TVP Kultura. Tadeusz Kantor z pomocą artystycznych przyjaciół
Tadeusz Kantor miał magiczną siłę skupiania wokół siebie ludzi. Wielu z nich stało się znaczącymi postaciami polskiej kultury. Premiera dokumentu "Krąg Kantora" zrealizowanego przez Adriannę Książek i Iwo Książka w środę 11 stycznia o 18.45 w TVP Kultura.
W Krakowie w czasie II wojny światowej Tadeusz Kantor stworzył środowisko artystyczne znajdując młodych utalentowanych ludzi w niemieckiej szkole Przemysłu Artystycznego Kunstgewerbeschule, czyli miejscu, które miało wykształcić rzemieślników dla okupanta. Tam poznał swoją przyszłą żonę - Ewę Jurkiewicz. Marek Rostworowski, historyk sztuki wspominał później, że w tej osobliwe szkole uczyli m.in. przedwojenni nauczyciele ASP.
- Sztuka nowoczesna była wtedy zakazana, zdegenerowana - przypomina w filmie Jerzy Nowosielski, opowiadając jednocześnie, że uczniowie byli chronieni przez ówczesnego niemieckiego dyrektora tej placówki.
Wokół Kantora skupili się nie tylko najdojrzalsi artystycznie, ale i ci, którzy traktowali szkołę jako schronienie przed okupantem. Niektórzy zdolności plastycznych nie mieli wcale. Zapisywali się do szkoły, żeby mieć prawo do kupowania chleba, albo nie wyjechać na roboty przymusowe do Niemiec.
- Dzięki mojemu wujowi dostałam się na wydział ceramiczny - wspomina Marta Stebnicka, aktorka, pedagog i aktorka podziemnego teatru Kantora. - Trochę byłam tym wydziałem przerażona, bo marzyłam o teatrze.
Czytali prozę Brunona Schulza, który został wtedy zastrzelony w drohobyckim getcie. A na wieczornych zajęciach z rysunku - wzajemnie się portretowali.
Wreszcie szkoła została zamknięta, bo zarzucono profesorom, że realizują program wyższej szkoły artystycznej, a nie - zawodowej.
Uczniowie Kunstgewerbeschule odwiedzali Kantora w jego domu na Pogórzu, a wielu z nich stało się aktorami jego Podziemnego Teatru. W tym czasie zawiązały się wieloletnie przyjaźnie i z tego kręgu wyrosło znaczące pokolenie dla losów polskiej kultury i sztuki. Z tej grupy wywodzą się m.in.: Jerzy Nowosielski, Kazimierz Mikulski, Jerzy i Lidia Skarżyńscy, Wojciech Jerzy Has, Marek Rostworowski, Mieczysław Porębski, Marta Stebnicka, Jerzy Panek, Edward Krasiński i inni.
- Był jedynym człowiekiem, na którego nie potrafiłem się pogniewać - pamięta Nowosielski, dodając, ze Kantor miał bardzo trudny charakter.
W 1942 roku w mieszkaniu Ewy Siedleckiej pracował nad "Balladyną", w której świetną rolę Grabca wykreował Tadeusz Brzozowski. Przedstawienie obejrzało około 80 osób. Potem była też wystawa
- Jak to się stało, że tak pobudził naszą wyobraźnię? - zastanawia się w filmie Marta Stebnicka.
Premiera dokumentu "Krąg Kantora" zrealizowanego przez Adriannę Książek i Iwo Książka w środę 11 stycznia o 18.45 w TVP Kultura.
