Shakespeare w filmie
W ramach międzywydawniczej serii "Literaura na ekranie" , zainicjowanej i redagowanej przez Alicję Helman, wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie opublikowało tom "Lustra i echa. Filmowe adaptacje dzieł Williama Shakespeare'a" pod redakcją Olgi Katafiasz. Publikacja zawiera teksty szekspirologów, filmoznawców, teatrologów, literaturoznawców. Dzięki temu otrzymujemy tom ukazujący różnorodny odbiór dzieł filmowych inspirowanych twórczością arcydramaturga wszechczasów - pisze Ewa Gałązka.
Mamy tu teksty poświęcone adaptacji dzieł Shakespeare'a począwszy od kina niemego (pierwsza adaptacja "Króla Jana"/"King John" z 1899 r.) aż po produkcje XXI-wieczne. Wśród kilkudziesięciu omawianych filmów znajdziemy dzieła europejskie, amerykańskie, ale również chińskie ("Banquet: 100 dni cesarza" w reż. Xiaoganaga Fenga z 2006 r.) i indyjskie (tekst Grażyny Stachówny "Shakespeare jedzie do Bollywood" ukazujący przekrój wystawiania i filmowania w tym kraju adaptacji dzieł Shakespeare'a). W publikacji zamieszczone zostały teksty traktujące o adaptacjach dramatów Shakespeare'a (np. "Hamlet" w reż. Svenda Gade i Heinza Schalla z 1920 r. z kreacją Asty Nielsen jako kobiety uwięzionej w roli mężczyzny, filmy Franca Zeffirellego "Romeo i Julia" z 1968 r. i "Poskromienie złośnicy" z 1967 r., czy dwie adaptacje "Króla Leara" w reż. Petera Brooka z 1963 r. i z 1969 r.), ale także o filmach wykorzystujących jedynie motywy jego dzieł (np. "Ofelia" w reż. Claude'a Chabrola z 1962 r. czy "Grając ofiarę" Kiriłła Sieriebriennikowa z 2006 r.). Znalazły się tu także teksty o utworach paradokumentalnych ("Looking for Richard" w reż. Ala Pacino z 1996 r. czy "Cezar musi umrzeć" w reż. Paolo i Vittorio Tavianich z 2012 r.), musicalu ("Kiss mi Kate" w reż. George'a Sidneya z 1953 r., w którym z tekstu Shakespere'a ["Poskromienie złośnicy"] zostały jedynie strzępy fabuły), filmie science fiction ("Zakazana planeta" w reż. Freda M. Wilcoxa z 1956 r.) a także film "Sen nocy letniej" w reż. Jiří'ego Trnki z 1959 r., który jest Shakespeare'm bez słów z lalkami w rolach głównych, czy zrealizowany w konwencji komedii romantycznej film "Uśmiech nocy letniej" w reż. Ingmara Bergmana z 1955 r.
Dwa z tekstów odbiegają od zasad przyświecających całości. To esej analizujący adaptację "Sonetów" Williama Shakespeare'a ("Anielskie rozmowy" w reż. Dereka Jarmana z 1985 r. oraz tekst o filmie "Książę Jutlandii" w reż. Gabriela Axela z 1994 r. Ostatni z wymieniowych filmów jest adaptacją trzeciej księgi "Gesta Danorum" Saxo Grammaticusa o księciu Amlecie.
Teksty, z których składa się publikacja, ukazują, że twórczość Shakespeare'a jest obecna w światowej kinematografii cały czas. A cytując za Danielem Fischlinem i Markiem Fortierem: "adaptacja jest w centrum dzieła Szekspira i jego trwałej obecności w kulturze: Szekspir adaptował teksty źródłowe, a teraz jego >>adaptacje<< są adaptowane w wielu kontekstach kulturowych".
