Artykuły

Teatr Śląski otwiera drzwi. Na inność. Na wykluczonych. Na tych, którzy są odsuwani przez społeczeństwo na margines. Na każdego, kto w jakiś sposób czuje się obco wśród ludzi. Aktorzy i artyści przemówią w imieniu osób niepełnosprawnych, chorych czy pozbawionych środków do życia. To pierwsza taka inicjatywa w Polsce.

Festiwal odbędzie się między 21 a 30 września, potrwa dziesięć dni. W programie pierwszej edycji znalazło się 16 spektakli z różnych stron świata: Polski, Czech, Francji, Hiszpanii, Rosji, Belgii oraz Izraela i Meksyku. Zobaczymy przedstawienia teatru dramatycznego, ale również teatr tańca, teatr uliczny, cyrk i kabaret. Będą też warsztaty, czytanie performatywne i inne pokazy.

Pomysłodawcą wydarzenia jest dyrektor Teatru Śląskiego Robert Talarczyk, a kuratorką, która zadbała o program festiwalu - Dagmara Gumkowska.

***

Rozmowa z Robertem Talarczykiem

Marta Odziomek: Co pana skłoniło do zorganizowania takiego festiwalu?

Robert Talarczyk: Wpadłem na pomysł zorganizowania tego festiwalu, będąc w jury Festiwalu Kontrapunkt w Szczecinie, gdzie oglądałem "Nie mów nikomu" w reżyserii Adama Ziajskiego z udziałem osób głuchoniemych. Pomyślałem: byłoby świetnie, gdyby w Katowicach powstał festiwal, który prezentowałby sztukę wykluczonych i spektakle o wykluczonych. Potem zaprosiłem Adama Ziajskiego do wyreżyserowania "Spójrz na mnie", w którym grają osoby niewidome. A teraz państwa zapraszam na pierwszą edycję Festiwalu "Open the Door", który - mam nadzieję - będzie rezonował w całej Polsce, a nawet Europie, ponieważ w tej części Europy nie ma takiego wydarzenia. Mam nadzieję, że podczas kolejnych edycji będą do nas przyjeżdżały teatry z całego świata.

Takich spektakli w Europie, na świecie, ale i w Polsce, powstaje coraz więcej. Takich, to znaczy z udziałem osób wykluczonych oraz podejmujących tę tematykę, inspirujących się ich życiem. I chodzi nam o wykluczenie w szerokim kontekście.

Jacy wykluczeni są brani przez was pod uwagę?

- Nie chcemy, aby ten festiwal był ukierunkowany w jedną stronę, że na przykład będzie to wydarzenie dla teatrów, które włączają w swoje działania ludzi niepełnosprawnych. Bo to by ich stygmatyzowało i wykluczało jednocześnie innych wykluczonych. Od tego chcemy uciec. Poza tym każdy z nas ma jakieś problemy czy bariery - zdrowotne, społeczne, polityczne, więc niejako wszyscy w jakimś momencie życia czujemy się wykluczeni. A teatr, czy w ogóle sztuka, pomaga nam z powrotem się włączyć, ponieważ tutaj nie ma tego podziału. Sztuka bowiem daje wolność. Wszyscy jesteśmy wobec niej równi.

Ten festiwal jest też po to, by pokazać, że teatr, sztuka może przekraczać wszelkie bariery. Jest też w założeniu trochę hippisowski, to znaczy bardzo różnorodny, jeśli chodzi o formę przekazu, i bez czerwonych dywanów. Będziemy pokazywać spektakle w naszych salach teatralnych, ale i na placu przed teatrem, a także w przestrzeni Muzeum Śląskiego, które jest współorganizatorem festiwalu.

Mam nadzieję, że za rok włączymy do programu festiwalu także inne rodzaje sztuk: muzykę, film czy malarstwo naiwne. Chciałbym, aby to był festiwal interdyscyplinarny.

Co w programie?

- Oczywiście wspomniany dyptyk Adama Ziajskiego: "Nie mów nikomu" i "Spójrz na mnie". Zapraszam na fantastyczne "Trzy siostry" [na zdjęciu] Teatru Krasnyj Fakieł z Nowosybirska z Rosji - pokażemy rejestrację tego przedstawienia. To spektakl z udziałem aktorów, którzy przez cztery godziny używają języka migowego. Za jego pomocą wyrażają całą gamę emocji, które zostawił im Czechow. To fenomenalne przedstawienie w reżyserii Kulabina stało się sensacją podczas prezentacji na scenach Paryża i Wiednia.

Odbędzie się także czytanie performatywne tekstu pt. "Trauma", który może w niedalekiej przyszłości wystawimy. To nowy tekst Torstena Buchsteinera, znanego niemieckiego autora. Co ważne, autor, kiedy usłyszał o naszej inicjatywie, postanowił przyjechać do Katowic, będzie więc osobiście na czytaniu. Pokażemy ciekawe polskie monodramy: "Camille" w wykonaniu Kamili Klamut o rzeźbiarce Camille Claudel, która większość życia spędziła w zakładzie dla psychicznie chorych, oraz "Całe życie w dresach" Ba-Ku teatru - opowieść matki niepełnosprawnego dziecka.

Hitem będzie "Birdie" w wykonaniu Agrupacion Senior Serrano z Hiszpanii, wielokrotnie nagradzany spektakl o migracji i współczesnej kulturze. Z kolei izraelskie "And my heart almost stood still" to opowieść o niesłyszącej i niewidzącej kobiecie, która po raz pierwszy "poczuła" muzykę.

Również Teatr Śląski jest producentem spektakli o wykluczonych i dla wykluczonych. W ideę naszego festiwalu świetnie wpisują się "Spójrz na mnie" Adama Ziajskiego, ale i "Pod presją" Mai Kleczewskiej. To spektakle o tym, żeby nie stygmatyzować. Żeby, owszem, pokazywać różnice między nami, ale nie wykluczać. Bo role przecież mogą się zamienić.

Przyjedzie do nas Teatr 21 prowadzony w Warszawie przez Justynę Sobczyk, w którym grają aktorzy z autyzmem i zespołem Downa. Pokażą spektakl "Klauni, czyli o rodzinie". Będą również spektakle cyrkowe, jak pełna wirtuozerii "Fauna" Fauna Circus z Wielkiej Brytanii oraz solowy projekt z Francji "Flagrant Delire".

Namawiam też gorąco do oglądania pleneru "Silence/Cisza w Troi" Teatru Biuro Podróży z Poznania oraz do udziału w innych ciekawych inicjatywach, takich jak przedstawienie "Guide", które zgarnęło najważniejsze nagrody na Czeskiej Platformie Tańca, czy "El Rey Gaspar", meksykańsko-hiszpańskiej koprodukcji, w której udział będą brali m.in. statyści z naszego regionu.

"Open the Door" to będzie wielkie święto teatru nieoczywistego, niebanalnego i interdyscyplinarnego.

Miejsca pokazów: Teatr Śląski, Muzeum Śląskie, Teatr Gry i Ludzie, plac przed Teatrem Śląskim. Bilety: rezerwacje w BOW Teatru Śląskiego oraz online przez stronę teatru.