Artykuły

Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora CRICOTEKA zaprasza na obchody 15 rocznicy śmierci Tadeusza Kantora dnia 8 grudnia oraz w dniach 9-11 grudnia.

W bogatym programie obchodów Pokaz Żywych Pomników [na zdjęciu], wystawy - "Aktorzy Teatru Tadeusza Kantora", "Kantor a Niemcy i Szwajcaria", "BeuysTransport - Joseph Beuys - Książki o artyście i jego szerszym pojęciu sztuki", ponadto sympozjum "Tadeusz Kantor a Niemcy i Szwajcaria" oraz pokazy filmowe: "Dokumentacja filmowa działalności Kantora w Niemczech" i "Happeningi Tadeusza Kantora".

Program obchodów 8 grudnia:

godz. 11.00 - odegranie przez strażaków Państwowej Straży Pożarnej - hejnalistów Wieży Mariackiej - hejnału oraz melodii "Łzy Matki" przy grobie artysty, Cmentarz Rakowicki w Krakowie

godz. 12.00 - Msza Święta odprawiona w intencji artysty (Bazylika O.O. Dominikanów)

godz. 13.00 - pokaz Żywych Pomników w wykonaniu aktorów Teatru Cricot 2 przed Archiwum Cricoteki na ul. Kanoniczej 5 w Krakowie.

godz. 13.30 - otwarcie wystawy "Aktorzy Teatru Tadeusza Kantora" i prezentacja publikacji towarzyszącej wystawie "Zostawiam światło, bo zaraz wracam - Tadeusz Kantor we wspomnieniach swoich aktorów" oraz spotkanie z bohaterami wystawy i książki, Archiwum Cricoteki, ul. Kanonicza 5.

godz. 17.30 - otwarcie wystawy : "Tadeusz Kantor a Niemcy i Szwajcaria" zorganizowanej we współpracy z Domem Norymberskim oraz Geistwissenschaftliches Zentrum für Geschichte und Kultur Ostmitteleuropas w Lipsku, Galeria Krzysztofory, ul. Szczepańska 2

godz. 18.30 - otwarcie wystawy "BeuysTransport - Joseph Beuys - Książki o artyście i jego szerszym pojęciu sztuki." Galeria Bunkier Sztuki, Plac Szczepański 3 a

godz. 19.00 - Pokazy filmowe: Dokumentacja filmowa działalności Tadeusza Kantora w Niemczech, Galeria Bunkier Sztuki - Plac Szczepański 3 a

Pokaz Żywych Pomników w wykonaniu aktorów Teatru Cricot 2 Tadeusza Kantora, jednego z najwybitniejszych twórców teatralnych drugiej połowy XX wieku. 8 grudnia na ulicy Kanoniczej 5, przed Cricoteką, dawną siedzibą Ośrodka Teatru Cricot 2, a obecnie archiwum Ośrodka Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora staną "Żywe pomniki". Po raz pierwszy publiczność oglądać je mogła w rok po śmierci Kantora. Od tej pory stało się już tradycją, że powracają rokrocznie, by uczcić rocznicę śmierci artysty. Jan Książek ubrany w strój Wiecznego Wędrowca, z walizami w dłoniach ("Kurka wodna",1967) oraz Wacław i Lesław Janiccy jako dwaj Chasydzi z deską ostatniego ratunku ("Nigdy tu już nie powrócę", 1988) wyobrażają postaci ze spektakli Teatru Cricot 2. Aktorzy zajmują miejsca przed wejściem do Cricoteki na charakterystycznych skrzyniach, w których, w czasie licznych światowych tournées przewożone były przedmioty Teatru Cricot 2. Przy dźwiękach przejmujących żydowskich pieśni zastygają w niemych pozach niczym pomnikowe rzeźby wtopione w pejzaż ul. Kanoniczej. W ten niecodzienny sposób aktorzy Kantora oddają hołd swojemu Mistrzowi przypominając jego niezwykłe dzieło, a widzom dając okazję do chwili zadumy.

