Dyskretny urok dworku
Jest to gorzkie spojrzenie na pięćdziesiąt lat naszej historii.
Sztukę "Ostatni" Tomasz Łubieński napisał na zamówienie Teatru Narodowego. Prapremiera odbędzie się w sobotę na Scenie przy Wierzbowej, w reżyserii Tadeusza Bradeckiego. W rolach głównych występują Aleksandra Justa i Ignacy Gogolewski. Dramat Łubieńskiego jest swoistym freskiem współczesnej historii. Opisuje zbiorowe doświadczenie polskiego społeczeństwa i wymianę klas, która dokonała się po 1939 r. Opowiada o losach Eustachego, ostatniego właściciela Różampoja, majątku położonego na kresach II Rzeczypospolitej. Akcja rozpoczyna się 17 września 1939 roku. Rodzinny podwieczorek zakłócają odgłosy zbliżającego się frontu. Niebawem na pałacowym podjeździe spotkają się dwie armie, niemiecka i sowiecka. Nić fabularna oparta jest na romansie Pana z Różampola z kucharką Rózią. Dzieje rodziny, do której należał majątek, obserwujemy na tle kolejnych zdarzeń, obejmujących pięćdziesiąt lat. Finał opowieści następuje już w naszych czasach, kiedy to w Różampolu odbywa się szczególny zjazd rodzinny. Los drwi sobie z ostatniego dziedzica dóbr słynących z hodowli róż. Wielopokoleniowy dorobek właścicieli Różampola kłuje w oczy nie tylko okupantów ze Wschodu i z Zachodu. Także przedstawicieli powojennych władz oraz okolicznych mieszkańców. Pałacyk podupada i niszczeje. I choć w III Rzeczypospolitej odbudowa z ruin wydaje się możliwa, Eustachy dobrze wie, że nie da się dwa razy wejść do tej samej rzeki. A cena, jaką należałoby zapłacić za powrót do rodzinnego gniazda sprzed półwiecza, okaże się stanowczo zbyt wysoka.
Autor posługuje się kalkami skojarzeniowymi, szydząc sobie zarówno z naszych wad narodowych, jak też z utrwalonych w naszej świadomości stereotypowych wyobrażeń Rosjan i Niemców. Wymowa sztuki Łubieńskiego jest ironiczna i gorzka. Obrywa się wszystkim: utytułowanym i chamom, wykształconym i prostakom, kulturalnym i prymitywom. Dzisiejsze czasy, w których przyszło żyć bohaterom, sprawia, że gest obrony honoru zamienia się w akt destrukcji. Tomasz Łubieński jest poetą, dramatopisarzem, prozaikiem, krytykiem literackim, redaktorem naczelnym miesięcznika "Nowe Książki". Ostatnio opublikował biografię "M jak Mickiewicz". Jego dramaty były realizowane w krakowskim Starym Teatrze ("Zegary" w reżyserii Jerzego Kreczmara), wrocławskim Teatrze Polskim ("Koczowisko" i "Historia z psem" w reżyserii Tadeusza Minca) oraz w Teatrze Telewizji ("Sławek i Sławka" i "Śniadanie do łóżka", w reżyserii Filipa Zylbera).
Scenografia "Ostatniego" jest dziełem Pawła Dobrzyckiego, muzykę skomponował Stanisław Radwan. Wystąpią także: Dorota Landowska, Bożena Stachura, Katarzyna Taracińska, Andrzej Blumenfeld, Mariusz Bonaszewski, Arkadiusz Janiczek, Waldemar Kownacki, Łukasz Lewandowski, Robert Majewski, Jacek Mikołajczak, Jan Monczka, Paweł Tołwiński, Leszek Zduń.
