Artykuły

Zdecydowałem się opublikować swój program dla IT i uczynić go własnością publiczną. Uważam, że potrzebujemy dyskusji nad kształtem polityki teatralnej w Polsce i zakończony właśnie konkurs jest do tego dobrą okazją - pisze do e-teatru Roman Pawłowski.

Chciałbym gorąco podziękować wszystkim, którzy wspierali mnie w staraniach o stanowisko dyrektora Instytutu Teatralnego w Warszawie. Wasz głos był dla mnie bardzo ważny. Mam nadzieję, że pod kierunkiem Doroty Buchwald Instytut Teatralny rozwinie swoją działalność i będzie dobrze służył polskiemu teatrowi, przygotowując go na nowe wyzwania.

Roman Pawłowski

****

INSTYTUT TEATRALNY IM. Z. RASZEWSKIEGO W WARSZAWIE - KONCEPCJA PROGRAMU I ZARZĄDZANIA

I. WSTĘP.

Stworzenie w ciągu 30 dni pełnej koncepcji zarządzania i programu Instytutu Teatralnego jest niemożliwe i byłbym nieuczciwy, gdybym udawał, że jest inaczej. Dokumenty finansowo - organizacyjne, które udostępnił organizator mają charakter ogólny i trudno na ich podstawie formułować wnioski i proponować konkretne rozwiązania. Bez dostępu do planów finansowych, szczegółowych sprawozdań z realizacji zadań własnych i powierzonych, bez rozmowy z zespołem oraz bez profesjonalnej ewaluacji dotychczasowych działań trudno w sposób szczegółowy nakreślić plan pracy Instytutu na najbliższe lata.

Koncepcja, którą przygotowałem na potrzeby konkursu z konieczności oparta jest bardziej na intuicjach niż na twardych faktach. Sformułowałem ją na podstawie własnej obserwacji działalności Instytutu, jak również wiedzy dostępnej w źródłach publicznych: Internecie i publikacjach IT. W razie pozytywnego dla mnie rezultatu konkursu, mój program będzie wymagał weryfikacji i korekty w bezpośredniej pracy z zespołem IT.

II. INSTYTUT TEATRALNY W ROKU 2013 - ANALIZA.

IT nie przeszedł dotąd profesjonalnej ewaluacji, której przedmiotem byłaby jakość realizowanych projektów i zadań. Jedyne dostępne oceny zostały opracowane przez Biuro Audytu MKiDN i dotyczą gospodarki finansowej, raport pokontrolny NIK z 2013 roku zawiera ocenę prawidłowości wykonywania zadań IT pod względem formalno-prawnym.

Tymczasem ocena jakościowa jest niezbędna do rozpoznania sił i środków, jakimi dysponuje Instytut oraz do sformułowania kierunków jego działania w najbliższej przyszłości. Poniższa wstępna analiza SWOT oparta jest na informacjach dostępnych publicznie i uwzględnia dorobek pierwszej dekady działalności Instytutu.

1. Mocne strony IT

- niewielkie rozmiary instytucji, stosunkowo niski koszt utrzymania i wynagrodzeń (3,3 mln zł w 2013 roku) w stosunku do całego budżetu (11,2 mln zł);

- kompetentny zespół, w którym pracują specjaliści z różnych dziedzin: dokumentacji i archiwistyki, edukacji, działalności wydawniczej i badawczej, produkcji i organizacji imprez kulturalnych. Są samodzielni, kreatywni, zmotywowani, utożsamiają się z celami Instytutu;

- znakomita siedziba na Jazdowie, w pobliżu dwóch ważnych instytucji kultury: Centrum Sztuki Współczesnej i Łazienek, idealne miejsce do prowadzenia projektów kulturalnych, funkcjonalna architektura, popularna kawiarnia przyciągająca publiczność;

- rozpoznawalna marka Instytutu, wypracowana przez zespół: kojarzona z nowoczesnym, atrakcyjnym programem;

- nowoczesna, wyrazista identyfikacja wizualna;

- rozpoznawalne, udane projekty: platforma e-teatr.pl, która jest podstawowym źródłem informacji o polskim teatrze, projekt Teatr Polska - wspieranie objazdu teatrów po kraju, Lato w Teatrze - projekty edukacyjne dla młodzieży i dzieci, "Chór kobiet" - cykl trzech nowatorskich przedstawień Marty Górnickiej, powstałych w ramach Placówki Nowego Teatru - wizytówka polskiego teatru na świecie;

- pionierskie działania, inicjujące rozwój różnych dziedzin życia teatralnego: badań naukowych, edukacji, promocji, działalności wydawniczej, reżyserii, dramaturgii;

- synergia wielu działań w ramach jednej instytucji: biblioteka, archiwum, teatr, galeria, centrum konferencyjne, dom produkcyjny.