Wystawa zatytułowana "Aktorzy Teatru Tadeusza Kantora" prezentuje portrety osób, które w blisko 60-letniej historii twórczości teatralnej artysty pojawiły się w jego spektaklach w charakterze aktorów. Ekspozycja obejmuje okres od 1943 do 1990 roku; składa się z wyboru fotografii ze spektakli Tadeusza Kantora, dokumentujących udział poszczególnych osób w kolejnych przedstawieniach, przedmiotów scenicznych, stanowiących "atrybuty" aktorów w ich kolejnych rolach i wybranych kostiumów. Zaprezentowane obiekty składają się na wizualne wspomnienie, swoisty "magazyn" pamięci, kameralny obraz bohaterów wystawy, a aranżacja ekspozycji przypomina lamus, strych pełen pamiątek i śladów minionego życia.

Po otwarciu wystawy będzie miało miejsce spotkanie z bohaterami wystawy i publikacji - aktorami Teatru Tadeusza Kantora. Swoją obecność zapowiedzieli min. Zbigniew Bednarczyk, Zbigniew Gostomski, Lesław i Wacław Janicki, Janina Kraupe - Świderska, Zofia Kalińska, Andrzej Kowalczyk, Janusz Jarecki, Mirosława Rychlicka, Marta Stebnicka, Roman Siwulak, Teresa i Andrzej Wełmińscy, oraz Ludmiła Ryba i Marie Vayssiere, które specjalnie z tej okazji przyjechały do Krakowa.

Ekspozycji towarzyszy publikacja, na którą składają się wspomnienia zebrane podczas wywiadów przeprowadzonych z bohaterami wystawy przez Jolantę Kunowską, kuratora wystawy i zarazem redaktora tomu. Zbiór kilkudziesięciu wypowiedzi tworzy barwny, różnorodny i intymny, bo subiektywny obraz teatru Kantora. Materiał ten opowiada nie tylko historię wielkiej przygody, jaką dla większości osób była współpraca z Tadeuszem Kantorem, ale - co nie mniej ważne - daje bogaty materiał do stworzenia pełnego i wiarygodnego portretu tego wielkiego artysty. Niniejsza publikacja nie ma charakteru dokumentacyjnego ani tym bardziej naukowego. Czas miesza się tu i przeplata swobodnie, posłuszny prawom, jakimi rządzą się wspomnienia. Ślady przeszłości, refleksje, wciąż żywe emocje zawarte w słowach autorów kolejnych opowieści pozwalają poznać nieco bliżej zarówno tych, którzy współtworzyli spektakle artysty, aktorów teatru Tadeusza Kantora, jak i osobowość tego niezwykłego człowieka. Rozpiętość czasowa wspomnień - od lat trzydziestych do dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia - pozwala towarzyszyć artyście od początków jego działalności teatralnej po ostatnie chwile życia.Magia spektakli Tadeusza Kantora ukrywa się w przedmiotach scenicznych, twarzach manekinów, kostiumach, instalacjach i rzeźbach scenicznych artysty; tchnie z jego obrazów i rysunków; można jej poszukać w słowach tekstów teoretycznych, manifestach, pismach i kadrach archiwalnych fotografii; niejednokrotnie próbowały ją uchwycić kamery filmowe... Żyje w pamięci osób, które przyczyniły się do jej zaistnienia. Ta książka powstała zarówno z pragnienia dotknięcia tajemnicy tego fenomenu, jakim był twórca Teatru Cricot 2 i jego dzieło, jak i potrzeby powrotu. [Ze wstępu redaktora tomu (cz. I), Jolanty Kunowskiej]

"Kantor a Niemcy i Szwajcaria"- Galeria Krzysztofory

Na wystawie fotograficznej udokumentowane zostaną najważniejsze przystanki w działalności Kantora w Niemczech i Szwajcarii, jak również jej recepcja. Pokaże ona przede wszystkim wrażenia z pobytów Kantora w Chexbres, obrazy z happeningu "Le Grand Emballage" w Bazylei w 1966 na podstawie zdjęć Erlinga Mandelmanna, szkice i fotografie do inscenizacji "Der Schrank" w Baden-Baden w 1966, spotkanie z Josephem Beuysem w 1973, jak i działalność Kantora w Norymberdze, którą dokumentują zdjęcia Günthera Kühnela.

