Artykuły

- Fredry tak naprawdę nie znałem. Tradycja wystawiania jego sztuk stworzyła potężną ilość utartych obrazów absolutnych i nie do ruszenia. W trakcie pracy odkryłem, że można go czytać zupełnie inaczej - mówi reżyser Waldemar Śmigasiewicz.

Waldemar Śmigasiewicz przygotowuje w Och-Teatrze premierę "Zemsty". Rolą Rejenta w tym spektaklu Wiktor Zborowski świętuje 40-lecie pracy artystycznej. Rozmowa z Waldemarem Śmigasiewiczem.

Izabela Szymańska: Jest pan specjalistą od wystawiania tekstów Witolda Gombrowicza, przedstawienie w Och-teatrze to pierwsze spotkanie z Fredrą.

Waldemar Śmigasiewicz: Fredry tak naprawdę nie znałem. Tradycja wystawiania jego sztuk stworzyła potężną ilość utartych obrazów absolutnych i nie do ruszenia. W trakcie pracy odkryłem, że można go czytać zupełnie inaczej.

Nie bez znaczenia w myśleniu o realizacji spektaklu była świadomość, iż jego prapremiera w 1834 r. zbiegła się z ukazaniem "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza. Z jednej strony historia "ku pokrzepieniu serc" odwołująca się do dzieciństwa, matki, religii, z drugiej ośmiozgłoskowiec, którego tematem jest mentalność polska, swoiste kompendium perypetii, zdarzeń i charakterów. Po jednej stronie mit, po drugiej rzeczywistość tamtego czasu. Dlatego chyba Seweryn Goszczyński, poeta doby mickiewiczowskiej, zarzucał Fredrze nienarodowość i niemoralność. Poszedłem więc tropem wskazanym przez Goszczyńskiego.

Na plakacie widzimy dwie osoby z twarzami pomalowanymi na biało-czerwono, co sugeruje narodowców lub kiboli.

- W spektaklu Cześnik jest w kolorze białym, Rejent - czerwonym. Te dwa kolory są związane z naszą egzystencją - mimo że nieustannie kłócimy się, to nie możemy bez siebie żyć. Nie ubieramy jednak tekstu we współczesny kostium. Parafrazujemy epokę. Chcemy zachować relacje i konflikty między bohaterami, tak jak to jest w źródłosłowiu, u Fredry.

Zależało mi na pokazaniu genealogii sarmackiej, z której nie możemy się do końca wyzwolić. To pewien rodzaj zacietrzewienia, szukania i wynajdywania konfliktów, pielęgnowania urazów, ciągłe podpieranie się religijnością, rejentowe mówienie: "niech się dzieje wola nieba, z nią się zawsze zgadzać trzeba", a pod spodem - hektary obłudy. Gombrowicz pisał, że jesteśmy obrotowym przedmurzem: mamy emocje wschodnie, a logikę zachodnią. To tworzy tygiel i strasznie wybuchowy konglomerat. Według Fredry "Zemsta" miała być współczesną komedią o wymowie satyrycznej i chcemy, aby taką była dziś. W swoich komediach szukał rysów wielkiej prawdy, prawdy Polaków, prawdy o nas samych, lecz czy my na taką prawdę czekamy?

Rolą Rejenta jubileusz 40-lecia pracy artystycznej świętuje Wiktor Zborowski. Pracowaliście panowie wcześniej wspólnie?

- Lata temu w Teatrze Ateneum przy spektaklu "Boy". Wiktor to klasyk gatunku, człowiek niebywale inteligentny, plastyczny, ma słuch na współczesność, można się z nim dogadać. To bardzo inteligentny i niebywale szlachetny człowiek z poczuciem humoru i, co najważniejsze, atrakcyjny aktorsko: z kamienną twarzą opowiada dowcipy, co pretenduje go do grania postaci, które wysyłają podwójne sygnały. To się dobrze komponuje z tematyką spektaklu, paranoiczną rzeczywistością Polski, która mówi do obywatela: "bój się mnie" i "śmiej się ze mnie".

Och-Teatr, "Zemsta" Aleksandra Fredry, reżyseria: Waldemar Śmigasiewicz, scenografia, kostiumy: Maciej Preyer, światło: Waldemar Śmigasiewicz, Maciej Preyer, ruch sceniczny: Emil Wesołowski, oprawa muzyczna: Waldemar Śmigasiewicz, Michał Cacko. Występują: Cezary Żak, Wiktor Zborowski, Zofia Zborowska, Michał Piela, Wojciech Pokora, Viola Arlak, Adam Serowaniec, Otar Saralidze.

Premiera: 14 lutego, godz. 19.30