Edynburg. Powrót Tadeusza Kantora
Wydarzeniem tegorocznego festiwalu w Edynburgu może stać się jubileuszowa wystawa "Tadeusz Kantor: Pomiędzy strukturami", prezentująca nowatorską twórczość artysty z lat 50. i 60.
- To nie przypadek, że prezentujemy ją właśnie podczas festiwalu Fringe, ponieważ ta impreza w Edynburgu zapoczątkowała karierę Kantora w Wielkiej Brytanii, a w konsekwencji przyczyniła się do rozpowszechnienia jego twórczości na całym świecie. - mówi Anna Godlewska, dyrektor Instytutu Kultury Polskiej w Londynie. Z okazji obchodów setnej rocznicy urodzin polskiego artysty wystawę w Summerhall podczas przygotował Instytut Kultury Polskiej w Londynie we współpracy z Instytutem Polskim w Berlinie.
W latach 70. Richard Demarco, organizator wystaw i premier teatralnych międzynarodowego festiwalu w Edynburgu, kilkakrotnie zapraszał Tadeusza Kantora, by prezentował tam prace wizualne i teatralne. - To tutaj, na Fringe, brytyjska publiczność, twórcy i krytycy zachwycili się jego dziwnymi i jednocześnie przełomowymi spektaklami. - dodaje dyrektor Anna Godlewska i wyraża nadzieje, że obecny pokaz rzuci nowe światło na jego twórczość, a pomysły Kantora ponownie ożyją w dialogu z nową publicznością.
Ekspozycja, której oficjalne otwarcie odbędzie się 5 sierpnia, obejmuje obrazy, gwasze, rysunki, kolaże. Wiele prac to przykłady eksperymentów i poszukiwań nowych środków wyrazu w sztuce informel i ambalażu (m.in. przez wkomponowywanie w płótno różnych obiektów). Do Edynburga pojadą również artystyczne manifesty Kantora i eksperymentalne fotografie (w których szukał on nowych form, dodając np. do odbitek autorskie rysunki). A także dokumentacja fotograficzna jego słynnej "Wystawy popularnej" w krakowskiej Galerii Krzysztofory w 1963 roku, zwanej przez artystę "anty-wystawą", bo przełamywała tradycyjne rozumienie sztuki.
W centrum prezentacji niemiecki kurator Marc Glöde usytuował odnaleziony w 2010 roku film "Uwaga... Malarstwo!" z 1957 roku w reżyserii Mieczysława Waśkowskiego i Antoniego Nurzyńskiego. Nagrodzony w Wenecji dokument przedstawia Kantora podczas pracy nad obrazem. Wskazuje, że inspiracją dla artysty była w tym czasie twórczość Jacksona Pollocka i jego ekspresyjny styl tworzenia dzieła przez rozchlapywanie farby na płótnie. Sztuki wizualne były dla Kantora równie ważne jak jego produkcje teatralne. - Wszystkie jego prace to wyraz głębokich i skomplikowanych procesów artystycznych biegnących w różnych kierunkach i układających się w różne struktury - tłumaczy kurator Marc Glöde. - Wybór medium nigdy nie był dla Kantora przypadkowy, zawsze głęboko przemyślany. Wystawa w Edynburgu potrwa do 4 września. Potem pojedzie do Berlina, gdzie będzie prezentowana w Instytucie Polskim podczas Berlin Art Week. W projekcie uczestniczą także Cricoteka, Muzeum Narodowe w Krakowie, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Krakowskie Biuro Festiwalowe oraz Culture.pl
W Edynburgu podczas festiwalu można oglądać jeszcze jedną znakomitą wystawę poświęconą Tadeuszowi Kantorowi. Ekspozycję "Kurka wodna: Kantor, Demarco i festiwal w Edynburgu", prezentowaną w Royal Scottish Academy of Art and Architecture (25 lipiec-5 wrzesień). Wydarzeniem na niej są premierowe pokazy niedawno odkrytego, jedynego na świecie pełnego nagrania spektaklu "Kurka wodna" Tadeusza Kantora, wystawionego w Edynburgu w 1972 roku.
Ten unikatowy film odnaleziony został w archiwum Richarda Demarco. Obecnie jest udostępniany w odnowionej i zdigitalizowanej wersji. Wystawę uzupełniają nagrania rozmów Kantora i Demarco oraz zdjęcia ze spektakli: "Kurka wodna", "Nadobnisie i Koczkodany" ,"Umarła Klasa". Towarzyszą jej również przeglądy filmów dokumentalnych z projektu "Dziedzictwo Kantora w Szkocji" z rejestracją performansów, inspirowanych twórczością Kantora, a przygotowanych przez współczesnych szkockich i polskich artystów.
