Artykuły

16 lipca 2014 roku odszedł na zawsze Szymon Szurmiej. Wybitny aktor, reżyser jak i długoletni dyrektor Teatru Żydowskiego w Warszawie. Honorowy Obywatel m.st. Warszawy. Wspaniały, mądry człowiek. O wielkiej kulturze i wrażliwości. Poznałem go w latach sześćdziesiątych ubiegłego stulecia u Jurka Sokołowskiego, ówczesnego dyrektora Departamentu Teatru w Ministerstwie Kultury i Sztuki. Wielokrotnie spotykaliśmy się na gruncie towarzyskim, a także na premierach w Teatrze Żydowskim. Był uroczym gawędziarzem. Pogodnym i optymistycznie nastawionym do życia. Uczynnym i serdecznym.

Urodził się w Łucku na Wołyniu. Jego matka była Żydówką, a ojciec Polakiem. Obie kultury były Mu bliskie. Bliscy mu byli Mickiewicz i Słowacki, a także żydowscy dramaturdzy oraz Szekspir, Heine i Chopin. W roku 1946 przymusowo wysiedlony z Wołynia znalazł się we Wrocławiu. Tam rozpoczynał karierę jako asystent reżysera w Teatrze Polskim u Wilama Horzycy i Edmunda Wiercińskiego. To byli Jego mistrzowie. Tam też reżyserował swoją pierwszą sztukę "Chirurga" Korniejczuka ze Stanisławem Jasiakiewiczem w roli tytułowej. Wiatach 1953-1955 był kierownikiem artystycznym i reżyserem Teatru Ziemi Opolskiej w Opolu, a w latach 1956-1962 Dolnośląskiego Teatru Powszechnego we Wrocławiu.

Jego bogate życie i karierę artystyczną opisała szczegółowo w książce Krystyna Gucewicz. Na promocji w roku 2007 w Klubie Księgarza zgromadziły się tłumy, aby go powitać.

W roku 1967 zaangażował się jako reżyser do Teatru Żydowskiego w Warszawie. Przygotował w tym teatrze mnóstwo sztuk. Sam też w nim występował. W roku 1970 po śmierci Buzgana Chawela został dyrektorem naczelnym i artystycznym tej sceny.

Kierował tym teatrem wraz z żoną, czołową aktorką tego teatru Gołdą Tencer aż do śmierci.

Wtedy, kiedy obejmował stanowisko dyrektora, teatr był w zapaści. Brakowało aktorów grających w języku jidysz. Aby ratować sytuację, zorganizował natychmiast Studio Dramatyczne przy teatrze, szkoląc przyszłych aktorów. Nawiązał kontakt co tej miary z pedagogami Zofią Kucówną i Eugenią Herman, które prowadziły zajęcia praktyczne. W Studiu uczono także języka jidysz.

Dziś w Teatrze Żydowskim wszystkie przedstawienia przygotowywane są po polsku, a aktorzy posługują się piękną polszczyzną. Rzadko dziś spotykaną w naszych teatrach. Jako wybitnego aktora zapamiętałem Szymona Szurmieja między innymi z takich ról jak Menachim Mendel w sztuce Szolema Alejchema "Tewje mleczarz", Mendela Krzyka w "Zmierzchu" Babla i Willego w amerykańskiej sztuce Arthura Millera "Śmierć komiwojażera". Był dwukrotnie żonaty.

Z pierwszego małżeństwa miał trójkę dzieci. Dwoje z nich, Jan i Lena Szurmiej, jest znanymi i wziętymi reżyserami.

Z drugiego małżeństwa z Gołdą Tencer urodził się syn Dawid. Też związał się z teatrem.

Jest aktorem, reżyserem i producentem. Teraz, po śmierci ojca, mam nadzieję, że kontynuować będzie wraz ze swoją matką Gołdą Tencer tradycje tego teatru.

W dniu pogrzebu Szymona Szurmieja, pochowanego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Alei Zasłużonych, zgromadziły się tłumy, aby go pożegnać. Przeżył lat 91.

Żegnam i ja Pana, Panie Szymonie. Może jeszcze kiedyś się spotkamy, jeżeli istnieje życie pozaziemskie. Niech Pan spoczywa w spokoju.