Artykuły

"Ciało Bambina" Zuzanny Bojdy w reż. Agaty Puszcz w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej. Pisze Zdzisław Niemiec w Kronice Beskidzkiej.

Historia wojennych romansów z wrogami, ale bez czarno-białego podziału na ludzi złych i dobrych. Dramat, ale zaprawiony humorem, ironią, a nawet drwiną. Widowisko obyczajowe, ale z wątkiem kryminalnym. Realistyczne, ale z elementami baśniowymi. Spektakl muzyczny, ale nie musical. Z akcją toczącą się podczas wojny i tuż po niej, ale z całkiem współczesnym językiem, rekwizytami i tłem muzycznym (z dyskotekowymi rytmami włącznie). "Ciało Bambina" - najnowsza premiera bielskiego Teatru Polskiego - raz po raz zaskakuje.

Skoczowianka Zuzanna Bojda, studentka krakowskiej Akademii Sztuk Teatralnych (specjalizacja: dramaturgia), odważyła się opowiedzieć nieprostą historię swojej rodziny, dodając wiele wątków związanych z rodzinnym miastem, nawet tam mało znanych. Mówi, że opowiedzenie tego wszystkiego na scenie było jej marzeniem.

A teraz, gdy powstał spektakl - efektownie zainscenizowany przez reżyser Agatę Puszcz - marzy, by zyskał pozytywne oceny akademickiej komisji, bo to jej dramaturgiczna praca dyplomowa. Życie to mecz - zdaje się mówić autorka, bo rozgrywki piłkarskie na stadionie w Skoczowie podczas II wojny światowej są osią tego spektaklu. Grają żołnierze niemieccy i włoscy, czyli hitlerowcy i faszyści, ale kibicujące im młode skoczowianki widzą w nich przede wszystkim przystojnych młodzieńców, nie wrogów. Szczególnie w oko wpadają im - nawet tym zamężnym - urodziwi Włosi. Jeden z nich, śniady Sycylijczyk Sebastiano, ma romans z Zuzanną (prababcią autorki sztuki, to już nie tajemnica), żoną partyzanta Bystrego, który zniknął w lesie i jego los jest (do pewnego momentu) nieznany. Gdy Włosi przestali być sojusznikami Hitlera, Sebastiano zdołał ze Skoczowa uciec, przeżył wojnę, a Zuzanna - w tej roli znakomita Wiktoria Węgrzyn - została z synem, który - tak jak i ojciec - nie był jasnej karnacji. Zakazany związek wypominano jej do końca życia. Uczuciowa kolaboracja z żołnierzem sympatycznym, ale z wrogiej armii, jest tu przeanalizowana nie tylko na tym przykładzie. Na przykład niemiecki oficer kocha się z wzajemnością w skoczowskiej Żydówce.

Nie bez skazy jest polski bohater, partyzant Bystry (świetny Sławomir Miska). Nie układa mu się małżeństwo. Wbrew oczekiwaniom matki (tragiczna i groteskowa zarazem Marta Gzowska-Sawicka w biało-czerwonym kostiumie), nie widzi siebie w roli pomnikowego bohatera. Oznajmia to parodiując frazę romantycznego wiersza i pompatyczny styl deklamacji Daniela Olbrychskiego.

Do tego mocno już zagęszczonego dramatu Zuzanna Bojda dorzuca bulwersujące wątki religijne. W centrum uwagi jest bojaźliwy, ale poczciwy Ksiądz, finezyjnie zagrany przez Adama Myrczka. Jego modlitwa do Matki Boskiej z obrazu (m.in. Katyńskiej i Rychwałdzkiej), ale też tej spoza obrazu - m.in. protestującej z czarną parasolką czy biorącej rozwód, to najmocniejsza - i najpiękniejsza wizualnie - scena spektaklu.

"Ciało Bambina" eksponuje mocno kobiecą seksualność oraz urodę (tu bryluje Oriana Soika), która jest silniejsza niż wojna czy podziały polityczne. Mężczyźni są pozornie na drugim planie, bo oczywiście bez nich by tych wszystkich dramatów i miłosnych uniesień nie było. Zresztą akcję w sposób zabawny uzupełnia i komentuje - jak w antycznej sztuce - znakomicie śpiewający 10-osobowy męski chór. A także komentator sportowy (niezawodny Grzegorz. Sikora) nierezygnujący nawet z użycia kultowego okrzyku "Panie Turek, kończ pan ten mecz!".

Chwalić w tym spektaklu można sporo - odwagę w podjęciu trudnego tematu, reżyserię, aktorstwo, scenografię i kostiumy (Ilona Binarsch, Iga Sylwestrzak), muzykę (Krzysztof Maciejowski), a również przepiękne korony z papierowych i jedwabnych kwiatów, wykonane przez Beatę Bojdę, mamę autorki sztuki. Przydałoby się tylko nieco zwięzłości, przycięcia niektórych scen. Ale nawet sekwencje niespecjalnie powiązane z głównym tematem - jak kąpiel w skoczowskim basenie - mają niezaprzeczalny urok. Warto obejrzeć.