Europejczyk
- Nikt, kto ma odrobinę teatru we krwi i oleju w głowie, nie chce być reżyserem - twierdzi ERWIN AXER, reżyser.
- Jego teatr to piękny rozdział historii polskiej sceny - uważa Danuta Szaflarska. - Dostać się do niego było szalonym wyróżnieniem i stwarzało wielką szansę. Młodzi zyskiwali tam nazwiska, starsi ugruntowywali swe pozycje. O Erwinie mówiliśmy zawsze "nasz" dyrektor. Uważa się go za twórcę teatru kameralnego, ale przecież równolegle ze Współczesnym przez trzy sezony z powodzeniem kierował Narodowym, gdzie wystawił m.in. pamiętnego "Kordiana" z Tadeuszem Łomnickim.
Pochodzi z szacownej galicyjskiej rodziny, urodził się w Wiedniu w 1917 roku. Kilka lat później zamieszkał we Lwowie. Na egzaminie wstępnym do przedwojennego Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej zaskoczył komisję, mówiąc, że nie wie, dlaczego chce być reżyserem. - Do dziś jestem zadowolony z tej wypowiedzi. Była oczywista. Nikt, kto ma odrobinę teatru we krwi i oleju w głowie, nie chce być reżyserem. Reżyserem się zostaje. Chce się być aktorem-mówi Axer.
- Siedem sezonów, które spędziłem w Teatrze Współczesnym Erwina Axera, to dla mnie druga szkoła teatralna - twierdzi Zbigniew Zapasiewicz. - Erwin żądał nowych środków wyrazu, szukał innego rodzaju prawdy scenicznej, próbował oderwać się od nieco skostniałej już estetyki, którą wpajali mi nauczyciele. On rozumie teatr jako miejsce, w którym ludzie znajdują czas na refleksję dotyczącą tego, co dzieje się wokół nich.
Jerzy Jarocki, prowadząc spotkanie z Erwinem Axerem w cyklu "Goście Starego Teatru", zauważył, że w powojennej historii teatru była w Polsce tylko jedna scena, która niezmiennie utrzymywała poziom i charakter europejski. Miała jednolitą linię repertuarową i prowadzona była niezmiennie przez ponad30 lat przez jednego dyrektora. Widzowie mogli obejrzeć tam sztuki Shawa, Frisha, Ionesco, Wildera, Sartre'a, Giraudoux, Becketta. Tam też miała prapremierę większość sztuk Sławomira Mrożka. Tą sceną jest warszawski Współczesny za dyrekcji Erwina Axera. Człowieka, któremu udało się stworzyć normalny teatr w nienormalnej rzeczywistości.
Na zdjęciu: Erwin Axer.
