Artykuły

W ramach Europejskiej Stolicy Kultury 2016 Teatr Polski zaprezentuje pełną inscenizację "Dziadów" w reż. Michała Zadary, wydarzenia Przeglądu Piosenki Aktorskiej odbędą się w maju, Natalia Korczakowska wyreżyseruje operową wersję "Zagubionej autostrady" Davida Lyncha, a w październiku i listopadzie odbędzie się Międzynarodowa Olimpiada Teatralna.

Już niebawem Wrocław stanie się Europejską Stolicą Kultury. Przedstawiamy 10 powodów, dla których warto na imprezy ESK się wybrać.

Styczeń, czyli cztery dusze Wrocławia

Styczeń najbliższego roku ma być - jeśli wierzyć długoterminowym prognozom - cieplejszy niż zwykle. Raczej deszcz niż śnieg, temperatury w okolicach zera. Jest szansa, że nie zmarzniemy, przyglądając się ceremonii "Przebudzenie", czyli pochodowi czterech dusz Wrocławia, które pod wodzą Chrisa Baldwina ruszą z czterech wrocławskich dzielnic (Biskupin-Dąbie, Karłowice, Grabiszynek i Pilczyce), żeby spotkać się w Rynku.

Duchowi Powodzi będzie towarzyszył tramwaj zamieniony w wielkie akwarium, będzie też duch Innowacji, Czterech Wyznań i Odbudowy. Ma być spektakularnie, widowiskowo, zaskakująco. Czy damy się porwać klimatowi wielkiej fiesty? Na pewno na finał czeka nas koncert w Rynku - niespodzianka. A niezależnie od pogody tego wieczora na pewno będzie biało - organizatorzy zamówili podobno ponad tonę pierza.

Pochód dusz to tylko jedna z atrakcji weekendu otwarcia wrocławskiej ESK. Wśród pozostałych - projekt "Mercouri/Xenakis", wystawa

"Made in Europe. 25 lat nagrody Unii Europejskiej w dziedzinie architektury współczesnej - Mies van der Rohe Award" w Muzeum Architektury, "Muzeum Marzeń" w Narodowym i wystawa Eduardo Chillidy w BWA Awangarda. A także mnóstwo mniejszych wydarzeń, w tym kilkadziesiąt koncertów w bardzo nietypowych miejscach - m.in. szpitalach czy na dworcach. Weekend otwarcia ESK. Termin: 15-17 stycznia. Miejsce: cały Wrocław

Luty, czyli maraton z Mickiewiczem

Nawet czternaście godzin może potrwać "dziadowski" maraton w Teatrze Polskim we Wrocławiu. Taki eksperyment - polegający na wystawieniu Mickiewiczowskiego arcydramatu w całości, bez najmniejszych choćby skrótów - odbędzie się po raz pierwszy w historii polskiego teatru. Dotychczasowe dwie odsłony spektaklu reżyserowanego przez Michała Zadarę trwają łącznie 9,5 godziny. A to nie wszystko - całość zostanie uzupełniona przez "Ustęp". Będzie to wyzwanie - dla Bartosza Porczyka już role Gustawa-Konrada w obu odsłonach "Dziadów" oznaczają kilkugodzinne monologi na scenie. Wyczerpujący występ mają też przed sobą Mariusz Kiljan (Guślarz w cz. II i ksiądz Piotr w III) i Wiesław Cichy (ksiądz w cz. IV i senator w III), a także reszta obsady i obsługa techniczna spektaklu.

Nie mówiąc o publiczności - gdyby nie to, że część II, obrzędowa, pojawi się na początek maratonu, twórcy mogliby się obawiać, że na zachętę Guślarza: "Są tu pączki, ciasta, mleczko/ I owoce, i jagódki" widownia wtargnie na scenę. Teatralny bufet musi się przygotować na szturm głodnych i wycieńczonych - na publiczność tego dnia będą czekały też załogi food trucków i zniżki w pobliskich restauracjach (przewidziano dłuższe przerwy obiadowe).

A siła wieszcza objawi się, kiedy widz stanie w kolejce po posiłek z Mickiewiczem na ustach: "Ach, jak mnie pragnienie pali/ Gdyby mała wody miarka!/ Ach! gdybyście mnie podali/ Choćby pszenicy dwa ziarnka". Termin: 20 lutego, godz. 12. Miejsce: Duża Scena im. Jerzego Grzegorzewskiego Teatru Polskiego we Wrocławiu.

