Gdańsk. Marciniak wystawia Jamesa w Wybrzeżu
Spektakl "Portret damy", na podstawie XIX-wiecznej powieści Henry'ego Jamesa, w reżyserii Eweliny Marciniak, wystawi w niedzielę Teatr Wybrzeże w Gdańsku. To pierwsza adaptacja tego utworu w polskim teatrze.
W rozmowie z dziennikarzami reżyserka sztuki powiedziała, że napisana w konwencji melodramatu powieść Jamesa należy do kanonu literatury światowej. - Bardziej jednak niż sięgnięcie po klasykę zainteresował mnie moment, w którym powstała ta powieść. Mamy XIX wiek i niezwykle wyczulonego pisarza, który patrzy na Europejczyków i ich zwyczaje oraz mentalność z perspektywy obcego - mówiła.
- Staram się uwypuklić w spektaklu poczucie katastrofy, które tkwi w nas i ten optymizm panujący w Europie, polegający na tym, że chcemy nie zauważać tego, iż kręcimy się w kółko i tak naprawdę zajmujemy się czymś innym, niż powinniśmy. Mamy wrażenie, że w Europie nie ma wulkanów, albo wszystkie są uśpione. Tymczasem James podobnie jak Nietzsche, Marks, czy Freud starali się nam pokazać w XIX wieku, że czasem warto zajrzeć do tego krateru, bo tam naprawdę bulgocze - podkreśliła Marciniak.
Zdaniem reżyserki, dla bohaterki utworu Jamesa wyjazd do Europy stanowi też "podróż wewnętrzną w poznawaniu swojego ciała". - Chciałabym opowiedzieć o degradacji z jaką, w moim odczuciu, mamy do czynienia dziś w Europie, a jednocześnie o degradacji doświadczenia swojego ciała - wyjaśniła.
Czas akcji spektaklu to lata 70. XIX wieku. Do wybrzeży wiktoriańskiej Anglii przybija statek z Nowego Jorku, a na jego pokładzie - Isabela Archer, młoda Amerykanka o wyjątkowej urodzie. Zafascynowana europejską kulturą, wkrótce sama zacznie wzbudzać zainteresowanie dwóch angielskich dżentelmenów. Sprawy dodatkowo skomplikują się, gdy w ślad za nią ruszy jej amerykański wielbiciel.
Za tekst i dramaturgię w przedstawieniu odpowiada Magda Kupryjanowicz. Scenografię i kostiumy w XIX-wiecznym stylu przygotowała Katarzyna Borkowska. Muzykę na żywo na fortepianie i kontrabasie wykonuje zespół Chłopcy kontra Basia.
W spektaklu występują: Piotr Biedroń, Małgorzata Brajner, Agata Bykowska, Katarzyna Dałek, Sylwia Góra-Weber, Michał Jaros, Krzysztof Matuszewski, Katarzyna Michalska, Jakub Mróz, Marek Tynda oraz gościnnie: Roksana Grulkowska, Agnieszka Derlak, Barbara Derlak.
Henry James (1843-1916) to amerykańsko-brytyjski pisarz, krytyk i teoretyk literatury. Zalicza się do najwybitniejszych przedstawicieli realizmu w literaturze anglojęzycznej. Pochodził z Nowego Jorku, ale połowę życia spędził w wiktoriańskiej Anglii. W swych powieściach zgłębiał mentalność Amerykanów, zderzając ją z kulturą europejską. Powieść "Portret damy" wydana została w 1881 r.
Subtelny urok minionej epoki oraz wyjątkowa głębia psychologiczna postaci Jamesa sprawiają, że do jego twórczości chętnie sięgają reżyserzy filmowi. Między innymi "Zielony pokój" wyreżyserował Franois Truffaut, "Daisy Miller" Peter Bogdanovich, "Plac Waszyngtona" Agnieszka Holland. "Portret damy", najbardziej znane dzieło Jamesa, zekranizowała w 1996 r. Jane Campion.
31-letnia Ewelina Marciniak ukończyła europeistykę i dramatologię na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz reżyserię dramatu na PWST w Krakowie. Wyreżyserowała m.in. "Zbrodnię" Michała Buszewicza, za którą otrzymała nagrodę na 17. Ogólnopolskim Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej i 11. Festiwalu Prapremier w Bydgoszczy oraz "Nowe wyzwolenie" Stanisława Ignacego Witkiewicza, nagrodzone podczas 2. edycji Koszalińskich Konfrontacji Młodych m-teatr.
W listopadzie ub. roku w postindustrialnej przestrzeni Galerii Szyb Wilson w Katowicach reżyserka zrealizowała prapremierę "Morfiny" według głośnej powieści Szczepana Twardocha. W Teatrze Wybrzeże Marciniak wyreżyserowała do tej pory "Amatorki" Elfriede Jelinek oraz "Ciąg" Michała Buszewicza.
