Artykuły

Takiego przedstawienia operowego w Warszawie jeszcze nie było. Umiejscowiona tym razem nie na widowni, lecz na scenie Teatru Wielkiego publiczność (w ograniczonej liczbie, ale to wymóg dopuszczalnego obciążenia mechani­zmów napędowych, które są tu niemal cały czas w ruchu), śledzi urzekające malarską plastycznością i wstrząsające dramatyczną wymową obrazy dziecięcej krucjaty - wędrów­ki do Jerozolimy, jaka rzeczywiście miała miejsce na po­czątku XIII stulecia, a współcześnie posłużyła Jerzemu An­drzejewskiemu za temat powieści "Bramy raju".

Właściwie widzowie nie śledzą scen z samej krucjaty, lecz obrazy przeżyć, myś­li, wspomnień i pożądań jej młodocianych uczestników, obrazy mrocznych głębin lu­dzkiej psychiki - jakby od­bicie motywów, które po­pchnęły dzieci do udziału w owej wyprawie, mimo że z oficjalnym świątobliwym jej celem, nie miały nic wspólne­go. Widzowie-obserwatorzy tej pielgrzymki i zawiłych losów jej bohaterów nie śledzą spek­taklu biernie i statycznie, lecz "wędrują" wraz z pocho­dem młodziutkich krzyżow­ców, jakby uczestnicząc w każdym z epizodów, właśnie dzięki usytuowaniu na obro­towej i przesuwającej się scenie.

Niezwykłe to bowiem przed­stawienie, wykorzystujące chyba do maksimum wspa­niałe techniczne możliwości stołecznego Teatru Wielkie­go (i tym samym raczej nie­możliwe do realizacji na żadnej innej europejskiej sce­nie...) - szokuje fantazją i rozmachem inscenizacyjnym (nie brak tu i autentycznego rycerza na białym rumaku, i "płonącego" na filmowej projekcji Konstantynopola - a wszystko to w perspektywie nagle otwierającej się sali widowiskowej, oglądanej od strony sceny), zadziwia logi­ką i konsekwencją w budowa­niu klimatu i stopniowaniu napięcia.

Ten zadziwiający spektakl to "Bramy raju" - jednoaktowy dramat muzyczny Jo­anny Bruzdowicz na tle wspomnianej już powieści An­drzejewskiego, prapremiera w pełnej fascynujących po­mysłów reżyserii Marka Grzesińskiego, w kapitalnej oprawie scenograficznej Wie­sława Olko i Ireny Biegań­skiej, która wymyśliła kostiu­my jakby z bardzo realistycz­nej baśni; batutę dyrygencką nad małym ale dobrym zespo­łem muzyków TW dzierżyła tu Agnieszka Kreiner, integral­ny element przedstawienia - choreografię, opracowała z wielkim wyczuciem tematu Zofia Rudnicka.

Joannę Bruzdowicz, kompozytorkę "Bram raju", w sce­nicznej zwłaszcza twórczości pasjonują wielkie i trudne sprawy ludzkiego losu. Ideal­nie wyczulony na treść oka­zał się tu także Marek Grzesiński, i ten właśnie "ciemny'' klimat, przy całej fantastyce i barwności widowiska, prze­kazuje nam w arcyciekawej formie nowy spektakl Teatru Wielkiego.

Jest to - jak powiedzieliś­my - dramat muzyczny. Ale muzyka Joanny Bruzdowicz pełni w tym przedstawieniu świadomie rolę służebną. Nie skupia uwagi na ciekawych skądinąd i o dużej kompozy­torskiej maestrii świadczą­cych szczegółach, ale ewoluu­je i współtworzy właściwy nastrój. O to zaś chodziło kompozytorce, której dziełem jest przecież także zasadnicza koncepcja całości.

Nie przeczy to zresztą fak­towi, że soliści - Jerzy Artysz, Kinga Mitrowska, Wan­da Bargiełowska czy Jacek Parol i Czesław Gałka - mają w dramacie tym spore i od­powiedzialne partie do śpie­wania. Z wyjątkiem bowiem pierwszego, który odtwarza postać Mnicha, spowiadające­go młodych chłopców i dziew­częta, ich to właśnie ustami wypowiadają się młodzi "bo­haterowie", których postacie odtwarzają uczniowie szkoły baletowej (jeszcze jeden bar­dzo dobry pomysł realizato­rów). Świetnie brzmią partie chóralne w wykonaniu Har­cerskiego Chóru Dziewczęcego, przygotowanego przez Sabinę Włodarską.

Wszyscy zresztą chyba wy­konawcy i realizatorzy włoży­li w to przedstawienie masę żarliwości i wysiłku. Także dlatego można mówić o peł­nym sukcesie tej nowej fra­pującej pozycji na scenie Teatru Wielkiego.