Warszawa. Obchody 70-lecia Teatru Żydowskiego
W roku 2020 przypada 70. rocznica istnienia Teatru Żydowskiego im. Estery Rachel i Idy Kamińskich. Z okazji obchodów zostanie specjalnie wyprodukowany spektakl "Dziedzictwo" według dwóch powieści Isaaca Bashevisa Singera, w reżyserii Magdaleny Piekorz.
W programie obchodów znajdzie się wiele premier i imprez towarzyszących, m.in. sztuka "Bałuty" wg powieści Izraela Rabona, zrealizowana w koprodukcji z francuskim teatrem Les Comediens Voyageurs, wyreżyserowana przez Marcela Bozonneta, "Mykwa. Opowieści o kobietach i miejscu" w reż. Karoliny Kirsz, "Chaplin" w reż. Wiktora Rubina, "Sen o Goldfadenie" Jakuba Rotbauma - grany w języku jidysz. W urodzinowym roku Gołda Tencer zaprosi na cykl "Przy szabasowych świecach", a zwieńczeniem będzie Wielki koncert na 70-lecie Teatru Żydowskiego.
- Nadchodzący rok będzie dla nas szczególny - mówi Gołda Tencer, dyrektor Teatru Żydowskiego - Mam wielką nadzieję, że wspólnie z Widzami naszego teatru będziemy celebrować 70-lecie Teatru Żydowskiego. Towarzyszyć nam będą wybitni twórcy teatralni, koprodukcje i wspaniała literatura.
"Dziedzictwo" Isaaca Bashevisa Singera, wg scenariusza Krzysztofa Teodora Toeplitza, w adaptacji i reżyserii Magdaleny Piekorz to spektakl przygotowany specjalnie na obchody 70-lecia Teatru. Dwadzieścia pięć lat temu Krzysztof Teodor Toeplitz napisał scenariusz serialu telewizyjnego na podstawie powieści Singera "Dwór" i "Spuścizna". Nigdy go nie zrealizowano. Magdalena Piekorz przeniesie go na scenę. To jedne z najlepszych powieści noblisty i malują wspaniałą galerię postaci - ludzi nieszczęśliwych i walczących o przetrwanie, hrabiów, cadyków, upadłych kobiet, szaleńców, rewolucjonistów, grzeszników i świętych, to rzecz o ich wędrówce przez tereny Rosji, porozbiorowej Polski, Ameryki i Palestyny.
Kiedy Kalmanowi Jakobiemu, przedsiębiorczemu, ale i religijnemu Żydowi, udaje się osiągnąć sukces ekonomiczny, zyskuje poważanie w oczach miejscowej ludności. W końcu może też znaleźć odpowiednich kandydatów na mężów dla swoich córek. Prawdziwe problemy pojawiają się dopiero wtedy, gdy jedna z nich postanawia uciec. Wraz z klęską powstania styczniowego w Polsce dochodzi do silnych przemian społecznych. Bohaterowie muszą się opowiedzieć po stronie tradycji i wiary lub zmian i postępu.
W koprodukcji z francuskim teatrem Les Comédiens Voyageurs, powstanie spektakl według napisanej w jidysz powieści Izraela Rabona "Bałuty" (z 1934 roku), w adaptacji i reżyserii Marcela Bozonneta. Jej bohaterem jest siedmio-ośmioletni Jasi, który dorasta wśród robotniczej żydowskiej biedoty na Bałutach. Miejscami surrealistyczna akcja toczy się na krótko przed wybuchem I wojny światowej. Izrael Rabon urodzony na początku XX wieku w Gowarczowie, zamordowany w 1941 w Ponarach, uznawany był przez krytyków literackich za jednego z najlepszych pisarzy żydowskich, utalentowany poetycki głos i oryginalnego powieściopisarza. Należał do czołowych łódzkich twórców dwudziestolecia międzywojennego. Debiutował w wieku 15 lat. Pisał opowiadania, wiersze, eseje, powieści.
Reżyser spektaklu, Marcel Bozonnet to wybitny francuski aktor, reżyser i pedagog. Współpracował m.in. z Patrice'em Chéreau, Antoine'em Vitezem, Dario Fo. W 1982 roku został zaangażowany do zespołu Comedie-Francaise. W latach 1993-2001 był dyrektorem Narodowego Konserwatorium Sztuki Dramatycznej w Paryżu. W latach 2001-2006 był głównym dyrektorem teatru Comedie-Francaise. W 2006 roku założył teatr "Les Comediens Voyageurs".
Spektakl będzie grany w językach francuskim i jidysz z polskimi napisami.
