Artykuły

"Wujek 81. Czarna ballada" wg scenar. i w reż. Roberta Talarczyka w Teatrze Śląskim w Katowicach. Pisze Marcin Hałaś w Życiu Bytomskim.

To się zdarzyło na "Wujku". Z miesięcznym opóźnieniem bytomska publiczność mogła zobaczyć spektakl zatytułowany "Wujek 81. Czarna ballada". Wystawiony został on przez Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach przy współpracy Opery Śląskiej w Bytomiu.

Katowicka premiera odbyła się 17 grudnia, by uczcić 35. rocznicę pacyfikacji kopalni "Wujek". Niecały miesiąc później - 15 stycznia zaprezentowano spektakl na scenie Opery Śląskiej. Cała historia opowiedziana jest z punktu widzenia czterech trzynastoletnich chłopców, mieszkających na osiedlu nieopodal kopalni "Wujek". Trzech z nich jest synami górników, wychowują się w tradycyjnych śląskich rodzinach od pokoleń związanych z "grubą". Czwarty jest synem jedynego na osiedlu milicjanta. Mimo to chłopców łączy przyjaźń. To oni właśnie feralnego 16 grudnia 1981 roku znajdą się na dachu jednego z bloków, skąd obserwować będą pacyfikację kopalni "Wujek". Ale to dopiero w poincie spektaklu. Wcześniej reżyser postanowił opowiedzieć w nim o Śląsku, o górniczych rodzinach i samych górnikach.

"Wujek 81. Czarna ballada" to spektakl muzyczny, swego rodzaju współczesna śpiewogra. Teatralnie - spektakl na wskroś współczesny, ale równocześnie współczesność tutaj nie drażni bełkotem, jest po prostu dobrym środkiem do opowiedzenia tradycyjnej historii. Dlatego spodoba się zarówno konserwatywnemu widzowi (a taki na Śląsku dominuje), jak i młodzieży. Pozostając widowiskiem współczesnym -używa uniwersalnego języka, nie kontestuje, nie obraża tradycji. Jeżeli chcecie zobaczyć dobry nowoczesny spektakl - idźcie na to przedstawienie, a nie np. na HartOFFawanie teatrem.

Spektakl ma właściwie trzech twórców. Pierwszy to dyrektor Teatru Śląskiego Robert Talarczyk - autor scenariusza, reżyser i autor tekstów piosenek śpiewanych przez aktorów (przedstawienie jest dużą produkcją, na scenie występuje około 50 wykonawców - aktorzy, soliści i tancerze). Drugi to autor muzyki - Filip Hadrian Tabęcki. I wreszcie raper Miuosh (Miłosz Paweł Borycki - trzy jego płyty uzyskały już status platynowych), który w czasie spektaklu śpiewa (rapuje) kilka własnych utworów, pozostających w ścisłym związku z treścią widowiska. Spektakl powstał we współpracy z Operą Śląską - solistka naszego teatru Joanna Kściuczyk-Jędrusik wcieliła się w postać Barbórki (św. Barbary) i w przejmujący sposób zaśpiewała kilka jej songów. Wystąpili również tancerze zespołu baletowego Opery Śląskiej, zaś autorem choreografii jest mieszkający w Bytomiu Jakub Lewandowski.

Twórcom przedstawienia udało się kilka rzeczy: opowiedzieć o PRL-u, opowiedzieć o Śląsku, opowiedzieć o tradycyjnej rodzinie z naszego regionu. W każdej z tych opowieści tkwi prawda i autentyzm. Scenarzysta i reżyser spektaklu Robert Talarczyk nie uległ pokusom, aby pokazać, że stan wojenny był dramatycznym wyborem, że być może był trudną decyzją podjętą przez "ludzi honoru" dla "ratowania Polski" przed "większym złem".

Nic z tych rzeczy. Talarczyk prowadzi narrację jasną i zgodną z prawdą: milicjant stoi po niewłaściwej stronie, co wykrzyczy mu nawet jego żona. Syn milicjanta wymontowuje ojcu z radia oporniki, by dać je kolegom, żeby wpięli sobie w swetry i na uwagę, że w nocy ZOMO-wcy zabiorą krzyż spod bramy kopalni "Wujek", odpowiada: - Nasi znowu go postawią. "Wujek 81. Czarna ballada" to świadectwo o tym, że Śląsk pamięta. Te słowa znalazły się na naklejkach, które chłopcy przyczepiają na piersi w poincie spektaklu i które - takie same -otrzymują widzowie. I jak rapuje w ostatnim "kawałku" Miuosh: - "Najgłębsze rany nie goją się nigdy / Dzieci krzywdy złość mamy w genach.../ Nie cofnę kroku stąd, choć boli nieraz / Mamy lepszą prawdę, na pamięć znamy ją.

Rzadko z przekonaniem wstaję do oklasków na stojąco. Tym razem nie miałem wątpliwości.