Kurator wystawy: Uta Schorlemmer

"BeuysTransport - Joseph Beuys - Książki o artyście i jego szerszym pojęciu sztuki."

Joseph Beuys (1921-1986), bez wątpienia najważniejszy współczesny niemiecki artysta, zrewolucjonizował pojęcie nowoczesnej sztuki poprzez rozciągnięcie go na wszystkie społeczne obszary działalności. Realizował swoją teorię nie tylko w rysunkach, rzeźbach obiektach czy instalacjach, ale też w akcjach, politycznych demonstracjach i licznych publicznych wystąpieniach jako mówca czy nauczyciel. W różnorodności swoich działań i zainteresowań przypominał Tadeusza Kantora, którego spotkał w 1973 roku. Zaprezentowany na wystawie niewielki wybór z ogromnej liczby książek poświęconych artyście, dokumentuje pracę Beuysa jako artysty-akcjonera. Uzupełnieniem tej prezentacji są zdjęcia i kartki pocztowe.

Kurator wystawy: Günther Minas

Cricoteka, Kraków dnia 6 grudnia 2005 r.

W dniach 9- 11 XII 2005

w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa (Rynek Gł. 35) odbędzie się sympozjum "Tadeusz Kantor a Niemcy i Szwajcaria"

"Kantor tu jest!" Tym, pełnym euforii zdaniem witała Kantora w 1966 roku jedna z niemieckich gazet. Zrealizowany wtedy w Baden-Baden eksperyment teatralny "Szafa" był z początku przyjmowany dość nieufnie i dopiero po odbyciu tournée po Niemczech osiągnął sukces. Obok wystaw w Düsseldorfie w 1959 roku, Lozannie w 1964 i Baden-Baden w 1966, licznych pobytów w atelier Ahrenberga w Chexbres w Szwajcarii, jak i gościnnej profesury w Hamburgu w 1961 roku, wspomniane wyżej przedstawienie "Szafy" było początkiem międzynarodowej kariery Tadeusza Kantora jako malarza i twórcy teatralnego. W 1968 roku odbyło się wiele happeningów Kantora, m. in. w Norymberdze, które zobaczyć można w interesującym filmie pt. "Kantor tu jest", dokumentującym ten ulotny gatunek sztuki. W 1985 również w Norymberdze zrealizował Kantor przedstawienie "Niech sczezną artyści", które tam też miało swoją prapremierę. W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych miały miejsce liczne tournées teatru Cricot2 po Niemczech, jak również Szwajcarii. Kantor bardzo żywo interesował się międzynarodowymi wydarzeniami kulturalnymi i pielęgnował kontakty z artystami z innych krajów m.in. z Niemiec i Szwajcarii. Szczególny związek łączył go z Josephem Beuysem. Głównym zagadnieniem, któremu poświęcone zostały sympozjum, wystawy i pokazywane filmy, jest działalność artystyczna Kantora w Niemczech i Szwajcarii. Zostanie przypomniana jego twórczość malarska, happeningi, występy gościnne oraz tam zrealizowane przedstawienia teatralne. Co pozostało z jego obszernego i różnorodnego dorobku? Jak młodzi widzowie postrzegają teatr Kantora nie mogąc go zobaczyć i przeżyć w najlepszej formie, czyli na scenie? Jak mogłyby wyglądać perspektywy recepcji? Jak dzisiaj oddziałuje on na estetykę i pracę innych artystów, czy to uczniów Kantora, czy byłych współpracowników teatru Cricot2, czy twórców, którzy pośrednio pozostawali i pozostają pod wpływem Kantora. "Gdzie jest Kantor dzisiaj?"