Marzec, czyli WuWa

Wprawdzie na moment, kiedy zrealizuje się jedno z największych architektonicznych wyzwań ESK, czyli budowa osiedla WU WA2, Nowe Zerniki, przyjdzie nam jeszcze trochę poczekać, ale marzec będzie znakomitym momentem, żeby przyjrzeć się dziedzictwu, do którego odwołuje się ten projekt. Wtedy właśnie zostanie otwarta wystawa poświęcona eksperymentalnym osiedlom Werkbundu, powstałym w latach 1927-1932 w Stuttgarcie, Brnie, Zurychu, Pradze, Wiedniu oraz Wrocławiu, które miały decydujący wpływ na rozwój nowoczesnej architektury i urbanistyki.

Po raz pierwszy w jednym miejscu zobaczymy projekty, zdjęcia i makiety wszystkich sześciu osiedli. Przedsmak emocji, które nas tam czekają, możemy poczuć, zaglądając na stronę www.wuwa.eu. "Droga ku nowoczesności. Osiedla Werkbundu 1927-1932". Termin: od 31 marca do 5 czerwca. Miejsce: Muzeum Architektury.

Kwiecień, czyli w Muzeum Pana Tadeusza

O tym, że wrocławskie Ossolineum ma w swoich zbiorach rękopis "Pana Tadeusza", wiadomo od dawna. O planach uruchomienia muzeum mu poświęconego mówi się od kilku lat. Dotychczasowe podejścia można określić jako falstart - wokół rękopisu nie udało się zbudować spójnej, inspirującej widza narracji.

Tym razem ma być inaczej - na wyposażenie i remont budynku minister kultury Bogdan Zdrojewski przekazał w ubiegłym roku 38,5 min zł. W zamian dostaniemy multimedialne, interaktywne, angażujące uwagę publiczności muzeum. I chociaż sam rękopis, który stanowi serce kolekcji, nie może być na co dzień eksponowany, to gość Pana Tadeusza będzie miał wrażenie, że patrzy na oryginał - multimedia umożliwią oglądanie go z bliska, w dodatku tekst będzie recytowany.

Zwiedzanie całości może zająć nawet kilka godzin, dziś wiadomo już, że po drodze zawędrujemy do saloniku i biblioteki romantyka, do staropolskiego dworu i do karczmy. Otwarcie Muzeum uświetni start obchodów Światowej Stolicy Książki Unesco - Wrocław będzie chwalił się tym tytułem od 24 kwietnia 2016 do 23 kwietnia 2017. Muzeum Pana Tadeusza. Start: 24 kwietnia 2016

Maj, czyli nie tylko piosenka

Nietypowo, bo nie w marcu, ale w maju, odbędzie się w nadchodzącym roku Przegląd Piosenki Aktorskiej. Program na razie jest trzymany w tajemnicy. - Mogę powiedzieć, że koncentrujemy się na artystach i tradycjach europejskich - mówi Cezary Studniak, szef artystyczny festiwalu. - Będziemy też badać Wrocław i jego tożsamość. Stąd pomysł na wrocławski tryptyk, w którym pokażemy miasto z trzech perspektyw - polskiej, niemieckiej i kresowej.

Na pewno w programie tegorocznego PPA pojawi się premierowy spektakl "Medea" Anny Zubrzycki i "Nietoperz" wg Johanna Straussa w reżyserii Węgra Kornela Mundruczo, który zdecydował się na ryzykowny zabieg - zderzenie operetki z powagą śmierci. Efekt to arcydzieło - krytycy teatralni są co do tego zgodni.

Ale maj to nie tylko piosenka - tradycyjnie na 1 maja zaplanowano kolejną próbę pobicia Gitarowego Rekordu Guinnessa we wrocławskim Rynku. Przy okazji ESK wydaje się skazana na sukces. Wrocławian i gości czekają też atrakcje literackie - po raz pierwszy odbędzie się Międzynarodowy Festiwal Poezji Silesius, towarzyszący wręczanej w naszym mieście nagrodzie. Na podobieństwo Olimpiady Teatralnej (patrz: październik i listopad) będzie to festiwal festiwali - we Wrocławiu spotkają się goście i organizatorzy największych imprez literackich w Polsce. PPA. Termin: 13-22 maja 2016. Miejsca: Teatr Muzyczny "Capitol", Teatr Polski, Wrocławski Teatr Współczesny

Gitarowy Rekord Guinnessa. Termin: 1 maja. Miejsce: Rynek.