2. Słabe strony IT.

- wiele projektów ma charakter jednorazowy lub krótkotrwały, co powoduje rozpraszanie energii i aktywności;

- związany z tym brak kontynuacji niektórych działań (na przykład - Forum Dramaturgów, zakończone po dwóch edycjach, Modjeska Prize, przyznana tylko jednej aktorce - Isabelle Huppert, konkurs na najlepszą pracę magisterską z wiedzy o teatrze zakończony po dwóch edycjach);

- niski poziom pozyskiwania środków unijnych, oparcie się w 90 procentach na środkach z budżetu;

- skupienie się na teatrach instytucjonalnych, które są głównym partnerem IT i adresatem wielu działań; za mało uwagi poświęca się grupom niezależnym, scenom prywatnym, teatrom amatorskim. Jedyny projekt poświęcony teatrom nieinstytucjonalnym jest zwrócony w przeszłość (Archiwum Teatru Alternatywnego);

- niedostateczna aktywność na polu współpracy międzynarodowej - jedyna duża impreza, w której IT bierze regularnie udział to praskie Quadriennale Scenografii;

- słaba współpraca z władzami Warszawy, która utrudnia realizowanie wspólnych projektów;

- po odebraniu organizacji Warszawskich Spotkań Teatralnych brak własnego showcase'u; brak aktualnej anglojęzycznej wersji portalu e-teatr.pl;

- niedostateczne siły i środki, pozwalające na produkcję i eksploatację własnych spektakli.

3. Szanse.

- rosnące znaczenie teatru w Polsce, wzrost frekwencji w teatrach, dynamiczny rozwój nowych form działalności teatralnej;

- sukces polskich artystów teatru zagranicą - teatr jedną z marek międzynarodowych Polski;

- nowa unijna perspektywa finansowa 2014-2020, programy wspierające rozwój kultury, mediów, infrastruktury kulturalnej;

- zmiany w polityce kulturalnej Warszawy, w szczególności zmiana na stanowisku dyrektora Biura Kultury, rozpoczęcie realizacji Programu Rozwoju Kultury Warszawy do roku 2020;

- 250. rocznica powstania Teatru Narodowego w roku 2015 - okazja do zwrócenia uwagi na znaczenie teatru publicznego w polskiej kulturze.

- rozwój nowych technologii informacyjnych, umożliwiających skuteczniejsze realizowanie misji Instytutu (wydawnicze platformy cyfrowe, media społecznościowe)

4. Zagrożenia.

- zmniejszenie dotacji podmiotowej na 2014 r. o 0,5 mln zł;

- wynagrodzenia osobowe zespołu nieproporcjonalne wobec zakresu zadań i obowiązków;

- przepisy Ministerstwa Finansów limitujące środki na honoraria dla współpracowników IT, twórców, badaczy;

- spadek nakładów na kulturę w samorządach - ograniczenie możliwości współpracy przy lokalnych projektach;

- kryzys mediów tradycyjnych (gazety drukowane) i osłabienie działów kultury, utrudniające promocję teatru w kraju;

5. Wnioski.

- Siłą IT jest jego dynamiczny zespół i wizerunek nowoczesnej, skutecznej instytucji kultury. Aby wykorzystać odpowiednio ten potencjał IT powinien w większym stopniu skupić się na projektach i programach długofalowych o trwałych efektach, do czego zobowiązuje go status instytucji publicznej o stałym finansowaniu. Trzeba dokonać przeglądu realizowanych obecnie zadań i projektów pod kątem ich kontynuacji; przy projektowaniu nowych przedsięwzięć trzeba zadbać o współpracę z instytucjami publicznymi i organizacjami pozarządowymi, które w przyszłości mogłoby przejmować zainicjowane w IT projekty, dotyczy to zwłaszcza produkcji i eksploatacji przedstawień oraz działalności wydawniczej.

- W każdej z dziedzin aktywności IT powinien skupić się na kilku strategicznych programach/projektach o długofalowym działaniu, co pozwoli efektywnie i skutecznie wykorzystać siły i środki. Zasadą w doborze projektów powinna być ich innowacyjność: misją IT jest wyznaczanie nowoczesnych kierunków w teorii i praktyce teatralnej.

- Trzeba wzmocnić współpracę IT z instytucjami i podmiotami, działającymi na polu teatru i kultury, publicznymi jak i pozarządowymi. Taka współpraca może zwielokrotnić efekty działania IT. W tym kontekście należy odbudować współpracę z samorządem warszawskim, która została przerwana po odebraniu IT organizacji Warszawskich Spotkań Teatralnych. Warszawa jest najważniejszym ośrodkiem teatralnym w Polsce, IT powinien brać aktywny udział w życiu teatralnym miasta, inicjować wydarzenia we współpracy z teatrami, szkołami wyższymi, instytucjami kultury. Warto nawiązać współpracę z samorządami innych wielkich miast, której przedmiotem powinna być promocja teatrów i wydarzeń z danego ośrodka/regionu w kraju.

- należy rozwinąć współpracę międzynarodową, która przyniesie rzeczywistą wiedzę i dostęp do środków na projekty IT;

- IT powinien wspierać zarówno teatr publiczny jak i sektor pozarządowy, potrzebne są projekty edukacyjne, artystyczne, promocyjne realizowane z organizacjami pozarządowymi (np. powstającym w Warszawie Instytutem Sztuk Performatywnych, Fundacją HOBO Art, Centralą).

