Artykuły

27 kwietnia w Centrum Rezydencji Teatralnej Scena Robocza odbędzie się pierwsza w tym roku premiera. "Dziewczyny opisują świat" to prawdziwie dziewczyński finał rezydencji reżyserki Aleksandry Jakubczak.

Jest to projekt instalacji performatywnej opowiadającej o tworzeniu się kobiecego podmiotu i różnych modelach kobiecości funkcjonujących i przekazywanych przez pokolenia polskich kobiet.

Traktując dar i spotkanie jako metody twórcze, artystka punktem wyjścia uczyniła podarowane jej dziewczyńskie pamiętniki oraz serię spotkań, dyskusji i warsztatów z dziewczynami i młodymi kobietami wokół zebranej kolekcji zapisków.

Bezpośrednio zapisane doświadczenia dorastania stały się podstawą dla opowieści o świecie widzianym z perspektywy kształtującego się kobiecego podmiotu. Surowość, witalność, niezgrabność, szczerość, nadmiar emocji, ale też humor - dziewczyńska energia przeniesiona z kart pamiętników w przestrzeń teatru.

"Pamiętniki oferują konfesyjną, intymną narrację, dla autorek są często pierwszą przestrzenią własną, otwieraną, odzyskiwaną, poszerzaną. Takie pisanie, podobnie jak ostatnie nurty feminizmu młodych dziewczyn z nurtu sad girls, instagram girls czy selfie feminizmu może stać się formą oporu. Prezentowane, reprodukowane, przetwarzane mogą stać się narzędziem oporu wobec opresji, wyrazem siły i gestem przejmowania przestrzeni, odbierania należnych pozycji, zajmowania miejsca, zabierania przestrzeni. To, co prywatne może być wykorzystane do uzyskania lub ustanowienia podmiotowości. Zapisany bezpośrednio proces samopoznania, poszukiwanie lub fiasko odnalezienia języka odzwierciedla szersze mechanizmy wytwarzania i reprodukowania modeli kobiecości i kobiecych ról. Interesuje mnie ten formacyjny proces i postawienie go w świetle feministycznego empowerment, odzyskiwania pozycji, sięgania po symboliczną władzę. Pamiętniki mówią do nas bez pośrednika, nie potrzebują autorytetu, hierarchii, przyzwolenia i usankcjonowania. Pisanie pamiętników jest poza hierarchiami i autorytetami, zyskując tym samym subwersywną wartość wobec mainstreamowych narracji i patriarchalnego porządku. Jednocześnie pamiętniki kobiet długo były wykluczane z pola tzw. poważnej, ambitnej literatury, uchodząc za gatunek łatwiejszy. Mnie interesuje właśnie ich surowość, witalność, niezgrabność oraz gra z pojęciami pretensjonalności czy egzaltacji, które być może w procesie performatywnego researchu okażą się kategoriami narzuconymi i możliwymi do "odzyskania".

Częścią materiału będą też moje własne pamiętniki, które chcę oddać na równych zasadach z pozostałymi, podarowanymi notesami. Chcąc otwierać przestrzeń czyjejś prywatności, jej prezentacji i reprezentacji, nie mogę pominąć siebie".

***

Aleksandra Jakubczak - reżyserka, autorka instalacji. Ukończyła wiedzę o teatrze na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu oraz reżyserię w Akademii Teatralnej w Warszawie. W październiku 2013 zrealizowała w duecie reżyserskim spektakl dokumentalny Zachem. Interwencja (reż. Jakubczak/Wdowik). Jako laureatka konkursu Off: Premiery / Prezentacje w poznańskim Teatrze Ósmego Dnia wyreżyserowała przedstawienie Serdeczny wg tekstu Krzysztofa Szekalskiego (2013, prezentowany w Teatrze Ósmego Dnia w Poznaniu oraz Teatrze Studio w Warszawie). Podczas Ruhrtriennale 2014 asystowała przy produkcjach Romea Castellucciego Le Sacre du Printemps oraz Neither. Odbyła także warsztat mistrzowski u Jana Lauwersa podczas Biennale Teatru w Wenecji 2013. W kwietniu 2015 w ramach projektu Praga. Między utopią a rozczarowaniem w Teatrze Powszechnym w Warszawie zrealizowała spektakl dokumentalny WIETNAM/WARSZAWA, który wszedł do repertuaru Teatru Powszechnego. We wrześniu 2015 w ramach projektu Warszawa.doc kuratorowanego przez Romana Pawłowskiego, Fundację BOTO oraz Festiwal Konfrontacje Teatralne w Lublinie premierę miał jej spektakl Po co psuć i tak już złą atmosferę wg tekstu Krzysztofa Szekalskiego (prezentacje m.in. w Teatrze Wybrzeże w Sopocie, TR Warszawa, Międzynarodowy Festiwal Konfrontacje w Lublinie, na stałe w repertuarze Teatru Nowego w Poznaniu). Od października 2015 do kwietnia 2016 współpracowała z kolektywem Gob Squad w Berlinie jako asystentka przy produkcji Wojny i Pokoju w Volksbuhne w Berlinie. W ramach Stypendium Artystycznego Marszałka Woj. wielkopolskiego realizowała projekt artystyczno-badawczy o życiu młodych kobiet w małych miasteczkach wielkopolski. W sezonie 2016/2017 wraz z Magdą Szpecht reżyserowała instalację performatywną Czemu do ciebie nie piszę w Teatrze im. J. Osterwy w Lublinie oraz w Teatrze Polskim w Poznaniu spektakl Great Poland. Zrealizowała także performans Epic Fail. An Excercise dla Festiwalu Friday Island w Luksemburgu oraz instalację performatywną Przestrzeń prywatna w Teatrze Powszechnym w Warszawie. Obecnie pracuje nad autorskim projektem 4 tygodnie w TR Warszawa w ramach programu Obcy w domu. Wokół Marca'68.