Czerwiec, czyli David Gilmour w sercu miasta

Koncert Davida Gilmoura to jedno z najważniejszych wydarzeń muzycznej odsłony ESK. Pierwotnie artysta miał wystąpić w Rynku 25 czerwca, jednak nie wiadomo, czy koncert nie zostanie przeniesiony na plac przed Narodowym Forum Muzyki. To niejedyna muzyczna gwiazda, jaka pojawi się w przyszłym roku we Wrocławiu - już w lutym w Hali Stulecia wyjątkowy koncert da Ennio Morricone, 3 lipca na Stadionie Miejskim wystąpi Iron Maiden, a 20 września David Gilmour. Termin: 25 czerwca. Miejsce: Rynek. Ennio Morricone. Termin: 23 lutego. Miejsce: Hala Stulecia. Iron Maiden. Termin: 3 lipca. Miejsce: Stadion Miejski. King Crimson. Termin: 20 września. Miejsce: NFM

Lipiec, czyli Jelinek na "Zagubionej autostradzie"

Polska premiera tej filmowej opery, do której libretto na motywach filmu Davida Lyncha napisała austriacka noblistka Elfriede Jelinek, a muzykę Olga Neuwirth, jedna z czołowych współczesnych kompozytorek. Widowisko wyreżyseruje Natalia Korczakowska - kluczową rolę w nim odgrywaj ą tworzone na żywo elektro-aktustyczne przekształcenia orkiestry oraz sześciu solistów-wirtuozów. Premiera otworzy festiwal Nowe Horyzonty, a w jego trakcie odbędą się także jedyne w Polsce pokazy spektaklu Matthew Barneya "River of Fundament", najnowszego, a zarazem największego projektu multidyscyplinarnego artysty.

To trzyaktowa opera opowiedziana językiem filmu z elementami performance, rzeźby i rysunku. Inspiracji Barney szukał w powieści Normana Mailera "Starożytne wieczory", opisującej podróż człowieka od śmierci ku ponownemu narodzeniu.

- To bardzo kosztowne przedsięwzięcia, które mogą być pokazywane tylko w odpowiednio przystosowanych teatrach czy salach koncertowych. Możemy je ściągnąć do Wrocławia dzięki Narodowemu Forum Muzyki - mówi Roman Gutek, szef Nowych Horyzontów. - To rzeczy niezwykle ciekawe, oryginalne, których nie będzie można zobaczyć nigdzie indziej. Filmowe opery na 16. edycji festiwalu Nowe Horyzonty. Termin: od 21 do 31 lipca. Miejsce: Narodowe Forum Muzyki.

Sierpień, czyli dzieła wielkich mistrzów

Robert Rauschenberg, Anselm Kiefer, Joseph Beuys, Andy Warhol - prace tych artystów z kolekcji dra Ericha Marxa zobaczymy już w sierpniu w Pawilonie Czterech Kopuł.

Ale twórców, których nazwiska są w stanie uruchomić masową wyobraźnię, będzie w roku ESK więcej. Dziś najbliższy adres, pod którym można znaleźć grafiki Marca Chagalla w większej ilości, to zamek Książ, gdzie jest prezentowany jego cykl biblijny.

Michał Bieniek, kurator ESK odpowiedzialny za sztuki wizualne, chce tego artystę zaprezentować na tle europejskiej awangardy. Wrocławska wystawa ma być wypadkową zbiorów Muzeum w Witebsku, dysponującego ogromną kolekcją, zapoczątkowaną przez córkę Chagalla Idę. - To są grafiki, ale w pierwszych, drugich odbitkach i autorskie próby - podkreśla Bieniek. I dodaje, że Chagall pojawi się we Wrocławiu w znakomitym towarzystwie - Braque'a, Miro, Tapiesa i Legera. Łącznie na wystawie zostanie zaprezentowanych 75 grafik. Warhol, Rauschenberg, Kiefer, Beuys. Termin: sierpień. Miejsce: Pawilon Czterech Kopuł. Chagall, Braque, Miro, Tapies i Leger. Termin: czerwiec. Miejsce: Pałac Królewski.