- IT powinien w większym zakresie pozyskiwać środki pozabudżetowe, w tym celu należy rozważyć powołanie Fundacji Instytutu Teatralnego, która wspierałaby finansowo i organizacyjnie działalność programową Instytutu.

III. PROGRAM INSTYTUTU TEATRALNEGO

Zamierzam utrzymać dotychczasową formułę Instytutu Teatralnego jako instytucji, która łączy teorię z praktyką: dokumentuje życie teatralne, inicjuje badania nad teatrem, a jednocześnie aktywnie promuje teatr w Polsce i zagranicą, prowadzi szeroką edukację i animuje życie teatralne. Dotychczasowa formuła IT sprawdziła się, wymaga jedynie korekt i dostosowania do nowych wyzwań.

Widzę IT jako miejsce, w którym przeszłość polskiego teatru spotyka się z jego przyszłością. Zamierzam łączyć różne dyskursy o teatrze w oparciu o konstruktywny spór, który jest fundamentem rozwoju kultury. Chcę, aby IT był platformą debaty i eksperymentu, poddawał dyskusji istniejące wzorce uprawiania teatru i refleksji teatrologicznej, wspierał artystów, zwłaszcza będących na początku zawodowej drogi, a jednocześnie zwracał uwagę na dziedzictwo polskiej sceny i korzystał z doświadczenia jej nestorów. Tylko Instytut otwarty na nowe idee może przyczynić się do rozwoju polskiego teatru.

Moje najważniejsze cele na najbliższe lata:

- unowocześnienie narzędzi promocji teatru w internecie;

- rozwój międzynarodowej współpracy teatralnej na bazie sukcesu polskiego teatru na świecie;

- rozpoczęcie budowy nowego Muzeum Teatralnego;

- opracowanie koncepcji zajęć teatralnych dla szkół średnich i podjęcie starań na rzecz wprowadzenia przedmiotu "teatr" do programu nauczania;

- przekształcenie Placówki Nowego Teatru w ośrodek warsztatowy i rezydencyjny, który będzie rozwijał nowe, interdyscyplinarne metody kształcenia twórców teatralnych;

- stworzenie Cyfrowej Platformy Wydawnictw Teatralnych;

- udział IT w obchodach 250-rocznicy powstania teatru publicznego w Polsce.

1. PROMOCJA.

Promocja polskiego teatru to obok dokumentacji i edukacji najważniejsze zadanie statutowe IT. Chcę kontynuować i rozwijać najważniejsze przedsięwzięcia Instytutu w tej dziedzinie, takie jak portal e-teatr.pl, program "Teatr Polska", Ogólnopolski Konkurs na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej, udział Polski w Praskim Quadriennale. Zamierzam jednocześnie uruchomić nowe projekty, które dopełnią dotychczasowe działania.

INTERNET

E-teatr.pl do liftingu. Wobec kryzysu mediów tradycyjnych konieczne jest wypracowanie nowej koncepcji promowania teatru i działalności IT w mediach społecznościowych i Internecie. Potrzebny jest lifting portalu e-teatr.pl, doposażenie technologiczne witryny (wersja na urządzenia mobilne), jej integracja z portalami społecznościowymi (wtyczki Facebook, Twitter). Zintegrowanie witryny z Facebookiem pomoże ożywić debatę na temat najważniejszych problemów polskiego życia teatralnego - obecnie działające forum nie spełnia tego zadania. Konieczna jest też rozbudowa anglojęzycznej części portalu i jej stała aktualizacja. Istniejące źródła anglojęzyczne o polskim teatrze (np. culture.pl prowadzony przez IAM) skupiają się głównie na wymianie międzynarodowej, brakuje bieżącej informacji i recenzji. Lifting platformy e-teatr.pl chcę zakończyć do 2015 roku.

Internetowa telewizja teatralna. IT powinien wykorzystywać do popularyzacji osiągnięć polskiego teatru nowoczesne technologie (transmisje on-line, video on demand). Trzeba zmienić i ożywić platformę e-teatr.tv, która w obecnym kształcie nie spełnia wymogów współczesnych mediów internetowych. Jej program powinien obejmować transmisje on-line z wydarzeń w IT: wykładów, konferencji, spektakli, realizację krótkich klipów z zapowiedziami premier oraz portretami twórców.

Współpraca z NiNA. Strategicznym partnerem IT w dziedzinie digitalizacji i upowszechniania osiągnięć polskiego teatru w Internecie powinien być Narodowy Instytut Audiowizualny. Połączenie eksperckiego zaplecza IT z doświadczeniami NiNA w dziedzinie nowych technologii i Kultury 2.0 wzmocni projekty cyfrowe obu instytucji. Celem powinno być stworzenie Mediateki Polskiego Teatru jako części NINATEKI - portalu audiowizualnego NiNA.

