Artykuły

We wtorek w Madrycie lubelski Ośrodek "Brama Grodzka - Teatr NN" został wyróżniony HAC Award for Concord. Nagroda została przyznana za kultywowanie pamięci polsko-żydowskiej.

Wręczenie nagrody odbyło się podczas seminarium "Genocide and Shoá: Duty of Memory" poświęconego pamięci o Holocauście w Madrycie. Laur w imieniu Bramy odbierał jej pracownik Tadeusz Przystojecki. Nie mógł być na nim obecny dyrektor placówki Tomasz Pietrasiewicz, ale podczas uroczystości wyświetlony został film z jego wystąpieniem.

- Zapewne wiele osób nigdy nie słyszało o Lublinie - zaczął. - To stąd 16 marca 1942 r. wyruszył w ramach tzw. akcji Reinhardt pierwszy transport Żydów do obozu zagłady w Bełżcu [...] W czasie akcji zostało zamordowanych ok. 2 mln Żydów, głównie z Polski - mówił Pietrasiewicz.

Pamięć o polsko-żydowskiej przeszłości

HAC Award for Concord została w tym roku przyznana po raz pierwszy. Ustanowiły ją Research Center on Totalitarianism and Authoritarian Movements (CITMA), organizacja zajmująca się studiami nad systemami totalitarnymi, oraz Hispanic American College (HAC), do którego zadań należy rozwijanie i wzmacnianie mechanizmów społeczeństwa obywatelskiego. Do nagrody Brama została nominowana przez Esther Cuerdę, wiceprezes CITMA, która była w Lublinie i przyglądała się działalności ośrodka. W uzasadnieniu wyróżnienia czytamy: "Kamieniem węgielnym działań artystycznych i programów edukacyjnych prowadzonych przez Bramę jest pamięć o polsko-żydowskiej przeszłości".

Obecna w nazwie instytucji Brama Grodzka to jedna z bram prowadzących na lubelskie Stare Miasto. W okresie dwudziestolecia międzywojennego w potocznej świadomości funkcjonowała także jako Brama Żydowska - była przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim a żydowskim. Zabytek przez okres PRL popadł w całkowitą ruinę. Jego stan był już tak zły, że wyprowadziło się z niego działające w nim centrum kultury. Grodzka zamieniła się w magazyn rekwizytów i salę prób Teatru NN, z którym związany był Pietrasiewicz.

Przemysłowe mordowanie Żydów

W swoim wystąpieniu Pietrasiewicz mówił, że "akcja Reinhardt" została oparta na przemysłowym mordowaniu Żydów - tak jak funkcjonuje taśma produkcyjna - i to w tej akcji zawiera się cała istota Holocaustu, a 17 miesięcy trwania akcji na zawsze odcisnęło piętno na naszej kulturze i cywilizacji, na historii Lublina. - Bardzo długo nic o tym wszystkim nie wiedziałem - przyznał Pietrasiewicz.

- Gdy przychodziłem do Bramy, miałem jedno marzenie - robić tu swój autorski teatr. Gdy dowiedziałem się o przeszłości tego miejsca, musiałem sobie odpowiedzieć na pytanie, czy będzie etyczne - w takim szczególnym miejscu jak ta Brama - nie odnieść się do tego. Powoli w centrum programu mającego swoją siedzibę w Bramie Teatru NN znalazła się pamięć o nieistniejącym mieście żydowskim i jego zagładzie - kontynuował Pietrasiewicz.

Wcześniejsze nagrody

Oficjalnie Brama Grodzka siedzibą Teatru NN stała się w 1992 r. Otworzyło to drogę do kompleksowego remontu zabytku. Ośrodek "Brama Grodzka - Teatr NN" w 2006 r. otrzymał Erasmus EuroMedia Medaille za projekt "Jüdisches Leben in Europa jenseits der Metropolen", a w 2008 r. został wyróżniony w ramach programu "Europa dla Obywateli" za projekt "Światła w ciemności - Sprawiedliwi wśród Narodów Świata". W 2013 r. Parlament Europejski odznaczył ośrodek Europejską Nagrodą Obywatelską w uznaniu "działalności obywateli, grup, stowarzyszeń lub organizacji, które wykazują się wyjątkowym zaangażowaniem we wspieraniu lepszego wzajemnego zrozumienia i ściślejszej integracji między narodami".

W 2014 r. program pt. "Pamięć - Miejsce - Obecność" został nagrodzony w konkursie "Die Lebendigeste Erinnerungstadt" ("Najbardziej Tętniące Życiem Miasto Pamięci"). W 2012 r. instytucja została nominowana do Polskiej Nagrody im. Sérgio Veira de Mello, Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka (2002-03). Zgłoszenie w dowód uznania działalności złożyło Centrum Badań Holocaustu Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Ośrodek Brama Grodzka dostał także zaproszenie na Światowy Kongres Liderów w 2020 r. (miejsce jeszcze nie zostało ogłoszone), w którym wezmą udział światowi przywódcy w dziedzinie zarządzania oraz polityki krajowej i międzynarodowej, sztuki, nauk ścisłych, sportu, duchowości.