Artykuły

Za eksportowy towar Litwy uchodzą dwa produkty: koszykówka i teatr. Scenę naszych sąsiadów dla Polski odkrył Kontakt. W tym roku zobaczymy spektakle Oskarasa Koršunovasa i Rimasa Tuminasa.

Litwa jest bez wątpienia teatralną potęgą. Trzech reżyserów - Eimuntas Nekrosius, Oskaras Koršunovas i Rimas Tuminas - cieszy się światową sławą. Na czym polega fenomen litewskiego teatru? - Bo jest poważny, zajmuje się poważnymi tematami. Jest na pograniczu śmierci, bo nie przestaje się śmiać. Samo życie jest strasznie zabawne. Wierzę, że ktoś nas nieźle nabrał, puszczając na świat. A teraz patrzy na nas i się natrząsa, jak my tu z poważnymi minami uprawiamy wielką sztukę, wielką politykę. Jak dzieci - tłumaczył "Gazecie" Rimas Tuminas.

W tym roku Tuminas na Kontakcie zaprezentuje nową inscenizację "Trzech sióstr" [na zdjęciu] Antoniego Czechowa. Na toruńskim festiwalu odnosił już sukcesy: w 1997 r. jego "Maskarada" otrzymała grand prix, a w 2005 r. "Madagaskar" zdobył nagrodę drugą. Litwin pracował w najważniejszych teatrach europejskich. Jest profesorem w Konserwatorium Wileńskim, wcześniej był dyrektorem artystycznym Litewskiego Narodowego Teatru Dramatycznego. W 1990 roku założył niezależny Wileński Teatr Mały. Ta scena, nazywana "cudownym dzieckiem transformacji", powstała wyłącznie z inicjatywy 18 aktorów kierowanych przez Tuminasa.

Inny genialny Litwin - Oskaras Koršunovas - pokaże "Grając ofiarę" autorstwa dwóch najpopularniejszych w Rosji dramaturgów: Olega i Władimira Presniakowów. 37-letni reżyser pierwszy sukces odniósł już w 1990 roku, kiedy zwyciężył nagrodę Fringe First na festiwalu w Edynburgu. W 1998 roku w stolicy Litwy założył niezależną scenę Teatr Oskaras Koršunovas, który stał się jednym z najważniejszych miejsc na teatralnej mapie Europy. Dziś Litwin reżyseruje głośne adaptacje: od dramaturgii współczesnej po interpretacje klasyki. Dużym echem na świecie odbił się jego "Sen nocy letniej" Szekspira (druga nagroda na Kontakcie 2000), "Shopping and fucking" Marka Ravenhilla, "Mistrz i Małgorzata" Bułhakowa czy "Ogień w głowie" Mariusa von Mayenburga. W Polsce realizował dwie sztuki w warszawskim Teatrze Studio. W 2001 roku Koršunovas został uhonorowany prestiżową Europejską Nagrodą Teatralną za "nowe rzeczywistości teatralne".

* * *

O festiwalu mówią:

Zbigniew Lisowski, reżyser teatralny, dyrektor toruńskiego Baja Pomorskiego:

Kontakt jest festiwalem inspirującym z dwóch powodów: po pierwsze prezentuje najnowsze europejskie spektakle, po drugie - festiwal w tym roku streści się w formule młodzi + klasyka = mieszanka wybuchowa. To bardzo cenne spotkania artystyczne z reżyserami i twórcami. Uważam, że wyciągają nas z teatralnej prowincji i wprowadzają w główny obieg kultury. Dowodzi tego repertuar Teatru Horzycy, którego ważną część stanowią produkcje powstałe tylko dzięki Kontaktowi. Jednak nie da się zrobić festiwalu o wysokiej randze artystycznej, nie mając pieniędzy. Bo rzeczywiście możliwości rozwoju festiwalu wyznacza właśnie budżet. Pani Jadwidze Oleradzkiej, dyrektorce festiwalu Kontakt, życzę, aby jej pomysłów nigdy nie ograniczały fundusze.

dr Artur Duda, teatrolog z UMK:

Każda edycja Kontaktu to wynik selekcji, która przeprowadza wąskie grono ludzi. Widzowie muszą polegać na ich guście. Moim zdaniem festiwal jest za mało zachodni, ale to z pewnością wynika z braku pieniędzy. Poza tym uważam, że w Toruniu pokazuje się na ogół słabe polskie spektakle. W konfrontacji z twórcami z Litwy, Łotwy czy Węgier wypadamy bardzo miernie. Tamtejsze teatry proponują nam widowiska ambitne, ryzykowne, budzące wiele silnych emocji. A u nas dominują ledwie sztuki przyzwoite. Wyjątkiem są tu widowiska młodych buntowników: Jana Klaty czy Mai Kleczewskiej. Ale nie wszystko, co oni prezentują, mi się podoba. Brakuje najważniejszych reżyserów w kraju. Tylko raz na Kontakcie zaprezentował się Grzegorz Jarzyna z TR Warszawa. Nie gościł u nas ani razu Krzysztof Warlikowski.