dr Uta Schorlemmer, kurator projektu

PROGRAM SYMPOZJUM "Tadeusz Kantor a Niemcy i Szwajcaria"

Muzeum Historyczne Miasta Krakowa Rynek Główny 35

Piątek, 9.12.2005

9.30 - 10.00 - oficjalne otwarcie sympozjum

Michał Niezabitowski, Dyrektora Muzeum Historycznego Miasta Krakowa

Natalia Zarzecka, Dyrektor Ośrodka Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka

Wykład otwierający

Uta Schorlemmer: "Kantor a Niemcy i Szwajcaria"

10.00 - 10.30: Kantor a Bauhaus

Wykład

Herta Schmid "Kantor i teatr Bauhauses - między teatrem malarza a teatrem tańca"

Dyskusja z Hertą Schmidt

10.30 - 11.30: Kantor jako wykładowca na wydziale malarstwa na Akademii Sztuk Pięknych w Hamburgu w 1961 roku

Wprowadzenie: Annett Krake

Dyskusja panelowa z udziałem Alfonsa Hüppi i Almuth Keusen-Hickl

Prowadzenie: Annett Krake

11.30 - 12.00 Przerwa

12.00 - 13.30: Inscenizacja spektaklu "Szafa" w Baden-Baden w 1966 roku i późniejsze występy gościnne

Pokaz fragmentów filmu "Worki, szafa i parasol", nakręconego w roku 1968 na podstawie inscenizacji "Szafa", 1966, reż. Dietrich Mahlow

Wykład

Heidi Peterson, "'Szafa' - pierwsza inscenizacja Tadeusza Kantora w Niemczech w 1966 roku"

Dyskusja panelowa z udziałem osób współpracujących przy realizacji spektaklu: Alfonso Hüppi, Ute Remus, Horst Taubmann

Prowadzenie: Uta Schorlemmer

13.30 -15.30 Przerwa

15.30 - 17.30: Kantor w kontekście sztuki europejskiej w latach 60 - tych i 70 - tych, między innymi u Josepha Beuysa

Wykłady

Günter Minas "Joseph Beuys: 'Przeszukuję charakter pola'. Akcja jako rozszerzenie pojęcia sztuki o publiczność"

Jaromir Jedliński "Beuys - Kantor. Pamięć"

Dyskusja panelowa z udziałem Jaromira Jedlińskiego i Günthera Minasa

Prowadzenie: Esther Lerrahn

Sobota, 10.12.2005

10.00 - 11.00: Kantor jako malarz w Europie zachodniej z punktu widzenia Niemiec i Szwajcarii w latach 1959-2005

Wprowadzenie

Rafał Solewski "O rysunkach i malarstwie Kantora"

Pokaz filmu: "In the name of art. A portrait of Theodor 'Teto' Ahrenberg: collector and patron devoted to artists and their art", 1990, J.P. Morgan Friberg (w języku angielskim)

Dyskusja panelowa z udziałem Ulli Ahrenberg i Evy Poll,

Prowadzenie: Rafał Solewski

11.00 - 11.30 Przerwa

11.30 - 13.00: Spotkania Kantora z artystami z Niemczech i Szwajcarii

Wykłady

Julita Fischer "Zabezpieczyciele śladów: Tadeusz Kantor - Christian Boltanski - Nicole Guiraud"

Anna Kurowska "Nie ma wynalazku bez odkrycia. O aktualności myśli Kantora dzisiaj. Paralele między Tadeuszem Kantorem a Peterem Zumthorem"

Katarzyna Wielga "Podaj mi rękę - w jaki sposób opisywane jest ciało u Heinera Müllera i Tadeusza Kantora"

Dyskusja panelowa z udziałem Julity Fischer, Anny Kurowskiej i Katarzyny Wielgi

Prowadzenie: Esther Lerrahn

13.00-14.30 Przerwa

14.30 - 15.30: Działalność Wydawnictwa i Instytutu Sztuki Współczesnej w Norymberdze w latach 1977-2005

