Artykuły

Nie mogę przestać o tym myśleć, odkąd przeczytałam artykuł Anny Węglarczyk o otwieraniu przez KOMUNĘ//WARSZAWA Instytutu Sztuk Performatywnych - pisze Magda Grudzińska w portalu natemat.pl

Już początek leadu tekstu "Miejsce, które ma wypełniać lukę. Dawni anarchiści z Komuny//Warszawa otwierają instytucję kultury" mnie zaskoczył - w spektaklach KOMUNY nikt nigdy nie ciął się na scenie żyletkami Ale gdy doszłam do fragmentu dotyczącego cyklu RE//MIX, którego czwarty sezon właśnie się w KOMUNIE rozpoczął, to po prostu zamarłam przed ekranem laptopa. Kilka razy z rzędu czytałam zdania: "Spektakle z tego cyklu są zazwyczaj niezwykle ekspresyjne i wymagają od widza przełamania swoich mentalnych barier. Artyści na scenie kaleczą się, smarują krwią czy tańczą nago" i nie mogłam uwierzyć, że naprawdę w ten sposób można nasze RE//MIXy podsumować.

Może na początek krótkie wyjaśnienie: cykl RE//MIX, którego kuratorką zostałam rok temu, wymyślił w 2010 roku Tomasz Plata, w jego ramach KOMUNA wyprodukowała do chwili obecnej 22 spektakle. W żadnym z nich nikt się krwią nie smarował. Nago tańczył Mikołaj Mikołajczyk, który również w innych swoich spektaklach zazwyczaj tańczy nago, więc nic w tym wyjątkowego nie było. Żyletka też była użyta tylko raz, przez Łukasza Chotkowskiego, który remiksował Marinę Abramović i przetworzył w pewien sposób działanie z jednego z jej najsłynniejszych perfomansów, "Lips of Thomas" z 1973 roku. W pozostałych 20 remiksach żadnych tego typu "sensacji" nie było.

Przede wszystkim jednak istotą cyklu z pewnością nie jest jakiekolwiek "przełamywanie mentalnych barier", czy to u widza, czy też u artysty. Chyba że uznamy, że sztuka sama w sobie polega na przełamywaniu tychże barier, ale to już zupełnie inny temat. Nie uznałabym też "niezwykłej ekspresji" za cechę szczególną remiksów. Jedni artyści są bardziej ekspresyjni, inni mniej, nie ma to jednak nic wspólnego z założeniami cyklu. A założenia te są bardzo proste, dające jednocześnie niezwykle szerokie pole do indywidualnej interpretacji. Chodzi o spotkanie z mistrzem/mistrzynią. Niekoniecznie musi to być faktyczny mistrz remiksującego artysty, ale z pewnością musi to być postać do grona mistrzów w powszechnym odbiorze zaliczana, zazwyczaj z dziedziny teatru i tańca (choć zdarzyły się już remiksy również z dziedziny literatury, filmu, muzyki czy - jak w przypadku Abramović - performance art). Cykl ten ma więc też wyraźny aspekt edukacyjny, jednym z jego celów jest stworzenie swego rodzaju słownika współczesnych sztuk performatywnych, zbadanie jego źródeł i punktów odniesienia. Co chyba jednak najważniejsze, remiksy dają twórcom możliwość przyjrzenia się samemu sobie z dystansu, zdefiniowania swojej artystycznej tożsamości, zastanowienia się nad tym co - i jak - ich ukształtowało. Dlatego też cykl RE//MIX jest tak fascynujący, każda bowiem z realizacji jest zupełnie inna, zaczynając od tego, że pojęcie remiksu za każdym razem jest zupełnie inaczej interpretowane.

Faktycznie, widzowie przychodząc na kolejny remiks nigdy nie wiedzą, czego się spodziewać. Przychodzą zaciekawieni, ale nie dlatego, że chcą sprawdzić, czy tym razem ktoś się rozbierze, a może potnie żyletką, a może i jedno i drugie. Jednych przyciąga bardziej postać remiksującego, innych remiksowanego, a do tego sam koncept remiksu w teatrze, który jest czymś nowym i świeżym, intrygującym i inspirującym. Jeżeli jednak ktoś szuka płytkiej sensacji, to nie jest to dobry adres.

Magda Grudzińska: kuratorka RE//MIXów realizowanych w KOMUNIE//WARSZAWA, od 1995 r. związana z Krakowskimi Reminiscencjami Teatralnymi (dyrektor festiwalu w latach 2002-2011), jedna z założycieli Centrum Dramaturgii Polskiej. Współpracowała z Instytutem Adama Mickiewicza przy tworzeniu sieci East European Performing Arts Platform (EEPAP), jest współzałożycielką nieformalnej sieci europejskich festiwali Theatre/Festivals in Transition (FIT).