Artykuły

10 listopada o godz. 19 w Teatrze Kana, "Kurica nie ptica, Ukraina nie zagranica", spektakl zespołu Teď, nádech a leť (Pardubice/Praga, Czechy), wstęp: 15/20 zł

Portret życia marnowanego wojną i woli przetrwania. Mozaika złożona ze szczątków losów tych, którzy choć nie weszli w bezpośredni kontakt z wojną, to jednak ta wpływa na ich życie, a także tych, którzy w niej po jednej czy po drugiej stronie, dobrowolnie lub też nie, uczestniczą. Rzeczywistość złożona ze sprzeczności i niedorzeczności, których nie da się osądzać, ale wobec których nie można pozostać obojętnym. Są blisko.

Zamiast dowodzić i przeczyć opiniom, ciekawszym wydaje się zadać pytanie, jak się one formowały. W kontekście środowiska i propagandy, której udało się wtargnąć do ludzkiego życia, poglądy (niemalże) każdego człowieka są zrozumiałe, a poznanie różnych motywacji może prowadzić do osiągnięcia porozumienia.

Praca nad spektaklem rozpoczęła się wyprawą na południową i wschodnią Ukrainę. Pieśniami i historiami dzielili się członkowie etnicznych i religijnych mniejszości w Besarabii (Gagauzowie, Mołdawianie, staroobrzędowcy), pani Ljuba z miasteczka Wiłkowo, młoda kobieta Ira z Tatarbunary, wolontariusze z Czerwonego Krzyża w Mariupolu i anonimowi uchodźcy ze strefy wojennej, siostry Zoja i Katia z wioski Respublika na Donbasie, śpiewaczki z donbaskiej grupy Dyvyna, członkowie grupy Teatr Pereselenca w Kijowie uchodźcy z wojny, pani Svitlana i pan Serhij - członkowie grupy Drevo i uczestnicy Majdanu oraz anonimowi mieszkańcy Odessy, Mariupolu, wiosek i miasteczek Besarabii.

Kolejne źródła historii, scen i obrazów to reportaże ukraińskich i polskich dziennikarzy, którzy dzięki znajomości środowiska i swojej odwadze mogli wniknąć głęboko w istotę konfliktu i ludzkich losów.

"Grupa Teď, nádech a leť przygotowała nadzwyczaj silną inscenizację Kura nie jest ptakiem, Ukraina nie jest za granicą - mocny polityczny teatr o sytuacji na Ukrainie, wyjątkowy w kontekście czeskiego teatru tym, z jaką wrażliwością i jak konsekwentnie prezentuje przed widzem całokształt problemu, równocześnie nie narzucając mu żadnej opinii. Jest to teatr żarliwy, dojmujący, konsekwentny, a przy tym wyjątkowo szczery. (...)" (Michal Zahálka)

"Czeskiemu zespołowi udało się doskonale oddać niezwykłą złożoność wojennej sytuacji na wschodzie Ukrainy. By ją zrozumieć, poświęcili wiele czasu na podróże do miejsca wydarzeń, rozmawiali z uczestnikami wszystkich stron konfliktu, w efekcie powstał przejmujący, choć niesentymentalny spektakl Slepice není pták, Ukrajina není cizina. Przypominający to, co wprost powiedział Artur Klinau - wojna ukraińska dotyka wszystkich... (...)" (Edwin Bendyk)

"POLITYCZNE Z ISTOTY

(...) Zespół Teď, nádech a leť zmierza do swoistej słowiańskiej ciężkości i kuchennego naturalizmu, którego kulminacją jest ugotowany garnek barszczu. Opowiadania zbierane w strefie wojennej na Ukrainie składają się z fragmentarycznych i różnorodnych tekstów i obrazów, które w swoim ogóle nie były zaangażowane za albo przeciw, bardzo wyraźnie natomiast poruszają kwestie ceny, wartości i świadomości, tego jak kruche jest ludzkie życie. Stworzyły o wiele bardziej skomplikowany obraz rzeczywistości, niż ten, który na co dzień pokazują nam media." (Vojtěch Bárta)

Zespół Teď nádech a leť został założony w roku 2010 przez Karolinę Plachą i Davida Zelinkę jako niezależna nierejestrowana grupa, która w ramach swojej działalności zajmowała się tworzeniem przedstawień teatralnych oraz autorskich publikacji przy użyciu niestandardowych technik plastycznych i zastosowaniu oryginalnych formatów.

Od początku działania grupy jej natchnienie stanowiły podróże i spotkania z ludźmi - ich codzienne życie, historie, przyzwyczajenia, wierzenia, pieśni. Inspiracją teatralną była i jest Polska, spotkania z polskimi teatrami i rozmaitość tego, co samo pojęcie "teatr" może oznaczać.

W ostatnich latach główny akcent pracy zespołu przesuwa się na teatr i gatunek dramatu dokumentalnego. Drogi i wyprawy służące za inspiracje pierwotnie nakierowane na miejsca, w których zachowała się tradycyjna kultura, są aktualnie prowadzone w miejsca niespokojne, dotknięte konfliktem (pogranicze turecko-syryjskie, autonomiczny region irackiego Kurdystanu, wschodnia Ukraina). Cel projektów teatralnych to przekazywanie świadectwa, uzupełnienie sprawozdania przekazywanego przez media o punkt widzenia lokalnych uczestników i ofiar konfliktów. Tradycyjna kultura tych obszarów stanowi kontekst dla aktualnej sytuacji, a punktem wyjściowym i jednym ze środków komunikacyjnych, zarówno w poznanych społecznościach, jak i później w przedstawieniach, są pieśni.

Przedstawienia zespołu były prezentowane w Czechach i Polsce, między innymi na festiwalu Next Wave w Pradze, Międzynarodowym Festiwalu Sztuki Opowiadania w Warszawie, na Wiosce Teatralnej organizowanej przez Teatr Węgajty, festiwalu Watch Docs w Polsce, w ramach progamu Teatru Europejskich Regionów oraz w ramach Open Air Program w Hradec Kralove, w teatrach w Polsce (m. in. Teatr Ósmego Dnia w Poznaniu) oraz w licznych teatrach na terenie Czech.

W swoim miejscu spotkań, w Chaloupce v Prokopském údolí w Pradze organizuje warsztaty pieśni i doskonalenia głosu, kameralne festiwale-spotkania "Se usedlo, naslouchalo, hledělo, setkalo se" "Się usiadło, posłuchało, obejrzało, spotkało się", gdzie motywy tradycyjne spotykają się i splatają z aktualnymi zagadnieniami polityczno-społecznymi. Przedstawienia zespół z chęcią prezentuje również w przestrzeniach nieteatralnych i domowych.

***

"Kurica nie ptica, Ukraina nie zagranica"

spektakl zespołu Teď, nádech a leť (Pardubice/Praga, Czechy)

reżyseria: David Zelinka

tłumaczenia z/do języka ukraińskiego i rosyjskiego: Eliza Paś

muzyczne prowadzenie: Zane Perkone, Eliza Paś

na Ukrainę po pieśni i historie pojechali: Eliza Paś, David Zelinka

w przygotowaniu spektaklu brała udział: Karolína Plachá

występują: Zane Perkone, Veronika Slámová, Radim Klásek, David Zelinka, Eliza Paś

czas trwania: około 70 minut

Spektakl jest grany w języku polskim.