Artykuły

- Zauważam, że dzisiaj teatry operowe nie kreują żadnych solistów. Jeszcze nie tak dawno bogiem w operze był dyrygent, dzisiaj - reżyser, a soliści znajdują się dopiero na drugim miejscu - mówi Wiesław Ochman, który w Bytomiu świętuje swój jubileusz.

- Opera to kawałek życia - ale ukazanego w sposób artystyczny - mówi słynny tenor . Z tej okazji 26 października Opera Śląska wznawia reżyserowanego przez niego "Borysa Godunowa" według Musorgskiego.

Alan Misiewicz: Czy myśli pan o sobie jako o polskim dobru narodowym?

Wiesław Ochman: Nie, raczej nie powiedziałbym tak o sobie. Wprawdzie obleciałem ten świat dookoła kilka razy, śpiewałem z najwybitniejszymi śpiewakami w największych teatrach operowych i filharmoniach świata, to jednak nie chciałbym myśleć o sobie, że jestem kimś bardzo ważnym, że osiągnąłem coś, co jest zarezerwowane tylko dla wybrańców. Nie. Niemniej przypominam sobie pewną dziennikarkę muzyczną, która na początku mojej kariery powiedziała, że mój głos należy do narodu. Bardzo mnie to zaintrygowało. Zacząłem jeszcze bardziej szanować i pielęgnować swój głos. Więc teraz pan wie, dlaczego rzuciłem papierosy.

Tych ponad 50 teatrów operowych i filharmonii na całym świecie, gdzie pan śpiewał, nadal istnieje w pańskiej pamięci. Jakie miejsce zajmuje tam Opera Śląska?

- Zaczynałem tam swoją karierę śpiewaka, a później reżysera. Opera Śląska należy do tych teatrów, które są jeszcze teatrami, a nie przedsiębiorstwami produkującymi przedstawienia. Zauważam, że dzisiaj teatry operowe nie kreują żadnych solistów. Jeszcze nie tak dawno bogiem w operze był dyrygent, dzisiaj - reżyser, a soliści znajdują się dopiero na drugim miejscu. Czas pokaże, że to soliści przetrwają, a wszystkie przedstawienia, które mają wyznaczać nową drogę w operze, stracą blask i tylko niewielu będzie o nich pamiętać. Trzeba chyba przyznać rację Toscaniniemu, który mawiał: w operze najważniejsze są 3 rzeczy: po pierwsze - głos, po drugie - głos i po trzecie - głos. W takim teatrze przecież śpiewak jest podmiotem, a nie przedmiotem! A to rozumieją w Operze Śląskiej. Co więcej, ten teatr jest małym teatrem: nie posiada sceny obrotowej czy zapadni. Dlatego ta mała przestrzeń wymusza na twórcach najrozmaitsze, najbardziej adekwatne rozwiązania inscenizacyjne. I po wtóre, ów teatr nie czerpie z tego, co dzisiaj jest nagminne: nagości, brzydoty, wulgarności.

Nagość, brzydota, wulgarność w operze?

- To nie są żadne odkrycia! Pogoń za atrakcyjnością jest dzisiaj bardzo często pozbawiona logiki wypowiedzi. Przykładowo - XIX-wieczna Traviata, która miała w życiu tylko trzech mężczyzn, w dzisiejszych czasach mogłaby być traktowana - tutaj pozwolę sobie zażartować - wręcz jak zakonnica! Nie widzę zatem potrzeby czynienia z niej postaci wulgarnej czy agresywnej. Wiem natomiast, że po obejrzeniu "Traviaty" widzowie powinni być smutni, a najlepiej, żeby płakali. Albo Borys Godunow w garniturze. od Armaniego, który zakłada koronę i mówi, że jest carem. Oto operowa definicja groteski!

Właśnie mija 55 lat pańskiej działalności artystycznej. Wie pan o muzyce wszystko?

- Co najwyżej jakieś 20 procent.

20 procent?

- No tak. Wiem na przykład, że powodzenie w sztuce operowej to nie tylko kwestia dobrego głosu, ale także impresariów, stosunków i najrozmaitszych układów. Wiem, że opera to kawałek życia - ale ukazanego w sposób artystyczny. Więc jeśli kariera śpiewaka jest sprawą dość skomplikowaną, to jakim słowem określić samo życie? I ile można o nim wiedzieć? Sztuka operowa jest czymś fenomenalnym, ale również wymaga dużego poświęcenia. To nuty tworzą melodię, ale pod nimi znajduje się przecież coś jeszcze. Tym czymś są uczucia ludzkie, emocje, które należy wyeksponować. I zapewniam, że ma znaczenie, czy śpiewana aria jest retrospektywą, marzeniem czy rozmową z samym sobą.

Ile płyt liczy pańska kolekcja?

- Dwie szafy. Gdyby jednak zapytał pan o książki, to w moim mieszkaniu są one wszędzie. Dosłownie wszędzie.