Artykuły

Ze zbliżaniem się nowego sezonu na wokandę wchodzi sprawa repertuaru teatralnego. Aby być ścisłym: sprawa ustalenia repertuaru na najbliższy okres,bo na temat tego,co się gra i co powinno się grać w teatrach,dyskutuje się w prasie codziennej i periodykach literackich cały rok. Jest rzeczą rzadko spotykaną,aby zrealizowane zostały wszystkie pozycje zapowiedziane przez dyrekcję teatrów na konferencjach i wywiadach prasowych u progu sezonu. Rzeczywistość repertuarowa odbiega zazwyczaj od programowych wypowiedzi,jak było m.in. również w mijającym sezonie w teatrach bydgoskich,gdzie nie wystawiono np. ani "Śmierci gubernatora" Kruczkowskiego,ani "Samuela Zborowskiego" Słowackiego,ani "Łaźni" Ma­jakowskiego,ani sztuki Mrożka

Niewywiązywanie się z zapowiedzianego programu repertuarowego ma różne przyczyny. Jeśli się okaże,że ja­kaś ambitna pozycja o du­żych wartościach artystycz­nych nie "chwyciła" u pub­liczności,często rezygnuje się z całego szeregu innych pozy­cji tego typu. Przecież nie tylko trzeba wypełniać plan finansowy,ale nie chce się też grać przed pustą czy pu­stawą widownią. Sięga się więc po te sztuki, które zapełnią widownię. Przeważnie tzw.sztuki lżejsze, rozrywko­we... Będą sarkali krytycy te­atralni,ale nie potrzeba wte­dy wypełniać sztucznie pustki na widowni,jak to było np.ostatnio na drugim z rzędu przedstawieniu Sofoklesowego "Króla Edypa" w jednym z teatrów warszawskich, gdzie "watę" robiło - wojsko (od­komenderowane?).

Teatry,a zwłaszcza teatry w ośrodkach prowincjonal­nych,nie mogą być normal­nie prowadzone na zasadzie awangardowej sceny ekspe­rymentalnej. Nie mogą być nacelowane przede wszystkim na zaspokojenie gustów i pra­gnień stosunkowo nielicznego kręgu osób spośród intelektu­alistów. Scena pretendująca do sceny popularnej musi się liczyć z faktem,że przeciętny widz nie kupuje biletu dla wysłuchania dysertacji filozoficznej. Że widz ten chce i szuka w teatrze rozrywki. No i ten plan finansowy...

Wszystko to prawda,ale wszystko to nie powód,oby wpadać z jednej krańcowości w drugą. W końcu - bio­rąc rzecz oportunistycznie - najskuteczniejszym lekarstwem na brak frekwencji stałyby się operetki,melodra­maty,farsidła,rewie. Reper­tuar rozrywkowy - owszem,nawet w dużych dawkach,ale też w jakimś co najmniej stopniu artystycznie wartoś­ciowym,nie kokietujący szmirą,sprawiający estetyczne za­dowolenie wybredniejszemu widzowi. Publiczności nie można na­rzucać repertuaru. Jednako­woż można i trzeba kształto­wać gusty i wrażliwość wi­dzów. Jest to zadanie skom­plikowane i trudne, może ono być urzeczywistnione tyl­ko w ramach długofalowej, starannie pomyślanej polity­ki repertuarowej. Zadanie zresztą,które nie może być skutecznie podjęte w izolacji od wszystkich innych środ­ków i dziedzin upowszechnienia kultury! Jeżeli _np.sły­szy się skargi na obojętność młodej inteligencji technicz­nej wobec teatru,ta obojęt­ność wynika zapewne ze zbyt jednostronnych zainteresowań tej grupy społecznej,którym nie starano się(i w szkołach,i później) przeciwdziałać w sposób zorganizowany i syste­matyczny.

Obok wciągania społeczeń­stwa w krąg oddziaływania teatru poprzez przedstawienia dla młodzieży,koła miłośni­ków teatru, sensowny system rozprowadzania biletów ulgo­wych,propagandę teatru w prasie,prelekcje i dyskusje z dziedziny teatru w klubach,ułatwienia komunikacyjne dla widzów z odległych dzielnic - konieczne jest lepsze i bardziej pogłębione upowszechnienie kultury w ogóle jako warunek perspek­tywy na dopracowanie się zbieżności propozycji ambit­nych teatrologów i gustów ma­sowych widzów. Wydaje nam się,że działalność szkół wszy­stkich stopni jak i też wielu placówek kulturalno - oświa­towych w dziedzinie wycho­wania ideowo - artystycznego rzutuje na realny poziom re­pertuaru i możliwości tea­trów. Tu jest w dużej części źródło klęsk. Starajmy się o to,aby stało się źródłem suk­cesów.