Turcja. Migrujący Uniwersytet Mickiewicza przybywa do Stambułu
W stambulskim Muzeum Adama Mickiewicza w tym tygodniu rozpocznie się cykl wykładów, spotkań i projektów artystycznych poświęconych postaci polskiego wieszcza. To element obchodów tegorocznych 600-lecia nawiązania stosunków dyplomatycznych pomiędzy Polską a Turcją.
Mickiewicz spędził w Stambule ostatnie tygodnie swego życia. Przyjechał tam, aby organizować polskie siły zbrojne, dostrzegając w wojnie krymskiej szansę dla polskiej sprawy, w planach miał także stworzenie Legionu Żydowskiego. W Stambule odciął się od życia tamtejszej Polonii, zamieszkał w biednej dzielnicy tanich mieszkań, jadał w miejscowych knajpach. Tutaj też - we wciąż nie do końca wyjaśnionych okolicznościach - zmarł 26 listopada 1855 r.
Drewniany dom, w którym zmarł Mickiewicz, spłonął i zastąpił go murowany, dwupiętrowy budynek, w którym od 1955 roku działa muzeum poświęcone postaci polskiego poety. W 2005 roku otwarto tam nową wystawę stałą przygotowaną przez warszawskie Muzeum Literatury. Niestety, nie sprawiło to, że muzeum zyskało na popularności. Położone jest w Tarlabasi, dzielnicy blisko centrum Stambułu, ale bardzo biednej. - To miejsce przypominające klimatem warszawską Pragę sprzed 25 lat - mówił na wtorkowej konferencji prasowej Max Cegielski, kurator projektu. W pustostanach na okolicznych ulicach mieszkają uchodźcy, dzielnica uchodzi za niebezpieczną, zwłaszcza po zmroku i turyści rzadko się tu zapuszczają. W ostatnich latach placówkę odwiedzało ok. 300 osób rocznie, w większości byli to Polacy.
Projekt Migrujący Uniwersytet Mickiewicza ma przypomnieć Stambulczykom o postaci polskiego poety i jego muzeum, zwracając jednocześnie uwagę na wyjątkowość lokalizacji placówki. Podczas dwóch kolejnych weekendów, między 18 a 25 października, w Tarlabasi prezentowane będą interdyscyplinarne działania obejmujące wykłady, dyskusje i interwencje artystyczne.
Tureccy artyści Vahit Tuna i Ozgur Demirci przedstawią filmy o historii i codzienności dzielnicy Tarlabasi, Wojciech Doroszuk - film o życiu mieszkającego nieopodal muzeum farmaceuty. Anna Kuczyńska zaprezentuje własną wersję munduru legionisty żydowskiego z planów Mickiewicza, a Tancy Subasi przedstawi kulinarny performance inspirowany ostatnim daniem, które zjadł Mickiewicz. Był to kurczak w miodzie, danie popularne w połowie XIX wieku, które w XX wieku stało się niemal nieznane. Subasi odnalazł dawny przepis na kurczaka w miodzie. Nie można wykluczyć, że przyczyną śmierci Mickiewicza była trucizna, która musiałby się znaleźć właśnie w tym daniu, co dodaje planowanemu performance'owi dramatyzmu.
W najbliższy weekend w stambulskim Muzeum Mickiewicza odbędzie się cykl wykładów socjologów, historyków a także pokaz zdjęć z Tarlabasi autorstwa Alego Oza, jedynego fotografa zaakceptowanego przez mieszkańców dzielnicy. Tematem wykładu Bogny Świątkowskiej z Fundacja Bęc Zmiana będzie realizowanie projektów artystycznych w trudnych przestrzeniach miejskich na przykładzie Warszawy. Działania Migrującego Uniwersytetu Mickiewicza będą towarzyszyć otwarciu nowej stałej ekspozycji przygotowanej w Stambule przez warszawskie Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza. Dzięki cyklowi spotkań i wykładów oraz pracom stworzonym przez polskich i tureckich artystów pobyt Mickiewicza w Konstantynopolu został wpisany we współczesny kontekst sztuki, zagadnień urbanistycznych i codziennego życia w Stambule.
W ramach programu kulturalnego organizowanego z okazji 600-lecia nawiązania polsko-tureckich relacji dyplomatycznych przez Instytut Adama Mickiewicza pod marką Culture.pl. do końca roku zaplanowano jeszcze m.in. wystawę "Orientalizm w sztuce polskiej" w stambulskim Muzeum Pera (23 X 2914 - 18 I 2015). Ideą wystawy jest ukazanie tureckiemu odbiorcy charakterystycznych cech polskiego malarstwa orientalistycznego, z zaakcentowaniem tematyki związanej z Turcją. Zaprezentowane więc będą pejzaże (m.in. dzieła Jana Ciąglińskiego, Abrahama Neumana), sceny rodzajowe (np. prace Jana Matejki, Tadeusza Ajdukiewicza, Aleksandra Orłowskiego), widoki miast (rysunki Jana Christiana Kamsetzera, Cypriana Lachnickiego). Publiczność będzie miała okazję oglądać sceny dworskie, audiencje posłów u sułtana, sceny myśliwskie i haremowe. Nie zabraknie też portretów pędzla i ołówka najznakomitszych artystów - Józefa Brandta, Józefa Mehoffera, Franciszka Tepy. Do wystawy wybrano 182 prace - obrazy olejne, rysunki i grafikę.
