Artykuły

Nie może usiedzieć za pulpitem reżyserskim: wskakuje na sce­nę, biegnie, kładzie się na łóż­ko, chodzi w kółko, tak jakby fruwał kilka centymetrów nad ziemią - mó­wią o nim aktorzy. Legenda teatru - Krystian Lupa, twór­ca głośnych przedstawień: "Marzycie­le", "Kalkwerk", "Lunatycy" - już po raz drugi reżyseruje w Warszawie. I po raz drugi w Teatrze Dramatycznym.

Dwa lata temu wystawiał tu "Powrót Odysa" Wyspiańskiego, teraz sięga po powieść swojego ulubionego autora - au­striackiego pisarza Thomasa Bernharda.

"Brnąc przez tę książkę, doznaję na przemian zniechęcenia i wstrząsów" - pisał Krystian Lupa kilka miesięcy przed premierą na łamach miesięcznika "Teatr". - "Kiedy przyszło mi do gło­wy - nagle i bez uprzedzenia - że moż­na byłoby się wziąć za "Ausloschung" Thomasa Bernharda, to zaraz następną emocją był strach, że mogę się do tej my­śli zapalić. No i zapaliłem się."

Z twórczością skandalizującego pisa­rza austriackiego Thomasa Bernharda mierzy się od wielu lat. W Starym Te­atrze w Krakowie reżyserował "Kalkwerk" według powieści Thoma­sa Bernharda, w Teatrze Polskim we Wrocławiu - jego sztukę "Immanuel Kant", a w Starym Teatrze w Krakowie "Rodzeństwo".

"Ausloschung", czyli "Wymazywnie", - to ostatnia książka Bernharda, pisana w zaawansowanej fazie choroby autora.

Powieść składa się z dwóch części. Ak­cja pierwszej rozgrywa się w Rzymie. Franz Josef dowiaduje się o śmierci swo­ich rodziców. Pogrzeb odbędzie się w Au­strii, w jego rodzinnym miasteczku. Ma wracać do Austrii? Przecież uciekł stam­tąd w poszukiwaniu wolności?

- Wracać czy nie? To wewnętrzny kon­flikt między pragnieniem wyzwolenia się, a z drugiej strony pokusa powrotu do przestrzeni pierwotnej - dzieciństwa

- gdzie dziś również możliwe jest odro­dzenie - mówi Krystian Lupa. - Śmierć rodziców zmusza bohatera do podjęcia procesu oczyszczającego, procesu wymazywania. To przeżycie opanowuje go. Staje się ofiarą owego wymazywania... Franza Josefa zagra w spektaklu Lupy Piotr Skiba. Wystąpią również: Agniesz­ka Roszkowska, Jadwiga Jankowska­-Ćieślak, Adam Ferency, Maja Komo­rowska, Jolanta Fraszyńska, Aleksandra Konieczna, Marek Walczewski, Walde­mar Barwiński, Sławomir Grzymkow­ski, Zygmunt Malanowicz, Małgorzata Niemirska, Andrzej Szeremta, Marcin Troński, Wojciech Wysocki. Autorem muzyki jest Jacek Ostaszewski. Przekład - Krystian Lupa, adaptacja, reżyseria i scenografia - Krystian Lupa. Premiera "Wymazywania" odbędzie się 10 i 11 marca w Teatrze Dramatycznym. Spek­takl podzielony został na dwie części, które pokazywane będą przez dwa wie­czory.

Thomas Bernhard (ur. 1931 r. - zm. 1989 r.) - austriacki pisarz, autor dra­matów, m.in. "Komedianta", "U celu", "Immanuela Kanta", powieści m.in. "Kalkwerk", krążył wokół tematu cier­pienia, samotności, śmierci.

Jego mroczne dramaty i powieści nie cieszyły się uznaniem w Austrii. Par­lament austriacki obradował nawet nad tym, czy sztuki Bernharda można w ogóle dopuścić na scenę. Wybitny au­striacki dramaturg nie zapomniał o tej zniewadze - w swoim testamencie za­kazał drukowania i wystawiania swo­ich utworów w rodzinnym kraju aż do 2059 roku. "Całe życie wnosiłem za­męt i zawsze irytowałem. Wszystko, co piszę i robię, jest wprowadzaniem za­mętu i irytowaniem" - pisał w swoich wspomnieniach.