FESTIWALE I PREZENTACJE

Warszawskie Spotkania Teatralne. Podejmę starania o przywrócenie Instytutowi Teatralnemu organizacji Warszawskich Spotkań Teatralnych. WST zostały wznowione po przerwie z inicjatywy IT, cztery edycje przygotowane przez zespół Instytutu były sukcesem artystycznym i frekwencyjnym. Znaczenie tej imprezy dla promocji polskiego teatru powinno być potwierdzone wsparciem mecenatu państwowego i udziałem narodowej instytucji w jej organizacji. Potrzebna jest nowa formuła festiwalu - jego program powinien wybierać nie jeden kurator, jak to ma miejsce dzisiaj, ale zespół 3-5 zewnętrznych kuratorów, powoływanych na dwuletnie kadencje. To podniesie prestiż przeglądu. Moim celem jest powrót WST do Instytutu w roku 2015 - roku jubileuszu polskiego teatru publicznego.

Przegląd sztuk współczesnych. Konkurs na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej jest jednym z najbardziej udanych wieloletnich programów MKiDN. Logicznym dopełnieniem konkursu powinien być doroczny przegląd spektakli, zakwalifikowanych do finału konkursu, który pokaże dorobek polskiej dramaturgii i wzmocni efekt promocyjny. Takie przeglądy były już organizowane przez IT (np. Nówka Sztuka w 2013), jednak z powodu braku środków miały ograniczony zasięg i program. Przegląd powinien mieć formułę konkursową z nagrodami, przyznawanymi przez jury Konkursu (zamiast jury objazdowego). Powinny mu towarzyszyć warsztaty dramaturgiczne, czytania sztuk i spotkania z autorkami i autorami.

Teatr na festiwalach muzyki pop. Nowym zjawiskiem w kulturze jest obecność teatru i sztuk wizualnych na wielkich festiwalach muzycznych i filmowych. Przykładem takiego udanego połączenia jest Open'er w Gdyni, na którym w 2013 roku występowały teatry z Warszawy, Wrocławia i Krakowa przy ogromnym zainteresowaniu publiczności. Takie inicjatywy są warte upowszechnienia, poszerzają bowiem dostęp do artystycznego teatru i zwiększają jego zasięg. IT powinien wspierać prezentacje polskich teatrów na komercyjnych festiwalach muzycznych i filmowych w ramach rozszerzonego programu "Teatr Polska".

Giełda teatrów off. W Polsce działa coraz więcej profesjonalnych grup teatralnych, które poszukują środków na produkcję, partnerów do współpracy, producentów, artystów, kuratorów. IT będzie organizował raz do roku giełdę teatrów pozainstytucjonalnych, na której artyści i zespoły będą mogły prezentować fragmenty przedstawień, nawiązywać kontakty z kuratorami i koproducentami. Giełda powinna być połączona z warsztatami, poświęconymi organizacji produkcji teatralnej. Uzupełnieniem projektu będzie portal teatrów pozarządowych, pomagający w nawiązywaniu kontaktów, rozwijaniu koprodukcji i organizacji występów.

MEDIA

Wspieranie publicystyki teatralnej. Z powodu kryzysu mediów jakościowe dziennikarstwo kulturalne w Polsce umiera. Tymczasem bez kompetentnej krytyki teatr nie może się rozwijać. IT powinien wspierać rozwój publicystyki teatralnej, np. poprzez dofinansowanie wyjazdów recenzentów i recenzentek na premiery i krajowe festiwale teatralne, a także staże i stypendia dla najzdolniejszych młodych krytyków i krytyczek.

Nowa Siła Krytyczna. Projekt Nowa Siła Krytyczna jest świetnym instrumentem wspierania młodej krytyki teatralnej. Chcę go kontynuować i poszerzyć o warsztaty z wybitnymi autorkami i autorami z kraju i zagranicy.

PROMOCJA I WSPÓŁPRACA ZAGRANICZNA

Współpraca z IAM i IK. IT powinien zacieśnić współpracę z IAM i Instytutem Książki, którym może zaoferować merytoryczną pomoc przy realizacji wydarzeń zagranicznych (prezentacje spektakli, wydawnictwa, tłumaczenia). Rozpocznę rozmowy na ten temat z dyrektorami obu instytucji.

Prague Quadrennial. Udział Polski w Praskim Quadriennale nie powinien ograniczać się do wystawy, jego przedłużeniem powinna być wymiana i współpraca w dziedzinie scenografii w okresie pomiędzy ekspozycjami. Dobrą praktyką są międzynarodowe warsztaty "SharedSpace", których współorganizatorem jest w tym roku IT. Przy okazji kolejnego PQ w 2015 roku należy zaplanować więcej podobnych działań.

Tłumaczenia sztuk. IT przygotuje co roku propozycję polskich dramatów współczesnych do przekładu i zaprezentuje ją w ramach warsztatów dla tłumaczy na Światowym Kongresie Tłumaczy Literatury Polskiej w Krakowie. Partnerami projektu będą Instytut Książki i Willa Decjusza.

Polski teatr na Wschód. IT włączy się w akcję promującą polski teatr w krajach Partnerstwa Wschodniego, przede wszystkim na Ukrainie i Białorusi. Będziemy inicjować wymianę twórców, podróże studyjne do Polski i koprodukcje realizowane we współpracy z IAM.

