Artykuły

W dniach 12-19 marca w Akademickim Centrum Kultury i Sztuki "Od Nowa" w Toruniu, odbędzie się 24. edycja Alternatywnych Spotkań Teatralnych Klamra. To jedyny w regionie i jeden z nielicznych w Polsce profesjonalny przegląd najnowszych zjawisk w polskim teatrze niezależnym.

Na tegorocznym festiwalu wystąpią m.in: neTTheatre Pawła Passiniego, Teatr Kana, Komuna Warszawa, Teatr Cinema, Porywacze Ciał, Sopocki Teatr Tańca oraz Studio Form Światła.

Poza spektaklami odbędzie się szereg imprez towarzyszących takich jak: dyskusje, prezentacje filmowe, koncerty i wystawy. Gośćmi specjalnymi tegorocznej KLAMRY będą: Leszek Mądzik - twórca legendarnej Sceny Plastycznej KUL oraz reżyser Paweł Passini.

Festiwal prezentuje  najciekawsze spektakle przygotowane przez najlepsze polskie teatry nieinstytucjonalne. Celem festiwalu jest pokazanie jak najszerszego spektrum krajowej sceny alternatywnej.

Działania teatralne były podejmowane w "Od Nowie" już wcześniej, jednak na poważniejszą skalę pojawiły się w latach 70. minionego wieku.Ich sprawcą był Aleksander Nalaskowski - wtedy student, dziś jeden z najbardziej znanych toruńskich profesorów i dziekan Wydziału Nauk Pedagogicznych UMK. W 1976 roku założył on w "Od Nowie" Teatr ALL, z którym realizował spektakle prezentowane na wielu festiwalach teatralnych w kraju, a także za granicą (Niemcy, Dania). Siedzibą teatru była tajemnicza "czarna piwnica" znajdująca się w podziemiach Dworu Artusa. W latach 1978-80 Aleksander Nalaskowski prowadził również ożywioną działalność impresaryjną. Był organizatorem cyklu "Gabinet teatru" - mini festiwali, na które zapraszano 2, 3 teatry (łącznie wystąpiło ich 60). Dzięki jego staraniom w 1979 roku gościł w "Od Nowie" Teatr Laboratorium prezentując "Apocalypsis cum figuris". Spektakle tego legendarnego już wtedy teatru poprzedzone były prelekcjami samego Jerzego Grotowskiego - jednego z największych reformatorów teatru XX wieku.

Po stanie wojennym, w nowej siedzibie klubu początkowo teatr był nieobecny. Pomysł wykorzystania przestronnej sali głównej "Od Nowy" do działań teatralnych powstał dopiero na początku lat 90. minionego wieku, gdy szefem klubu został Maurycy Męczekalski, który postanowił stworzyć w klubie festiwal teatralny. Realizacja tego pomysłu nastąpiła w roku 1993, kiedy odbył się pierwszy festiwal pod nazwą Akademickie Spotkania Teatralne KLAMRA. Współtwórcą festiwalu i autorem nazwy KLAMRA był student polonistyki na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika Jarosław Kobierski. Początki festiwalu przedstawiały się nadzwyczaj skromnie. Podczas pierwszych spotkań z czterech zaproszonych grup teatralnych pojawiły się zaledwie dwie. Dużą trudność stanowiło przystosowanie klubu do teatralnych potrzeb i wymagań. Bywalcy klubu nie mogli przyzwyczaić się do wielu ograniczeń i zmian, które były niezbędne dla stworzenia odpowiednich warunków do realizacji przedstawień. Największy problem stanowiła konieczność zachowania absolutnej ciszy podczas spektakli. Było to szczególnie trudne w związku z funkcjonującą w "Od Nowie" salą 011, gdzie odbywały się próby zespołów muzycznych m.in. tak znanych w Polsce jak Republika, Kobranocka, Bikini.

Mimo tych trudności, w ciągu zaledwie kilku lat, KLAMRA stała się profesjonalnym festiwalem teatralnym, prezentującym najlepsze przedstawienia realizowane przez polskie teatry offowe, wywodzące się z tradycji teatru studenckiego. Od samego początku festiwal nie miał charakteru konkursowego, dzięki czemu nie panowała na nim niezdrowa atmosfera sportowej rywalizacji.

Bardzo ważna dla rozwoju festiwalu była opinia Lecha Raczaka - jednego ze współzałożycieli legendarnego Teatru 8 Dnia, który stwierdził, że znajdująca się w "Od Nowie" sala koncertowa ma doskonałe parametry dla realizacji przedstawień teatralnych. W 1995 roku właśnie Teatr 8 Dnia stał się pierwszą rewelacją KLAMRY, prezentując swój najnowszy wtedy spektakl "Tańcz póki możesz". Nie była to zresztą pierwsza wizyta "Ósemek" w Toruniu. W 1976 roku Teatr 8 Dnia wystąpił w mieszczącym się wtedy w innym miejscu klubie "Od Nowa" z dwoma spektaklami, które wzbudziły ogromne zainteresowanie, nie tylko publiczności, ale również cenzury i Służby Bezpieczeństwa.

Lista zespołów teatralnych, które wystąpiły dotychczas na KLAMRZE jest doprawdy imponująca. Warto podkreślić, że wiele z nich to teatry o światowej renomie, które brały udział w prestiżowych festiwalach na wszystkich kontynentach. Oprócz Teatru 8 Dnia wśród najważniejszych gości KLAMRY należy wymienić teatry: Wierszalin, Scena Plastyczna KUL Leszka Mądzika, Kana, Stu, 3/4 Zusno, Provisorium, Biuro Podróży, KTO, Cogitatur, Cinema, Akademia Ruchu, Porywacze Ciał, Pieśń Kozła, Węgajty, Komuna Otwock, Unia Teatr Niemożliwy, Dada von Bzdülöw, Studium Teatralne Piotra Borowskiego, Teatr Wiczy, Lubelski Teatr Tańca, Sopocki Teatr Tańca, neTTheatre, Trzeci Teatr Lecha Raczaka, USTA USTA - Republika. W festiwalu brały tez udział teatry z Berlina i Petersburga. Ważnym wydarzeniem w dziejach KLAMRY były wyjazdowe spektakle w Ośrodku Praktyk Teatralnych GARDZIENICE w roku 2006.

W 2007 roku, na 15. lecie KLAMRY, określenie "akademickie" w nazwie festiwalu zostało zastąpione słowem "alternatywne". Po tej zmianie jego pełna nazwa brzmi Alternatywne Spotkania Teatralne KLAMRA. W tym samym roku zainaugurowano przyznawanie Nagrody Publiczności, której pierwszym laureatem został Teatr Wierszalin. Od 2008 roku laureat tej nagrody otrzymuje pamiątkową statuetkę oraz zaproszenie na kolejny festiwal.

***

Laureaci Nagrody Publiczności KLAMRY:

2007 - Teatr WIERSZALIN, "Bóg Niżyński"

2008 - Teatr KANA, "Geist"

2009 - Teatr PORYWACZE CIAŁ, "Correctomundo"

2010 - Teatr KANA, "Lailonia"

2011 - Teatr USTA USTA - "Republika, 777"

2012 - Teatr DADA von BZDULOW & SzaZa, "Caffé Latte"

2013 - Teatr FORMY, "Pandora"

2014 - Teatr USTA USTA - Republika, "Uczta"

2015 - Teatr neTTheatre, The HIDEOUT / Kryjówka