Artykuły

"Nie-Boska komedia" Zygmunta Krasińskiego w szczecińskim Teatrze Współczesnym nie obrośnie w legendę. Jest to wprawdzie spektakl, który mógłby rozpalić namiętności krytyczne i polemiczne, gdyż jest interesująco pomyślany i przy tym bardzo "romantyczny", ale ma jedną wadę: toczy się całe trzy godziny bez Hrabiego Henryka. Zwłaszcza każde odezwanie się artysty, markującego tę postać, tchnie aktorską "nieprawdą". Rodzi się pytanie, jak mogło dojść do tak rażącej dysharmonii zamierzenia i rezultatu w teatrze, kierowanym przez Ryszarda Majora?

Cóż, zdarza się. A szkoda. Chciałbym przynajmniej to powiedzieć, że w przedstawieniu jest kilka wyróżniających się osiągnięć, w tym Pankracy Zbigniewa Mamonta - powściągliwy, pozbawiony ognia "urzędnik rewolucji", pomimo spokoju obdarzony jednak widoczną siłą, w tym Szatan - Tadeusza Zapaśnika, Orcio - Mirosława Gawędy, Zły, Duch - Andrzeja Oryla, wreszcie kilka interesujących pań - Iwona Rulewicz, Lidia Bartnik, Ewa Wrońska, Anna Januszewska.

W tym przedstawieniu wszystko, od pierwszych scen toczy się w obecności diabłów i aniołów. Anioły jak w filmach "Paramount" mają ogromne skrzydła, zjawiają się w strugach światła i przy dźwięku fanfar, diabły są należycie demoniczne i wcielają się we wszelkie zło.

A scena jest światem kolistym, zamkniętym, w którym Bóg pozwala ludziom toczyć swoje okrutne i okropne gry - do czasu. "Wyjście z tego szaleństwa może zapewnić tylko Siła Wyższa" - nabożnie konkluduje w programie do spektaklu Tadeusz Nyczek.

Gdyby dziś wybuchła na nowo dawna dyskusja, która swego czasu dzieliła widzów "Nie-Boskiej" K. Dejmka w Łodzi, niechybnie stanąłbym po strome Jaszcza. Nie dlatego, bym uważał, że sztuka Krasińskiego jest dziełem do głębi reakcyjnym, ale że takim poniekąd chciałby je pokazać Ryszard Major - w ostatniej chwili cofając się jednak przed postawieniem kropki nad "i" i uciekając w teatralność. Inteligentnie i dowcipnie. Dlatego szkoda, że nie można tej "Nie-Boskiej komedii" zalecić: bez Hrabiego Henryka jest dziełem nie dokończonym, chromym.