Sieci performatywne. Ważną platformą współpracy międzynarodowej są sieci performatywne, IT powinien być reprezentowany w takich organizacjach, jak ISPA i IETM. Trzeba zdyskontować zagraniczny sukces polskiego teatru, budując sieć wymiany twórców i teoretyków; zaprosić do udziału w konferencjach naukowych badaczy z zagranicy, opracować system wspierania koprodukcji od strony merytorycznej i finansowej.

Culture Action Europe. IT przystąpi do sieci Culture Action Europe, największej organizacji, reprezentującej europejskie instytucje kultury wobec UE. Przynależność do CAE daje dostęp do aktualnych informacji o dotacjach unijnych, konkursach, międzynarodowych projektach, pomaga w znalezieniu partnerów do projektów.

2. DOKUMENTACJA I OCHRONA DZIEDZICTWA POLSKIEGO TEATRU.

Muzeum Teatralne. Nowym wyzwaniem dla IT powinno być opracowanie w porozumieniu z MKiDN nowej formuły działania warszawskiego Muzeum Teatralnego. Muzeum Teatralne to potencjalnie ważny instrument promocji i upowszechniania wiedzy o polskim teatrze, niestety w obecnym kształcie nie spełnia ono dobrze swojej misji. Barierą jest przede wszystkim infrastruktura: Sale Redutowe Teatru Wielkiego, w których działa muzeum nie spełniają wymogów współczesnego muzealnictwa, sama ekspozycja jest nienowoczesna. Konieczne jest znalezienie nowej lokalizacji Muzeum oraz rozpisanie konkursu na koncepcję architektoniczną i wystawienniczą tak, aby nowe muzeum mogło powstać w perspektywie finansowej 2014-2020. IT powinien pełnić w tym projekcie rolę wiodącą, docelowo Muzeum mogłoby wejść w skład jego struktury. Chcę do końca 2014 roku przygotować dokumentację, która pozwoli aplikować do unijnych funduszy na rozwój infrastruktury kulturalnej.

Pracownia dokumentacji IT pod kierunkiem Doroty Buchwald doskonale spełnia swoje zadania i nie wymaga przekształceń. Zwróciłbym uwagę jedynie na potrzebę dokumentacji zasobów elektronicznych teatrów: ostatnio po zmianie dyrekcji Teatru Dramatycznego m.st. Warszawy zniszczeniu uległo elektroniczne archiwum teatru z okresu dyrekcji Pawła Miśkiewicza, umieszczone na stronie internetowej. Takich sytuacji w przyszłości może być więcej, dlatego warto, aby IT posiadał narzędzia pozwalające archiwizować podobne zasoby.

3. EDUKACJA.

Integracja programów edukacyjnych. Projekty edukacyjne, realizowane pod kierunkiem Justyny Sobczyk to jedno z najważniejszych osiągnięć IT. Będę dążyć do większej integracji poszczególnych programów: Szkoły Pedagogów Teatru, Lata w Teatrze, projektu Teatralny Plac Zabaw Jana Dormana, Teatranek, akcji Dotknij Teatru. Naszym celem powinno być stworzenie kompletnego programu edukacji teatralnej na różnych poziomach wiekowych i w różnych środowiskach.

Zajęcia z teatru w szkołach. Chcę podjąć starania na rzecz wprowadzenia do szkół średnich przedmiotu "teatr" we współpracy z MKiDN i Ministerstwem Edukacji Narodowej. Lekcje teatralne są obecne w wielu europejskich systemach edukacyjnych (Francja, Wielka Brytania), rozwijają kompetencje kulturowe i społeczne, uczą techniki publicznych występów, opanowania głosu i języka ciała. Na bazie doświadczeń edukacyjnych IT sformułujemy program takich zajęć i zrealizujemy pilotażowy projekt lekcji teatralnych we współpracy z wybranymi szkołami w Polsce i uczestnikami Szkoły Pedagogów Teatru.

Teatr dokumentu. Teatr dokumentalny jest nową, szybko rozwijającą się dziedziną teatru. Jako przedmiot uzupełniający wykładany jest w wielu szkołach teatralnych na świecie (np. GITIS w Moskwie), otwiera bowiem twórców na rzeczywistość. Chcę zainicjować we współpracy z Akademią Teatralną w Warszawie eksperymentalne zajęcia z teatru dokumentalnego i społecznościowego dla studentów reżyserii, których celem będzie wypracowanie metod nauczania tego kierunku.