Sztukę "Mykwa. Opowieści o kobietach i miejscu" Hadar Galron, w przekładzie Doroty Sikorskiej wyreżyseruje Karolina Kirsz. Akcja dramatu rozgrywa się w mykwie, basenie wypełnionym wodą, w którym kobiety dokonują comiesięcznych ablucji. Bohaterkami jest osiem kobiet w różnym wieku, o różnych przekonaniach. Najmłodsza 19-letnia Tehila przychodzi do mykwy po raz pierwszy, noc przed ślubem. Delikatna, płochliwa, mało pewna siebie, tkwi w konserwatywnych normach wspólnoty, jednocześnie marząc o normalnym życiu. Akcja dramatu zaczyna się wraz z pojawieniem nowej pracownicy mykwy - Sziry. Każda z kobiet, niezależnie od religijnych przekonań, ma coś do ukrycia.
Hadar Galron jest dramaturżką, scenarzystką, reżyserką, aktorką i satyryczką. Urodziła się w 1970 roku w Londynie, w religijnej żydowskiej rodzinie. W wieku trzynastu lat wraz z rodziną wyjechała do Izraela. W czasie studiów teatrologicznych na Uniwersytecie w Tel Awiwie zaczęła profesjonalnie zajmować się pisaniem i występować. "Mykwa" otrzymała izraelską nagrodę "Sztuki Roku 2005", zyskując następnie ogromną popularność na całym świecie.
Spektakl "Mykwa. Opowieści o kobietach i miejscu" będzie miał premierę na małej scenie Teatru Żydowskiego.
Kolejną jubileuszową premierą będzie "Chaplin" w reżyserii Wiktora Rubina. Widowisko według przewrotnego i miejscami groteskowego tekstu Wiktora Rubina. Chaplin był prawdopodobnie jednym z najsłynniejszych Żydów w historii, który w rzeczywistości nie był Żydem. Spektakl jest opowieścią o tym, jak do tej pomyłki doszło. Jedną z głównych postaci jest agent FBI, który tropi "żydowskość" Chaplina, przy okazji ujawniając inne fakty z jego życia. Żydowskość Chaplina miała potwierdzać jego komunistyczne poglądy. Dokumentacja FBI Chaplina to kompleksowe laboratorium do konstruowania tożsamości, które rozpoczęło się w 1922 roku i pozostało otwarte aż do jego śmierci w 1977 r. Akta dokumentujące "upadek" Chaplina, doprowadziły do jego wydalenia z Ameryki w 1952 r. Podstawą tych informacji były przede wszystkim plotki i luźne opinie. Szczytem absurdu było zwrócenie się FBI do wywiadu brytyjskiego MI6 o sprawdzenie Chaplina jako Israela Thonsteina, rzekomego Żyda o rosyjskich korzeniach. Obsesyjne śledztwo FBI prowadzone na scenie za swoje źródło będzie miało nie tylko materiały pochodzące z oryginalnych źródeł FBI, ale też odwołuje się do innych "świadectw" historycznych. Obsesji na temat swojej żydowskości, w trakcie spektaklu ulega również sam Chaplin, który zaczyna wątpić w historię swojego pochodzenia, którą opowiedziała mu matka. Spektakl będzie wystawiany na dużej scenie.
"Sen o Goldfadenie" Jakuba Rotbauma to sztuka ułożona przez reżysera w czasie pobytu w Ameryce. Stefan Treugutt pisał: "Zaczyna się za kulisami, by ciągnąć się dalej jako sen suflera - suflera Ojzera". A w tym śnie pojawiały się postaci ze sztuk Abrahama Goldfadena, nazywanego "ojcem teatru żydowskiego". Spektakl wywołał zachwyt u widzów, doceniony został również przez krytykę teatralną. Jan Kott pisał: "Wychodziłem z teatru oczarowany!". Autor sztuki - Jakub Rotbaum (1901-1994) był reżyserem, aktorem, malarzem i rysownikiem. Reżyserię teatralną studiował w Moskwie u Wsiewołoda Meyerholda, Konstantina Stanisławskiego i Solomona Mikhoelsa, którego uważał za swojego mentora. Po powrocie do Polski został kierownikiem artystycznym Trupy Wileńskiej. W 1938 roku wyjechał do Paryża. Dwa lata później udało mu się uciec z zawieruchy wojennej do Nowego Jorku, gdzie reżyserował w teatrach żydowskich wystawiając klasykę. Do Polski powrócił jesienią 1949 roku, po otrzymaniu propozycji współpracy od Idy Kamińskiej. Został wtedy głównym reżyserem w Państwowym Teatrze Żydowskim na scenie wrocławskiej. Największym jego sukcesem był "Sen o Goldfadenie" (premiera 1950, później wielokrotnie wznawiany).
W tym szczególnym dla Teatru Żydowskiego roku Gołda Tencer zaprosi Widzów na cykl "Przy szabasowych świecach", w którym co miesiąc będzie prezentować twórczość znanych żydowskich kompozytorów, autorów, wykonawców, związanych nie tylko z polską estradą. Wśród nich będą m.in.: Jerzy Petersburski, Ludwik Starski, Jerzy Jurandot, Leo Fuchs, Adam Aston, Al Jolson, Wiera Gran, The Barry Sisters etc. Utwory będą wykonywane w języku polskim i jidysz.
Obchody urodzinowe zwieńczy Wielki koncert na 70-lecie Teatru Żydowskiego.
