Artykuły

TVP Kultura zaprasza w teatralny wtorek 11 kwietnia o godz. 20.15 na debatę pt. "Teatr i Pan Bóg".

Czy rzeczywiście - jak chciał Juliusz Osterwa - Bóg stworzył teatr dla tych, którym nie wystarcza Kościół? Czy współczesny teatr potrzebuje zbawienia? Czy w teatrze jest możliwe przeżycie religijne? Oto kilka pytań, które redaktorzy TVP Kultura chcieliby postawić w Wielkim Tygodniu swoim widzom i gościom: Piotrowi Cieplakowi, ks. Eligiuszowi Piotrowskiemu oraz Tadeuszowi Słobodziankowi. Rozmowę poprowadzi Łukasz Drewniak.

Po debacie obejrzeć będzie można spektakl "Historya o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim" - telewizyjną wersję przedstawienia Piotra Cieplaka z 1995 r.

Widowisko jest rejestracją przedstawienia przygotowanego w Teatrze Współczesnym we Wrocławiu (premiera odbyła się w kwietniu 1993 roku). Później reżyser Piotr Cieplak zrealizował swoją inscenizację "Historyi...", w innej obsadzie, w Teatrze Dramatycznym w Warszawie (premiera w grudniu roku 1994).

Misterium Mikołaja z Wilkowiecka (ok. 1524 - 1601) to pierwszy znany i najgłośniejszy dramat staropolski. Autor (niektórzy badacze sądzą, że raczej tylko redaktor), kaznodzieja i pisarz religijny, prowincjał zakonu Paulinów, pod koniec życia został podniesiony do godności przeora w Rzymie. Nieobce mu więc były średniowieczne misteria, popularne w Europie widowiska o charakterze religijnym, tematycznie związane przede wszystkim z Nowym Testamentem.

Wraz ze schyłkiem epoki na Zachodzie gatunek ten zaczął tracić swą żywotność, natomiast w Polsce rozwinął się dopiero w dobie Renesansu. Misteria nabrały charakteru bardziej świeckiego, grano je nie tylko w kościołach. Świętość zmieszała się z codziennością, misterium weszło raczej w orbitę teatru ludowego.

"Historyja..." ilustrująca wydarzenia Wielkiej Nocy wędrowała przez polskie sceny przez 400 lat. Współcześnie odżyła w latach 60. i 70. głośna inscenizacja Kazimierz Dejmka ze scenografią Andrzeja Stopki w łódzkim Teatrze Nowym w 1961, rok później w Narodowym, grana potem w wielu innych teatrach w kraju i za granicą - dała początek pewnej tradycji teatralnej.

Piotr Cieplak zerwał z kanonem inscenizacyjnym wytyczonym przez Dejmka i Stopkę. Stworzył misterium na wskroś współczesne, przeniknięte duchem wiary, ewangeliczną prostotą, dotykające podstawowego problemu naszego świata - tajemnicy zła i przemocy. Diabły i anioły są zwykłymi ludźmi, we współczesnych kostiumach, podobnie jak Jezus, który też jest zwyczajnym człowiekiem.

Reżyser wprowadził na scenę rockową grupę Kormorany i ostrą muzykę zamiast chórów anielskich. Wykorzystał proste, ale też "głośne" elementy scenograficzne, m.in. w kulminacyjnej scenie walki Jezusa z diabłami olbrzymia stalowa tuleja przetacza się na jedną i drugą stronę, jakby ważyła się szala zwycięstwa w odwiecznej walce dobra ze złem. Inscenizacja nawiązująca do konwencji wielkich widowisk rockowych wzbudziła entuzjazm zwłaszcza wśród młodych widzów.

spektakl, Polska 1995

autor pierwowzoru literackiego: Mikołaj Z Wilkowiecka

reżyseria: Piotr Cieplak

zdjęcia: Wojciech Rawecki

scenografia: Beata Wodecka

muzyka: Kormorany

występują: Wiesław Cichy, Grzegorz Gerszt Mostowicz, Zdzisław Górski, Kazimierz Krzyczkowski, Wojciech Czarnota, Maciej Kowalewski, Jacek Raciński, Cezary Żak, Rafał Kowal, Katarzyna Chrzanecka, Karina Krzywicka, Krystyna Maksymowicz, Edyta Tohran-Kowalewska