Placówka Nowego Teatru. Zamierzam przekształcić Placówkę Nowego Teatru z projektu artystycznego w edukacyjny i uruchomić pilotażowy kurs dla młodych artystów z różnych dyscyplin teatralnych, który będzie połączeniem rezydencji i warsztatu. Polski teatr utrzymuje wysoką pozycję w świecie dzięki działalności wybitnych artystów, posługujących się innowacyjnym językiem teatru. Zmiana języka teatru nie pociągnęła jednak za sobą zmian w edukacji artystycznej. Tradycyjne szkolnictwo teatralne zorientowane jest nadal na specjalistyczną naukę poszczególnych przedmiotów, gdy tymczasem nowy teatr tworzą artyści interdyscyplinarni, posługujący się różnymi mediami i dziedzinami sztuki. Celem Placówki Nowego Teatru będzie rozwijanie nowych interdyscyplinarnych metod kształcenia twórców teatralnych. Najlepsze projekty, powstałe ramach warsztatów i rezydencji będą przenoszone do teatrów - partnerów projektu. Spektakle, wyprodukowane dotychczas w ramach Placówki będą sukcesywnie przekazywane zewnętrznym producentom.

Kurs dla producentów. Szkoły teatralne nie kształcą producentów i menedżerów teatru, tymczasem rynek teatralny potrzebuje coraz więcej specjalistów tego typu. Dopełnieniem programu Placówki Nowego Teatru będzie kurs dla menedżerów i producentów teatralnych, który ma przygotowywać do samodzielnego realizowania projektów artystycznych zarówno w instytucjach artystycznych jak i poza nimi, w ramach systemu grantów.

Kadry kultury. Przy tworzeniu nowych kursów nawiążę współpracę z Narodowym Centrum Kultury. Zaproponuję uruchomienie wspólnego kursu dla menedżerów i producentów teatralnych w ramach realizowanego przez NCK programu "Kadry kultury".

Rezydencje stypendystów. Co roku wielu artystów i wiele artystek teatru otrzymuje stypendia twórcze MKiDN na własne projekty. Barierą w ich realizacji jest brak scen projektowych i teatralnych programów rezydencyjnych. Chcę stworzyć program rezydencyjny, będący dopełnieniem ministerialnego programu stypendialnego, w ramach którego stypendystki i stypendyści będą mogli korzystać ze sceny i zaplecza technicznego IT w celu publicznej prezentacji efektów swojej pracy. Program będzie połączony z przyznaniem niewielkich kwot na produkcję (czytania sztuk, warsztatowe wersje spektakli). Projekty wybierane będą w konkursie.

4. DZIAŁALNOŚĆ BADAWCZA.

Nowa teatrologia. Rolą IT jest inicjowanie nowych kierunków w badaniach nad sztukami performatywnymi, na które nie ma miejsca w codziennej pracy akademickiej na wydziałach teatrologicznych. Współczesny teatr zaciera różnice gatunkowe, wykorzystuje nowe sposoby ekspresji, strategie i technologie, dlatego potrzebuje nowej teatrologii. Tym wyzwaniom wychodzą naprzeciw dwa projekty badawcze, prowadzone obecnie w IT: "Inna scena" i "Nowe historie" czyli perspektywa genderowa i próba nowej historiografii teatru. Chciałbym kontynuować oba projekty, poszukując jednocześnie nowych pól działalności badawczej.

Współpraca naukowa. Program wykładów, konferencji i publikacji naukowych IT będzie powstawać we współpracy z głównymi ośrodkami myśli teatrologicznej w Polsce oraz Polskim Towarzystwem Badań Teatralnych, jego koordynacją zajmować się będzie tak jak dotąd dr Agata Adamiecka Sitek.

Rada Naukowa. Należy jak najszybciej powołać nową Radę Naukową (mandat poprzedniej wygasł), która będzie opiniować działalność Instytutu. Kandydatki i kandydatów do Rady wyłonię w porozumieniu ze środowiskami naukowymi i twórczymi.

Teatr publiczny. Ważnym elementem programu badawczego na lata 2014-2015 powinny być badania nad teatrem publicznym. Chcę kontynuować multimedialny projekt "Teatr publiczny. Przedstawienia", rozpoczęty cyklem wykładów Joanny Krakowskiej o teatrze PRL-u. Jego finałem będzie konferencja naukowa, poświęcona historii i współczesnej roli teatru publicznego, którą chciałbym zorganizować w roku 2015 - w rocznicę powstania teatru publicznego w Polsce.

Badania poprzez praktykę. IT jest jedyną instytucją w obszarze teatru, w której praktyka może spotykać się z teorią. Takiej możliwości nie dają uczelnie wyższe, ani instytucje teatralne. Należy wykorzystać tę unikalną przewagę. Chcę kontynuować współpracę praktyków i teoretyków przy projektach artystyczno-badawczych. Dobrą praktyką wartą kontynuacji są wykłady - spektakle z serii "Słowacki. Dramaty wszystkie" i "Brzozowski. Wstęp wolny".

5. DZIAŁALNOŚĆ WYDAWNICZA.

Od wykładu do publikacji. 37 książek wydanych w ciągu pierwszych 10 lat działalności IT to duże osiągnięcie. Wiele z nich miało szeroki rezonans, jak syntezy prof. Dariusza Kosińskiego. Chciałbym utrzymać zasadę, że książki naukowe wydawane przez IT są poprzedzone cyklami wykładów i dyskusji, które pozwalają ich autorom skonfrontować wyniki swoich badań, poddać ocenie i dokonać ewentualnej korekty.

