Artykuły

Dziś w Teatrze Polskim o godz. 19 "Wiśniowy sad" z angielskimi napisami, a już jutro o godz. 18 - kolejne spotkanie z cyklu "Archiwum (polskiej) nowoczesności".

Tym razem dr Maciej Duda z Zakładu Literatury XX wieku, Teorii Literatury i Sztuki Przekładu UAM opowie o tekście Boya-Żeleńskiego "Nasi okupanci".

Polska nowoczesność. Co to takiego? Fantom? Realność? Kiedy się zaczęła? Jak się realizowała? Jakie są jej odsłony? Czy możemy mówić o powtarzalnym i fatalnym kodzie polskiej modernizacji? Czy istnieje jedna "nowoczesność", czy wiele różnych jej koncepcji?

Kto się boi modernizacji... i dlaczego? Dlaczego Państwowa Komisja Wyborcza nie potrafi sprawnie przeprowadzić wyborów? Dowiadywaliśmy się w ostatnich latach, ze wejście Polski do Unii Europejskiej i związane z tym faktem fundusze strukturalne stanowią szanse na modernizację kraju. Dowiadywaliśmy się również, ze to budowa stadionów, autostrad oraz połączeń kolejowych ma stanowić o owej modernizacji. Czy istnieją inne sposoby na nowoczesność? Czy na przykład możliwa jest modernizacja niemająca charakteru naśladowczego (również odgórnie sterowanego)? Czy sport i transport rzeczywiście dzisiaj są wyznacznikami nowoczesności? Czy też były charakterystyczne dla jej XIX- wiecznej formuły? Jakie formuły modernizacyjne pojawiały się w kulturze polskiej? Jak wyglądały próby modernizacji Polski, te XVIII-wieczne, XIX-wieczne i XX-wieczne?

Naszym zamiarem jest odnalezienie innej od dominujących - m. in. narodowej i martyrologicznej - narracji, która pozwoliłaby zobaczyć polska historie i współczesność. Taka narracja ma być historia modernizacji, rozpoczynającej się na ziemiach polskich w drugiej połowie XVIII wieku i pozwalają ujrzeć losy Polski i Polaków na szerszym, europejskim, tle. Umożliwiająca inne spojrzenie na problemy narodu i jego trudnych dziejów. Ułatwiająca zrozumienie naszego dzisiejszego miejsca w Europie i świecie.

Interesuje nas przy tym nie tylko sam teatr i literatura, ale i problematyka ekonomiczna, polityczna oraz cywilizacyjna.

W pierwszym roku projektu czytamy w trybie seminaryjnym książki, które są ważne dla polskiej nowoczesności, dające jej projekty bądź reprezentacje, wywodzące się z XX i XXI wieku. W programie teksty: Stanisława Brzozowskiego, Tadeusza Boya-Żeleńskiego, Stefana Żeromskiego, Jana Nepomucena-Millera, Witkacego, Witolda Gombrowicza, Andrzeja Stasiuka, a także Jerzego Jedlickiego, Zdzisława Krasnodębskiego, Agaty Bielik-Robson, Jana Sowy i Andrzeja Ledera.

W kolejnym etapie planujemy zająć się takimi szerszymi zagadnieniami, jak: projekt polskiej nowoczesności oświeceniowej (wokół komedii), republika filomatów, romantyzm i nowoczesność, pokolenie Szkoły Głównej, swojskość i cudzoziemszczyzna w kulturze polskiej, wieś i miasto w kulturze polskiej, polskie rewolucje, endecy i socjaliści o przyszłej Polsce, awangardy XX-lecia, socjalizm jako projekt modernizacyjny w Polsce po 1945 roku, transformacja po 1989 roku i wieloma innymi.