Wprowadzenie: Manfred Rothenberger

Pokaz fragmentów filmu: "Kantor - łaskawy tyran" na podstawie inscenizacji "Niech sczezną artyści" w Norymberdze w 1985, reżyseria: Andrzej Białko

Dyskusja panelowa z udziałem Andrzeja Białki, Karla-Gerharda Schmidta i Günthera Kühnela

Prowadzenie: Manfred Rothenberger

15.30 - 16.00 Przerwa

16.00 - 18.00: Występy gościnne 1974-1992: Recepcja inscenizacji Kantora w Niemczech i Szwajcarii, jak również relacje aktorów teatru Cricot2 z tournées

Wykład

dr Marek Pieniążek "Recepcja ostatniego spektaklu Tadeusza Kantora "Dziś są moje urodziny" w Niemczech i Szwajcarii"

Dyskusja panelowa z udziałem Tomasza Dobrowolskiego, Jagody Engelbrecht, Leszka i Wacława Janickich, Miry Rychlickiej, Marii Stangret, Teresy i Andrzeja Wełmińskich

Prowadzenie: dr Marek Pieniążek

19.00: Kantor i teatr współczesny w Niemczech i Szwajcarii

Wykład ilustrowany sfilmowanymi fragmentami spektakli teatralnych

Klaus Dermutz "In Stille, in Einsamkeit"

Dyskusja panelowa z udziałem Klausa Dermutza

Prowadzenie: Harald Müller

Niedziela, 11.12.2005

10.00 - 13.00: Uniwersalny język artystyczny Kantora w dzisiejszym teatrze

Wykład

Hans-Thies Lehmann "Postdramatyczne obrazy czasu i śmierci w teatrze Kantora"

Dyskusja panelowa, w której udział wezmą: Hans - Thies Lehmann, Krystian Lupa, Luk Perceval i Andrzej Wajda

Prowadzenie: Beata Guczalska

W Bunkrze Sztuki (Plac Szczepański 3a) odbędą się pokazy filmów oraz spotkania w ramach sympozjum "Tadeusz Kantor a Niemcy i Szwajcaria".

8 grudnia 19.00 - 22.00

Bunkier Sztuki

Pokazy filmowe: Dokumentacja filmowa działalności Kantora w Niemczech

Prezentacja fragmentów filmów:

-"Każdy prawdziwy artysta jest przeciw wszystkim. Polski awangardysta Tadeusz Kantor", 1978, reżyseria: Hermann Engelbrecht

-"Rodzina z Wielopola", 1980, reżyseria: Michael Kluth

- "Tadeusz Kantor, Kassel" - fragmenty nie pokazywanego dotąd publicznie materiału filmowego o "Maszynie miłości i śmierci", nakręconego podczas wystawy Documenta 8, 1987, reżyseria: Michael Kluth

-"Teatr śmierci. Tadeusz Kantor - artysta, heretyk, prowokator", 1997, reżyseria Michael Kluth)

Rozmowa z reżyserem Michaelem Kluthem o współpracy filmowej z Kantorem i dyskusja z udziałem publiczności

Prowadzenie: Uta Schorlemmer

9 grudnia godz. 18.30 - 22.00

Bunkier Sztuki

Pokazy filmów

Happeningi Tadeusza Kantora

- "Kantor tu jest", 1968, reżyseria: Dietrich Mahlow

Akcje Josepha Beuysa

- "Eurasienstab"(Wide White Space Gallery, Antwerpen, 1968)

- "Filz TV"(Gerry Schum, Düsseldorf, 1970)

- "I like America and America likes me" (New York 1974/78, Helmut Wietz)

Dyskusja panelowa z udziałem Wiesława Borowskiego, Richarda Demarco i Dietricha Mahlowa

Prowadzenie: Jaromir Jedliński