Erotyczne pożądanie bywa silniejsze od śmierci
W Wilnie Krzysztof Pastor ze Słowakiem Borisem Kudličką wystawili utwór węgierskiego kompozytora. Mieszanka dała świetny efekt - o balecie "Cudowny mandaryn" Béli Bartóka z Wilna pisze Jacek Marczyński w Rzeczpospolitej.
Dziesiąty rok jest dyrektorem Polskiego Baletu Narodowego, od siedmiu lat - też szefem artystycznym zespołu baletowego w Narodowym Teatrze Opery i Baletu w Wilnie. O tamtejszych dokonaniach Krzysztofa Pastora polska publiczność wie niewiele.
Kiedy przyjął litewską propozycję, mówił mi, że chciałby być raczej doradcą, a nie dyrektorem. Jego związki z Wilnem okazały się wszakże dłuższe i trwalsze, niż początkowo oczekiwał. Zrealizował przecież tam kilka spektakli baletowych innych niż te, które przygotował w Polsce.
Taka jest też i najnowsza premiera. Tym razem Krzysztof Pastor zmierzył się z jednym z najważniejszych dzieł XX w. - "Cudownym mandarynem" węgierskiego kompozytora Béli Bartóka. Prapremiera w 1926 r. w Kolonii zakończyła się skandalem, balet zdjęto, uznając, że jest wulgarny i wyuzdany. Dopiero kilka dekad później "Cudowny mandaryn" zyskał sławę.
Nikogo już nie gorszy opowieść o dziewczynie, która wabi mężczyzn, a gdy uda się jej sprowadzić do mieszkania kolejną ofiarę, kompani mordują amatora szybkiego seksu. Choreografowie mają dziś inny problem: jak pokazać erotyczne pożądanie, skoro jesteśmy atakowani jego naturalistycznymi obrazami w filmie czy w internecie.
Krzysztof Pastor ostentacyjnie uciekł od dosłowności. "Cudowny mandaryn" w kostiumach Tatyany van Walsum nawiązuje do estetyki lat 20. XX w., a styl tańca pozostaje elegancki. To jedna z najbardziej teatralnych choreografii Pastora. Wszystko rozgrywa się między kilkoma postaciami: dziewczyną, jej kompanami i mężczyznami. A najważniejszy jest tytułowy mandaryn, u którego pożądanie jest silniejsze od śmierci.
Krzysztof Pastor stworzył precyzyjnie prowadzony teatr tańca. Początkowo wydaje się, że za mało w nim drapieżności, ale trzeba poczekać do drugiej części przedstawienia, w którym balet Bartóka został połączony z jego operą "Zamek Sinobrodego" wyreżyserowaną przez Węgra Csabę Káela.
Mandaryn staje się wówczas Sinobrodym, którego siedziba kryje mroczne tajemnice. Najczęściej operę Bartóka traktuje się jako opowieść o Judycie, która dla miłości gotowa jest poświęcić życie. A w Wilnie powstał spektakl o męskim nienasyceniu nakazującym wychodzić nieustannie na łowy, a może tylko marzyć o zdobyciu kolejnej kobiety.
Dwa tak różne utwory Bartóka połączył scenograficzny projekt Borisa Kudlički, oparty na zastosowaniu podobnych ram, w których jak w witrynie lub na ekranie oglądamy zdarzenia. Zwłaszcza w "Zamku Sinobrodego" ten prosty pomysł dał wspaniałe rezultaty. Kiedy Judyta otwiera kolejne pałacowe drzwi, z szarej ściany wysuwa się kolejna rama, zapraszając do nowej komnaty. Reszty dopełniają wizualizacje. Tylko tyle, a opera zamieniła się w thriller.
