11 lutego, trasa koncertowa: maj 2013 r.

*

Port Wrocław

Noblistką Herta Muller, laureatka Pulitzera Jorie Graham oraz jeden z najwybitniejszych prozaików świata arabskiego Irakijczyk Hasan Blasim - to najważniejsi zagraniczni goście 18 Europejskiego Portu Literackiego Wrocław. Ich wizytom towarzyszyć będą premierowe publikacje książkowe. Z okazji 70 urodzin będą specjalne prezentacje twórczości Ryszarda Krynickiego. Wśród nowych inicjatyw projekt "Piosenki na papierze" z książkami laureatów Paszportów POLITYKI Fisza, Grabaża i Lecha Janerki.

Festiwal 19-21 kwietnia

*

Festiwal przekładów

Nowy festiwal literacki w Gdańsku poświęcony przekładom literackim "Odnalezione w tłumaczeniu". Wśród gości tegorocznej edycji, poświęconej przede wszystkim Szwecji, wybitni pisarze i tłumacze m.in. Adam Zagajewski, Adam Pomorski, Joanna Bator, Paweł Huelle, Marek Bieńczyk, Jacek Dehnel, Zbigniew Kruszyński, Grażyna Plebanek, Jerzy Jarniewicz, Magdalena Heydel, Majgull Axelsson, Anders Bodegard (tłumacz noblistów, laureat nagrody Transatlantyk), Stefan Ingvarsson (kultową w Szwecji uczynił twórczość Michała Witkowskiego).

25-27 kwietnia, Gdańsk

*

Koreańczyk w Hollywood

Park Chan-wook, południowokoreański spec od kina szoku i zemsty (twórca pamiętnego "Old boya") debiutuje w Hollywood dramatem psychologicznym z elementami horroru "Stoker". W rolach głównych m.in. Nicole Kidman oraz Mia Wasikowski. Rzecz o nastolatce, której umiera ojciec, lego miejsce u boku matki zajmuje tajemniczy wuj.

Premiera 10 maja

*

Wałęsa w Cannes?

Afera Amber Gold pokrzyżowała plany twórcom filmu "Wałęsa". Kto wie, czy nie spełni się przez to życzenie Andrzeja Wajdy, by pierwszym recenzentem biografii przywódcy Solidarności była międzynarodowa publiczność na festiwalu w Cannes.

Festiwal w Cannes 15-26 maja.

*

Kontemplacja koloru

Trudno wyobrazić sobie malarstwo XX w. bez Marka Rothko, Amerykanina litewskiego pochodzenia, który po serii życiowych dramatów popełnił samobójstwo. Dziś jego obrazy należą do najbardziej rozchwytywanych na aukcjach przez kolekcjonerów; za płótno "Pomarańczowe, czerwone, żółte" zapłacono parę miesięcy temu 87 min dol. Monograficzna wystawa ze zbiorów National Gallery of Art w Waszyngtonie będzie z pewnością wielkim wydarzeniem.

Wystawa w Muzeum Narodowym w Warszawie, od 6 czerwca do 1 września

*

Kraftwerk w 3D

Klasycy muzyki elektronicznej przyjadą do Polski tym razem ze swoim nowym przedsięwzięciem, w ramach którego utworom z całej historii niemieckiej grupy towarzyszą trójwymiarowe wizualizacje. Będzie to jedyna prezentacja w naszym kraju tego programu, który był wcześniej pokazywany m.in. w nowojorskim MoMA, a w lutym przez osiem wieczorów przyciągać będzie publiczność do słynnej Hali Turbin w londyńskim Tate Modern.

28 czerwca, Poznań, Stara Gazownia

*

Rock na Open'erze

Trzy pierwsze gwiazdy czołowego polskiego festiwalu muzycznego Heineken Open'er Festival podpowiadają charakter tegorocznej imprezy. Biur to jedna z naj ważniejszych brytyjskich grup lat 90., Kings Of Leon -jeden z niewielu nowych zespołów, które zdobyły status wykonawców stadionowych. Supergrupa Queens OfThe Stone Age reprezentuje cięższą gitarową stylistykę. Edycja 2013 Open'era - który 9 stycznia znów ma szansę na zdobycie prestiżowej Europe Festival Award - będzie rockowa.

Festiwal 3-6 lipca w Gdyni

*

Chilijski surrealista

"W sztuce naszą bronią jest zmysłowość. Zmysłowość jako metoda poznawania świata" - twierdził Roberto Matta, jeden z najwybitniejszych i najdłużej żyjących (1911-2003) malarzy XX w. Balansował między figuratywnością a abstrakcją, tworzył intrygujące formy biomorficzne, szukał relacji między odległym Wszechświatem a naszą cielesnością i seksualnością. Jego malarstwo czasem niepokoi, czasem intryguje, niemal zawsze zaciekawia.

Wystawa w Muzeum Narodowym w Krakowie, 12 lipca-6 października

*

Depesze na Narodowym

Warszawski stadion ma w 2013 r. zarabiać muzyką. Roger Waters przyjedzie tu z show "The Wall", które przerobił pod kątem jeszcze większych obiektów - a z tym były lider Pink Floyd, jak wiadomo, problemów nie ma. Grupa Depeche Mode, nieco zagubiona ostatnio, ale wciąż mająca zagorzałych fanów legenda muzyki syntezatorowej lat 80., będzie na Stadionie Narodowym promować nową płytę, która ukaże się wiosną.

Depeche Mode: 25 lipca, Warszawa, Stadion Narodowy Roger Waters The Wall Live: 20 sierpnia, Warszawa, Stadion Narodowy

*

Nieznany Witold Gombrowicz?

To może być wydarzenie literackie nie tylko roku. Od dłuższego czasu pomiędzy Paryżem, Warszawą a Krakowem krążą opowieści o istnieniu tajnych zapisków, które Witold Gombrowicz robił tylko dla siebie. Jedna z niewielu osób, która je widziała, twierdziła, że sięgają początków pobytu w Argentynie i są dość sensacyjne. Ponoć żona przekazała je do wydawnictwa i trwają już prace redakcyjne, jednak Wydawnictwo Literackie na ten temat milczy.

Ten dziennik byłby największym odkryciem literackim ostatnich lat, oczywiście jeśli naprawdę istnieje. Na razie tylko Facebook huczy od plotek.