Wrzesień w niedokończonym domu

"Niedokończony dom, przemieszczający się ludzie, ruchome granice/european songlines" - pod tym tytułem kryje się wyjątkowy artystyczny projekt, który wydarzy się w przestrzeniach Dworca Świebodzkiego między końcem sierpnia a 17 września. Jego twórca, Stephan Stroux, zaprosił do współpracy m.in. Olgę Tokarczuk, Olafa Brzeskiego, Zbigniewa Liberę, Bente Kahan i Julię Marcell. W dawnych dworcowych poczekalniach, na peronach i w wagonach spróbują zmierzyć się z problemami przesiedleń, uchodźstwa, obcości, poszukiwania nowej tożsamości, wytyczania granic. Codziennie od 16 goście Dworca będą mogli oglądać artystyczną instalację, a o 20 - spektakl.

Wrzesień to też kolejna, 51. edycja Wratislavii Cantans, wprawdzie nie okrągła, ale wyjątkowa, odbywająca się pod hasłem "Europa Cantans". A w Muzeum Narodowym będzie można w tym miesiącu oglądać wyjątkową wystawę "Wrocławska Europa", pokazującą kulturową wielobarwność i rangę Śląska sprzed wieków. "Niedokończony dom". Termin: do 17 września. Miejsce: Dworzec Świebodzki. Wratislavia Cantans. Termin: wrzesień. Miejsce: NFM. "Wrocławska Europa". Termin: od 20 września do 31 grudnia. Miejsce: Muzeum Narodowe.

Październik i listopad, czyli Olimpiada Teatralna

Przez cały miesiąc będzie trwał teatralny festiwal festiwali - prezentacja dokonań najwybitniejszych twórców z całego świata. Ale nie tylko, bo Olimpiada Teatralna to też platforma porozumienia artystów, miejsce spotkań uczniów i mistrzów. Po raz pierwszy odbyła się w 1995 roku w Delfach, a jej tematem był dramat antyczny. Później były olimpiady w Istambule, Japonii, Moskwie i Seulu. W przyszłym roku Wrocław przejmuje pałeczkę.

W programie Olimpiady znajdzie się kilkadziesiąt spektakli. W nurcie głównym - dziesięć przedstawień z całego świata, od Japonii ("Trojanki" Tadashiego Suzukiego), przez Rosję ("Wspomnienie przyszłości" Walerija Fokina), Włochy ("Zstąp, Mojżeszu" Romea Castellucciego), Francję ("Pole bitwy" Petera Brooka, spektakl na czterech aktorów, artystyczny testament wybitnego twórcy). Polski reprezentant w nurcie głównym to Krystian Lupa.

Ale tytuł jego spektaklu pozostaje jeszcze nieznany. Pierwotnie Lupa miał wyreżyserować najnowszy dramat Yasminy Rezy. Jednak to, co dzieje się obecnie w Europie, kryzys wartości, wzrost postaw nacjonalistycznych, niechęć wobec uchodźców, sprawiło, że zmienił plany i pracuje nad nowym tekstem. Międzynarodowa Olimpiada Teatralna. Termin: od 14 października do 13 listopada. Miejsce: Wrocław.

Grudzień, czyli Europejskie Nagrody Filmowe

Takiej filmowej gali Wrocław w swojej historii jeszcze nie miał. Czerwone dywany, paparazzi, strzelające migawki, kreacje z dekoltem i bez. A przede wszystkim gwiazdy europejskiego (i nie tylko) kina. To we Wrocławiu odbędzie się w przyszłym roku 29. ceremonia wręczenia Europejskich Nagród Filmowych, najważniejszych wyróżnień przyznawanych na Starym Kontynencie.

Lista gości dziś jest nieznana, choć pojawią się na pewno m.in. Wim Wenders i Agnieszka Holland. A już od września w Kinie Nowe Horyzonty będą pokazywane filmy nagrodzone na poprzednich edycjach oraz nominowane w 2016 roku. Ceremonia wręczenia Europejskich Nagród Filmowych. Termin: 10 grudnia. Miejsce: Narodowe Forum Muzyki.