Teatrologia cyfrowa. Pragnąłbym, aby obok wydań papierowych jeszcze więcej pozycji ukazywało się w postaci cyfrowej - dobrą praktyką jest tu hipertekstowa książka Mirosława Kocura zrodlateatru.pl i praca prof. Joanny Krakowskiej "PRL. Przedstawienia", opublikowana jako portal multimedialny.

Trzy wcielenia książki. Chciałbym, aby każda naukowa praca wydawana przez IT zaistniała w trzech formach: jako wykład/dyskusja, tradycyjna książka i portal multimedialny/e-book. W ten sposób zwiększymy zasięg oddziaływania i liczbę czytelników pozycji wydawanych przez IT, a jednocześnie uruchomimy nowe sposoby prezentacji badań.

Cyfrowa Platforma Wydawnictw Teatralnych. Podejmę prace w kierunku zbudowania platformy cyfrowej, na której znajdą się w przyszłości wszystkie wydawane przez IT książki wraz z czasopismami branżowymi ("Teatr", "Dialog", "Notatnik Teatralny", "Didaskalia") w postaci elektronicznej. Podobne cyfrowe platformy czasopism i książek naukowych już powstają w Polsce (np. w Toruniu na UMK). Platforma ułatwi studentom i pracownikom naukowym dostęp do dorobku Instytutu i zwiększy zasięg czasopism teatralnych.

6. JUBILEUSZ 250-LECIA TEATRU PUBLICZNEGO W POLSCE.

Program obchodów. Ważnym zadaniem na najbliższe dwa lata będzie przygotowanie obchodów 250-rocznicy powstania teatru publicznego w Polsce w 2015 roku. Ich koncepcja w zarysie już powstała i przewiduje m.in. konkurs ministerialny na inscenizację dawnych dzieł literatury polskiej "Klasyka żywa", specjalną edycję Spotkania Teatrów Narodowych, ministerialne programy upowszechniania teatru i priorytet "Tadeusz Kantor". IT pracuje nad internetową encyklopedią teatru oraz serią krótkich dokumentalnych filmów o historii polskiego teatru. Chcę zainicjować projekty, które dopełnią program obchodów i zwrócą uwagę na rolę teatru publicznego jako instytucji demokratycznej, w której toczy się debata na temat najważniejszych problemów współczesności.

Dramaturgia publiczna. Ważną rolę w debacie publicznej w początkach istnienia Teatru Narodowego odgrywały sztuki polskich autorów, takich jak Józef Bielawski, Julian Ursyn Niemcewicz, Wojciech Bogusławski. Z okazji jubileuszu teatru publicznego w Polsce chcę zwrócić uwagę na rolę, jaką odgrywa nowa dramaturgia we współczesnej debacie o Polsce. Służyć temu będzie specjalna edycja Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej, której finałem będzie przegląd nagrodzonych sztuk w listopadzie 2015 roku. Chcę namówić teatry publiczne w całym kraju, aby 19 listopada 2015 roku zagrały polskie sztuki współczesne ze swojego repertuaru, upamiętniając w ten sposób rocznicę powstania teatru publicznego w Polsce. Dzień Polskiej Dramaturgii byłby dopełnieniem planowanego na 28 listopada 2015 roku finału konkursu "Żywa klasyka".

Karta Teatru Publicznego. Jubileusz sceny narodowej powinien stać się okazją do refleksji nad dzisiejszą misją teatru publicznego. Chcę zaproponować środowiskom teatru dyskusję nad zbiorem zaleceń i dobrych praktyk dla scen, finansowanych z pieniędzy publicznych. Karta Teatru Publicznego powinna zostać sformułowana na drodze szerokich konsultacji z twórcami, teoretykami, widzami, animatorami, organizatorami życia teatralnego i stać się oficjalnym dokumentem MKiDN. Kartę Teatru Publicznego będą mogli następnie przyjąć przedstawiciele samorządów, organizacji twórczych i instytucji teatralnych. Byłby to rodzaj etycznego i artystycznego kodeksu, pomagającego określić oczekiwania i relacje między teatrami publicznymi a ich organizatorami i obywatelami.

Konferencja o teatrze publicznym. IT zorganizuje jesienią 2015 roku konferencję naukową poświęconą roli teatru publicznego w życiu społecznym i politycznym Polski w perspektywie historycznej i współczesnej.

Bogusławski na antenie. Powieść György Spiró "Iksowie" to znakomity literacki portret Wojciecha Bogusławskiego i jego epoki. Chciałbym zainicjować prace nad słuchowiskiem radiowym, opartym na powieści oraz scenariuszem filmu telewizyjnego, który przybliży szerokiej widowni postać ojca polskiego teatru.

III. KONCEPCJA ZARZĄDZANIA i FINANSOWANIA

ZARZĄDZANIE

Delegowanie zadań. Zarządzanie IT będzie oparte na systemie delegowania zadań i obowiązków, monitorowaniu ich realizacji i końcowej ocenie efektów. Zależy mi na jak największej samodzielności pracowników merytorycznych, dlatego chcę utrzymać zasadę całościowej odpowiedzialności pracownika za projekt: od jego przygotowania, przez produkcję do ewaluacji.

