Artykuły

Jolanta Janiczak została laureatką Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej. Jury nagrodziło jej sztukę Sprawa Gorgonowej opartą na historii głośnego procesu domniemanej zabójczyni córki architekta Henryka Zaremby.

Rita Gorgonowa — przybyszka z Bałkanów — była gospodynią i kochanką Henryka Zaremby. Spór o jej winę rozgrzewał przedwojenną opinię publiczną. Jolanta Janiczak w spektaklu Sprawa Gorgonowej go nie rozstrzyga — jej tekst jest antykryminałem, pokazuje niemożliwość dojścia do prawdy, a Rita jest w nim ofiarą, stoi na słabszej pozycji jako kobieta i imigrantka.

Jak stwierdziło jury w uzasadnieniu werdyktu, dramat „zwraca uwagę oryginalną konstrukcją dramaturgiczno-językową i ukazuje, w jaki sposób wielkie wydarzenia medialne przysłaniają niebezpieczeństwa aktualnej polityki".

Sprawa Gorgonowej miała premierę w marcu 2015 r. w Narodowym Starym Teatrze w Krakowie. Rolę tytułową gra Marta Ścisłowicz [na zdjęciu]. „Nie chodzi o nierozwiązywalną zagadkę winy Gorgonowej — ale o niedający się rozpuścić osad jej doświadczenia. Doświadczenia, które rozsadza struktury, zanieczyszcza normy, podważa definicje winy, moralności, sprawiedliwości. (...) To już nie jest spektakl krytyczny. To spektakl terrorystyczny" — ocenił przedstawienie dr Marcin Kościelniak z Katedry Teatru i Dramatu UJ.

Janiczak urodziła się w 1982 r. w Nowym Targu. Ukończyła psychologię na Uniwersytecie Jagiellońskim i studium aktorskie Lart. Od 2007 r. pracuje z reżyserem Wiktorem Rubinem, prywatnie — swoim mężem. Przygotowywała m.in. adaptacje Lalki Prusa czy Cząstek elementarnych Houellebecqa. Jej autorskim debiutem był wystawiony w 2010 r. w Wałbrzychu dramat James Bond: świnie nie widzą gwiazd.

Największy rozgłos przyniosła dotąd Janiczak trylogia w Teatrze Żeromskiego w Kielcach: Jolanta Szalona. Królowa, Caryca Katarzyna i Hrabina Batory. O tych przedstawieniach pisano: kobiece przeciw-historie, feministyczne fantazje biograficzne. Język Janiczak łączy nadmiar i poetycką wyobraźnię z obsesją na punkcie ciała, bywa barokowo turpistyczny.

W Starym Teatrze Rubin i Janiczak wystawili także bezlitosnych wobec obrazu polskiej romantycznej emigracji Towiańczyków. Niedawno w warszawskim Teatrze Powszechnym zrealizowali Każdy dostanie to, w co wierzy inspirowane Mistrzem i Małgorzatą Michaiła Bułhakowa. Orszak Wolanda ingeruje tam w codzienność mieszkańców współczesnej Warszawy w przestrzeni publicznej; widzowie decydują o rozwoju przedstawienia, głosując przy użyciu specjalnych przycisków.

Gdyńska Nagroda Dramaturgiczna przyznawana jest od 2007 r., wynosi 50 tys. zł. Jej fundatorem jest gdyński samorząd. Kapitule przewodniczył aktor i reżyser Jerzy Stuhr, poza nim zasiedli w niej teatrolodzy: dr Justyna Jaworska, dr Dorota Sajewska, prof. Jacek Kopciński oraz prof. Grzegorz Niziołek.