Artykuły

Pogrzebanie basa to praktykowany na Opolszczyźnie i Śląsku zwyczaj kończący karnawał. W jego ramach odbywa się żartobliwie odgrywany kondukt żałobny, podczas którego w asyście księdza - przebierańca urządza się pogrzeb instrumentów muzycznych.

Kierownik Działu Kultury Materialnej i Folkloru Muzeum Wsi Opolskiej Elżbieta Oficjalska wyjaśniła w rozmowie z PAP, że pogrzeb basa - zgodnie z tradycją - powinien odbywać się w ostatni dzień karnawału, czyli we wtorek przed środą popielcową. Zaznaczyła jednak, że czasem - ze względów praktycznych - zabawa taka organizowana jest np. w ostatni weekend lub ostatni poniedziałek karnawału.

- Chodzi o to, by uczestnicy tej imprezy po północy mogli się jeszcze trochę pobawić. Zasadą przed laty było bowiem to, że po północy z wtorku na środę trzeba było iść do domu, bo zaczynał się post - mówiła Oficjalska.

W poniedziałek wieczorem zabawa taka odbędzie się w Centrum Konferencyjnym Górażdże Cement SA w Górażdżach (opolskie). Waltrauda Wicher z zespołu Szwarne Dziołchy, który włączył się w organizację imprezy, opowiedziała PAP, że zgodnie z tradycją o północy salę centrum konferencyjnego obejdzie kondukt żałobny stworzony przez przebierańców. W białej trumnie nieść będą oni największy instrument Orkiestry Dętej Górażdże Cement, która jest głównym organizatorem imprezy.

W kondukcie, jak każe tradycja, nie zabraknie osób przebranych za księdza, ministrantów czy wdowę po tytułowym basie. Będzie m.in. kazanie pełne nawiązań do życia orkiestry i wydarzeń z kraju i świata z ostatniego roku oraz trochę śpiewów żałobnych - ale wszystko w żartobliwym tonie.

Kapelmistrz Orkiestry Dętej Górażdże Cement SA Zygfryd Maczurek dodał, że chowanym symbolicznie w trumnie instrumentem będzie tuba, a on sam w kondukcie odgrywać będzie rolę wdowy po basie. Jeszcze wcześniej, przed ceremonią pogrzebową, w sali centrum konferencyjnego - ku uciesze uczestników zabawy - pojawią się członkowie orkiestry w przebraniach. W tym roku, jak zdradził Maczurek, będą to stroje arabskie, które nawiązywać mają do problemu napływu uchodźców do Europy.

Oficjalska dodała, że w ramach zabawy często odbywało się też przed laty żartobliwe spowiadanie urzędników czy wiejskich notabli. - Mieli się spowiadać z tego, co źle zrobili. Taki obrzęd zresztą odbywa się czasem nadal. Wszyscy traktują go żartobliwie i nie można się obrażać - zaznaczyła ekspertka z Muzeum Wsi Opolskiej.

Podczas poniedziałkowego pogrzebania basa w Górażdżach spowiadanie także się odbędzie - w specjalnym konfesjonale ustawionym w holu centrum. Po symbolicznej ceremonii pogrzebowej jej uczestnicy będą się jeszcze mogli pobawić na tradycyjnej karnawałowej imprezie. - Po północy zacznie się przecież dopiero wtorek, czyli ostatni dzień karnawału. Bawić się zatem będzie jeszcze można - skwitowała Wicher.

Oficjalska przyznała, że pogrzebanie basa to zwyczaj kultywowany w nieco mniejszym stopniu, niż np. odbywające się na wsiach śląskich i opolskich w karnawale "wodzenie bera", czyli niedźwiedzia, służące symbolicznemu oczyszczeniu, wypędzeniu zła i nieszczęść oraz odrodzeniu przed wiosną. Grzebanie basa jest bardziej popularne na Opolszczyźnie, niż na Śląsku.

- Mam jednak wrażenie, że obecnie jest czas odradzania się wielu zwyczajów i powrót do lokalnych tradycji. Dlatego zdarza się, że nawet w miejscowościach, gdzie dawniej przez długie lata taki pogrzeb basa się nie odbywał, dziś się go odtwarza i wraca do organizacji tej imprezy - dodała Oficjalska.