Artykuły

- Robimy spektakl o nadziei na przyszłość - mówi reżyserka Anna Smolar. "Erazm/ Erasmus" powstaje w ramach projektu kierowanego przez Olivera Frljicia, a zapowiadany jest jako "postoperowy portret ojca humanizmu" i zarazem głos o dzisiejszej Europie. Premiera w czwartek 11 lipca w Nowym Teatrze.

Przedstawienie powstaje w ramach programu The Europe Ensamble - ponadnarodowego zespołu młodych aktorów, w którym bierze udział też Nowy Teatr.

Oprócz warszawskiej sceny w The Europę Ensamble uczestniczą Schauspielhaus w Stuttgarcie i Teatr Młodych w Zagrzebiu. Aktorzy z każdego z tych teatrów wystąpią we wszystkich premierach projektu. Dlatego w "Erazmie" na scenie obok młodych aktorów Nowego: Jaśminy Polak i Jan Sobolewskiego zagrają artyści z Niemiec i Chorwacji: Tenzin Kolsch, Claudia Korneev, Tina Orlandini i Adrian Pezdirc.

Dyrektorem artystycznym całego projektu jest Oliver Frljić, znany z głośnej "Klątwy" z Teatru Powszechnego. Frljić wystawił w ramach The Europę Ensemble spektakl "Imaginary Europe" w Stuttgarcie - w tej samej sześcioosobowej obsadzie.

Przedstawienie przyjedzie do Warszawy w styczniu 2020 r. Z kolei w październiku 2019 r. w Zagrzebiu odbędzie się trzecia premiera projektu w reżyserii Greka Anestisa Azasa.

Partnerem jest Narodowy Teatr Grecji z Aten.

Twórcy "Erazma" pytają w tekście zapowiadającym przedstawienie: "Czy w dyskusji o Europie jest jeszcze miejsce na idee humanistyczne i co się stanie, kiedy to myśl humanistyczną umieścimy w centrum refleksji o utopii europejskiej?".

Erazm a współcześni studenci

Bohater spektaklu Smolar - Erazm z Rotterdamu (1466-1536) był humanistą, katolickim duchownym, tłumaczem i filozofem. Autor m.in. "Pochwały głupoty", krytyki współczesnego mu społeczeństwa czy traktatu "O wolnej woli". Przygotował też pierwsze drukowane krytyczne greckie wydanie Nowego Testamentu, które było podstawą wielu nowoczesnych tłumaczeń aż do XIX w. Opracowywał też wydania krytyczne antycznych klasyków, jak Arystoteles czy Cyceron, i Ojców Kościoła - Orygenesa czy Augustyna. Jeszcze przed Lutrem głosił poglądy bliskie reformacji, choć nie opuścił Kościoła katolickiego. Jego liczne pisma znalazły się jednak w kościelnym indeksie ksiąg zakazanych.

Autorzy "Erazma" rozmawiali z uczestnikami programu wymian studentów Erasmus - symbolu europejskiej integracji. Smolar opowiada: - Spektakl jest wynikiem spotkania świata renesansu jako źródła idei europejskiej z wrażliwością naszych aktorów, którzy sami tworzą międzynarodowy zespół, reprezentują pewną utopię budowania wspólnoty i przekraczania granic. Śpiew operowy służy nam jako narzędzie docierania do idei wyrażonych nie tylko przez Erazma z Rotterdamu, ale i utopistę Tomasza Morusa czy też malarzy renesansowych.

Reżyserka zapowiada: - Robimy spektakl o nadziei na przyszłość i szukaniu głosów, które wsparłyby tę nadzieję. Głosów z przeszłości, ale i teraźniejszych, krytycznych.

Teatr kameralny i empatyczny

Anna Smolar wychowała się w Paryżu, wróciła jednak do Polski, z której w 1968 r. wyjechali jej rodzice. W 2017 r. otrzymała Paszport "Polityki". Nagrodzono ją za "teatr kameralny i empatyczny, z polotem i humorem podejmujący tematy zepchnięte na margines. Za konsekwentne poszerzanie teatralnego pola oraz chęć i umiejętność dialogowania z każdym odbiorcą".

Faktycznie, teatr Smolar przekracza społeczne, pokoleniowe i estetyczne granice. Wyreżyserowała m.in. "Dybuka" w Teatrze

Polskim w Bydgoszczy, współczesnego i emancypacyjnego "Kopciuszka" w Starym Teatrze w Krakowie czy inspirowanego książką Małgorzaty Halber o alkoholizmie "Najgorszego człowieka na świecie" w Teatrze im. Bogusławskiego w Kaliszu.

Libretto "Erazma" napisał dramaturg Michał Buszewicz, regularny współpracownik Smolar. Tandem zrealizował ostatnio wspólnie dowcipny i błyskotliwy spektakl o problemach polskiej szkoły i nauczycieli, zatytułowany "Kowboje" (w Teatrze Osterwy w Lublinie). Warszawska publiczność może pamiętać "Aktorów żydowskich" z Teatru Żydowskiego czy "Kilka obcych słów do polsku", koprodukcji Teatru Żydowskiego i Teatru Polskiego w Warszawie.