Artykuły

"Bal manekinów" wg Brunona Jasieńskiego w reż. Jerzego Stuhra w Och-Teatrze w Warszawie. Pisze Zbyszek Dramat.

Tekst ten będzie efektem doświadczeń fenomenologicznych, odnoszących się do percepcji spektakli teatralnych. Tym razem podmiotem piszącym będzie Teatr, który wreszcie przemówi własnym głosem.

"Punktualnie o 19.30 nastała u mnie/we mnie ciemność. Pozwoliłem wtedy aktorkom i aktorom na zajęcie wyznaczonych przez reżysera miejsc na scenie i przygotowanie się do wyjątkowej kreacji. Nie byłem zaskoczony, znów byli w świetnej formie. Udowodnili to szczególnymi układami choreograficznymi, przede wszystkim w parach. Poruszali się rytmicznie, w takt zegara i pięknej (dynamicznej) muzyki. Najpiękniejsze były te unoszenia w powietrzu, często o ekscytującym, erotycznym podtekście - przynajmniej dla mnie.

Ku mojemu zaskoczeniu w VI rzędzie na widowni znalazł się gość/widz, który od samego początku spektaklu coś notował, nawet jak było ciemno (jak on to robi?). Będąc Panem tego miejsca nie widziałem problemu w tym, aby zajrzeć mu w notatki. Mam podzielić się z Wami, tym co przeczytałem? Proszę bardzo! Zrobię to w punktach, bo tak były one sporządzone:

1. "Manekiny chcą być ludźmi, a ludzie są manekinami".

2. "Manekiny wyrażają swą niechęć, wręcz nienawiść do ludzi, a jednocześnie pragną się nimi stać. Udowadnia to Manekin 41, który wygrywa w losowaniu głowę posła Paula Ribandela. Bal manekinów przestaje go interesować. Dzięki człowieczej głowie marzenie, aby pójść na bal do ludzi staje się spełnialne. Najpewniej skończy się rozczarowaniem".

3. "Jakże to miło, że w Och-Teatr mogę poczuć znów atmosferę realizmu magicznego. Nie zdarza się to w polskim teatrze zbyt często. Magiczne jest nawet obcięcie głowy posła. Zginął, bo odkrył, że manekiny żyją i się bawią... w ludzi. Zginął, bo podążał za kobietą...".

4. "Scena z obcięciem głowy jak w filmach Quentina Tarantino".

5. "Tak, są wśród nas ci, dla których głowy mają specjalne przeznaczenie!".

6. "Do czego nam ludziom służy głowa? Do myślenia? A może do niemyślenia, wytwarzania głupoty i nieprawości? Nie? Zatem, do rzeczy pięknych i wzniosłych? Teatr i anty-teatr jednocześnie".

Nie zdążyłem więcej zobaczyć, bo zgasło światło (ach ci oświetleniowcy) i ogłoszono 20-minutową przerwę w spektaklu. Ale wyszło to mi na dobre, bo ten widz/gość, no ten, co to pisał notatki, zaczął gdzieś dzwonić i zapytał pewną Panią z obsługi widowni o mój adres. Więcej, ta Pani odpowiadając mu, z wzajemnością zapytała go, co myśli o spektaklu. I tak zaczęła się interesująca rozmowa, której od niechcenia się przysłuchiwałem. Mówił, że porównuje to szczególne przedstawienie do spektaklu, w którym posła manekina grał mistrzowsko Marian Kociniak. Ma rację, pamiętam, że reżyserował go Janusz Warmiński w 1979 r. w Teatrze TV. Dyskutowali też o dialektyce, tezie, antytezie i syntezie - wiecznej sprzeczności między duszą człowieka i manekina. O mnie też rozmawiali, zarówno o tym co dzieje się u mnie/we mnie w Warszawie jak i w Poznaniu. On, znaczy się ten gość/widz (wydaje mi się, że teatroman i/lub krytyk teatralny) dodał, że "dziś" nazywa "Dniem Panów Stuhrów - Ojca i Syna", bo właśnie wraca z kina, gdzie oglądał "Politykę" z udziałem Macieja Stuhra, który był fizjoterapeutą/masażystą Prezesa, a teraz ten sam aktor, w tej właśnie sztuce sam jest prezesem partii. Co za zbieżność i podobieństwo okoliczności...! W ten sposób skończyła się przerwa i Pani musiała się oddalić, a gość/widz wrócić na swoje miejsce. Wtem, przed rozpoczęciem drugiej części gość/widz poderwał się z fotela i zapytał inną Panią o nazwisko tej pierwszej Pani, z którą rozmawiał, ale ta nie pamiętała. Pobiegła zapytać. Gdy wróciła powiedziała mu, że była to Pani Katarzyna Turniak; zapisał to, ale nie był pewny czy dobrze usłyszał. Ach ci ludzie, jak manekiny! Po co mu to było? Ludzie zachowują się dziwnie.

Tym razem, pod moją ścisłą kontrolą zgaszono światła i widownia ujrzała bal "dziwnych" ludzi. Znów mnie i widzom rzuciły się w oczy piękne stroje kobiet i złota marynarka posła Manekina. Kusiło mnie, żeby kolejny raz spojrzeć gościowi/widzowi do notatek, bo znów intensywnie pisał. W konsekwencji odtwarzam teraz z pamięci to, co sporządził:

5. "Nie ulega wątpliwości, że Maciej Stuhr korzysta tu z doświadczenia ruchowego/cielesnego, które nabył grając świetne role w Teatrze Nowym".

6. "Jacobina Blüm grając Angelikę (a wcześniej damskiego Manekina) wyróżnia się niesamowitą ekspresją i plastycznością sceniczną. Ciekawa postać".

7. "Michał Gorczyca, opracowując muzycznie spektakl, wprowadził do niego, jak mi się zdaje piękny utwór Edith Piaf. Ciekawe jaki jest jego tytuł?".

8. "Wszystko kręci się systemowo wokół tria: kapitalizm-liberalizm-socjalizm/komunizm. Idee i ideologie łapią ludzi/manekiny jak wędkarze ryby. Czy świat bez ideologii i polityki jest możliwy?".

9. "Polityka w filmie Vegi jest dokładnie taka sama jak w dramacie Jasieńskiego. Jak ludzie mają 13.10. pójść na wybory, gdy uświadamiają sobie, że rzeczywistość polityczna pełna jest patologii? No jak?, pytam się!

10. "Zachowanie Manekina Posła Ribandela przypomina mi Ogrodnika z filmu "Wystarczy być" (reż. H. Ashby), opartym na powieści Jerzego Kosińskiego. Muszę ten film znów zobaczyć, jakże aktualny w tych czasach...".

11. "Taniec Macieja Stuhra, odczytującego apel komunistów wyśmienity!".

12. "I ta głowa człowieka zwisająca z sufitu sceny... Głowa człowieka, ale duch manekina".

13. "Po spektaklu muszę przeanalizować bardzo interesująco wyglądający program sztuki. I napisać o prawdziwym teatrze zespołowym, który dziś stworzyli na scenie: utalentowani i piękni aktorzy".

Po spektaklu i gromkich brawach ludzie (i manekiny) zaczęli się rozchodzić do domów. Wrócą i pomyślą o tym co zobaczyli/przeżyli? Mam nadzieję, że tak. A ja dziękuję wszystkim, że byliście. Reżyser i aktorzy znów mnie ożywili, a widownia udowodniła, że moje życie ma sens. Wdzięczność".