Artykuły

"Nasza klasa" to najczęściej grywany za granicą polski dramat. W Polsce będzie wystawiony dopiero po raz drugi. I to w Olsztynie. Od piątku inscenizację "Naszej klasy" w reżyserii Adama Nalepy będzie można oglądać na dużej scenie Teatru Jaracza.

Historia klasy, której uczniami byli Polacy i Żydzi, nawiązuje do wydarzeń z 10 lipca 1941 roku w Jedwabnem w powiecie łomżyńskim. Tego dnia żydowscy mieszkańcy miasteczka zostali zgromadzeni na rynku, przez wiele godzin przetrzymywani, bici, upokarzani, a potem zapędzeni do drewnianej stodoły na obrzeżach miejscowości i tam żywcem spaleni. Sprawcami tej zbrodni była niewielka grupa mieszkańców Jedwabnego i sąsiednich wsi. Stało się to w dwa tygodnie po zajęciu wsi przez Niemców.

Wcześniej te tereny okupowała Armia Czerwona. Miejscowi Polacy byli prześladowani przez polityczna policję NKWD. Ale niektórzy z Rosjanami współpracowali, co nie przeszkadzało im oskarżać potem o kolaborację miejscowych Żydów. Zmiana okupanta zmieniła sytuację poszczególnych grup społecznych - całkowicie wyjęci spod prawa byli Żydzi. Można ich było bezkarnie atakować. Zbrodni podobnych do tej w Jedwabnem w okolicy było - według ustaleń I PN - ponad dwadzieścia. Historię Jedwabnego opisał w 2000 roku w swojej książce "Sąsiedzi: historia zagłady żydowskiego miasteczka" Jan Tomasz Gross.

Tadeusz Słobodzianek napisał dramat "Nasza klasa" osiem lat później. Prapremiera dramatu miała miejsce w Londynie w Royal National Theatre w 2009. W Polsce "Naszą klasę" dotychczas wystawiono tylko raz - w 2010 roku w Teatrze na Woli we współpracy z Teatrem Dramatycznym w Warszawie - choć jest to najczęściej wystawiany na zagranicznych scenach polski dramat.

Od piątku będzie można oglądać inscenizację "Naszej klasy" na dużej scenie Teatru Jaracza. Spektakl wyreżyserował Adam Nalepa, twórca pochodzący ze Śląska, który wiele lat spędził w Niemczech, a który teraz w Sopocie prowadzi Fundację Teatru Boto. - Dla mnie jest to historia, która cały czas się powtarza - powiedział nam o "Naszej klasie".

Obejrzeliśmy dwa fragmenty jego inscenizacji. Reżyser do spektaklu zaangażował dzieci, ponieważ do dramatu Słobodzianek włączył wierszyki i piosenki. Nie chciał infantylizować aktorów, dlatego to dzieci recytują "Abecadło z pieca spadło". Scenografia spektaklu jest minimalistyczna. Nie jest to nawet klasa, ale bardziej mroczna sala prób z fortepianem i zwykłymi współczesnymi krzesłami. To jest miejsce, gdzie mieszkańcy miasteczka opowiadają o założeniu podziemnej organizacji Orzeł Biały. Śpiewają drugi polski hymn, kończąc go słowami "Polskę od Żydów racz wyzwolić, Panie". Jeden z miejscowych - Zygmunt - pisze list do Stalina i zostaje współpracownikiem NKWD. Nie on jeden.

- Nikt z nas nie wie, jak to jest zabić człowieka - mówił Adam Nalepa. - Nikt z nas nie wie, jak człowiek się dusi i jak zachowuje się podczas tortur. My to sobie tylko wyobrażamy.

Aktor Cezary Ilczyna, który gra w "Naszej klasie" Abrama, podkreśla, że jest to teatr metafory, dający aktorom większą swobodę myślenia, a widzom pozostawiający pole dla wyobraźni.

Jeden z najmłodszych aktorów Teatru Jaracza Radosław Jamroż, który wciela się w Jakuba Katza, twierdzi, że w tak dobrze napisanym dramacie, każdą z postaci można wybronić.

- Opowiadamy o uniwersalnych mechanizmach zła - powiedział nam. - To temat ważny i chciałbym, żeby pobudził widzów do dyskusji, żeby o tym spektaklu rozmawiali. Podczas prób pojawiały się nawet łzy. "Nasza klasa" to ważne wydarzenie dla naszego teatru.

W spektaklu występują ponadto: Alicja Parczewska, Ewa Pałuska-Szozda, Agnieszka Castellanos-Pawlak, Paweł Parczewski, Maciej Mydlak, Grzegorz Gromek, Dariusz Poleszak i Artur Steranko. Scenografię do spektaklu przygotował Maciej Chojnacki, autorem muzyki jest Marcin Rumiński, a za ruch sceniczny odpowiada Wiola Fiuk. Premierę olsztyńskiej inscenizacji zaplanowano na piątek 24 maja. Początek o godz. 19.