Płaska struktura. Moją pracę rozpocznę od przeglądu zadań i rozmów ze wszystkimi pracownikami, dopiero po tym etapie możliwe będzie podjęcie decyzji na temat ewentualnych zmian w podziale obowiązków i strukturze IT. Nie przewiduję tworzenia sekretariatu, powoływania zastępców ani tworzenia innych stanowisk, pośredniczących między dyrektorem a zespołem. IT powinien zachować lekką, elastyczną, płaską strukturę, która dobrze sprawdza się w tego rodzaju niewielkiej instytucji, zatrudniającej 30 pracowników.

Praca zespołowa. Będę spotykał się regularnie z zespołem, aby umożliwić jak najlepszą komunikację, ułatwić rozwiązywanie problemów i monitorować na bieżąco pracę wszystkich działów. Ważne jest, aby wszyscy pracownicy byli świadomi zadań, wykonywanych przez Instytut, ich powodzenie zależy bowiem od dobrej współpracy całego zespołu.

Ewaluacja. Zasadą w IT powinna być stała ewaluacja działań, niezbędna dla doskonalenia profesjonalizmu zespołu: po zakończeniu każdego projektu (lub jego etapu) powinna powstawać ocena jego realizacji i efektów. Potrzebne będą również oceny roczne poszczególnych pracowników: oceniane powinny być nie tylko ilościowe efekty pracy, ale także miękkie kompetencje: umiejętność współpracy, potencjał twórczy, rozwój. Przydatna może być tu ocena wieloźródłowa tzw. 360 stopni. Dyrektor powinien również podlegać takiej ocenie.

Szkolenia. Pracownicy będą podnosić kwalifikacje uczestnicząc w szkoleniach i kursach, organizowanych przez Narodowe Centrum Kultury w ramach programu "Kadry kultury", zarezerwuję w budżecie środki na ten cel.

Raporty roczne. IT będzie publikował raporty roczne ze swojej działalności (na papierze i w Internecie).

FINANSOWANIE

Dotacje, które IT otrzymuje z MKiDN (11,4 mln zł zł w 2012 roku), zapewniają stabilność pracy instytucji, zwłaszcza w przypadku programów wieloletnich (Konkurs na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej, Teatr Polska). Nie są jednak wystarczające, aby rozwijać nowe projekty i poprawiać skuteczność dotychczasowych działań. Dla rozwoju IT konieczne jest zwiększenie przychodów własnych. Ponieważ sponsoring kultury w Polsce nie jest rozwinięty, a misja IT wyklucza działalność komercyjną, jedyną drogą zwiększania przychodów jest pozyskiwanie dodatkowych środków w programach unijnych.

Instytut powinien dobrze przygotować się na nową unijną perspektywę finansową 2014-2020 i wykorzystać środki z nowych programów UE:

Kreatywna Europa - ma zastąpić dotychczasowe programy "Kultura" i "Media". Główne priorytety: podnoszenie kompetencji w sektorze kultury i kreatywnym do działania na poziomie ponadnarodowym oraz poszerzanie dostępu do kultury i rozwój publiczności. Planuję pozyskać z tego źródła środki na: poprawę działania portalu e-teatr.pl, rozwinięcie e-teatr.tv, wspólne projekty internetowe z NiNA - Mediateka Polskiego Teatru (komponent audiowizualny), wsparcie dla występów gościnnych polskich teatrów zagranicą, staże i stypendia zagraniczne dla twórców i krytyków, kursy dla producentów teatralnych, tłumaczenia polskich sztuk (komponent kultura);

Europejski Fundusz Społeczny - w nowej perspektywie 2014-2020 priorytetem będzie wspieranie młodych osób, zagrożonych bezrobociem, które poszukują pracy lub chcą zwiększyć swoje kwalifikacje zawodowe - z tego źródła chcę pozyskać środki na rozwój programu szkoleń dla młodych twórców, przygotowujących do samodzielnej pracy na rynku teatralnym, organizację giełdy teatrów pozarządowych, budowę portalu teatrów niezależnych;

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, priorytet VI (ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego) - przygotowanie koncepcji budowy Muzeum Teatralnego;

Ponadto chcę wykorzystać:

Wieloletni Program Rządowy Kultura + budowa cyfrowej platformy wydawniczej.

Dodatkowe środki zamierzam pozyskiwać we współpracy z instytucjami publicznymi i pozarządowymi oraz partnerami zagranicznymi. Przygotowaniem projektów unijnych będą zajmować się pracownicy merytoryczni IT, wspierani przez zewnętrznych doradców. Aplikowanie do programów UE będzie wymagało zarezerwowania w budżecie środków na wkłady własne.

Fundacja Instytutu Teatralnego. Chcę powołać przy IT fundację, która przejmie część zadań związanych z pozyskiwaniem środków pozabudżetowych i będzie wspomagała działalność merytoryczną Instytutu.